عطش چین به انرژی

چشم انداز تقاضای جهانی نفت بیانگر آن است که تقاضای این کشور تا سال ۲۰۳۰ با نرخ سالیانه ۳ و حتی بیش از آن رشد خواهد کرد؛ از این رو حدود یک چهارم اضافه تقاضای جهانی نفت تا سال ۲۰۳۰ میلادی دو کشور هند و چین خواهند بود. همچنین تقاضای گاز طبیعی در کشور چین در زمان یاد شده با نرخ بیش از ۵ درصد در سال رشد خواهد کرد. نکته قابل توجه این که این کشور برای تأمین نیازهای آتی نفت و گاز پیش تر اقدام های خود را برای افزایش امنیت انرژی گسترش داده و با عرضه کنندگان عمده نفت و گاز وارد مذاکرات جدی شده است که برخی از آنها به عقد قراردادهای مهم منجر می شود. متأسفانه تداوم ناامنی موجود در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس، به ویژه در عراق سبب شده است که مصرف کنندگان عمده با هدف کاهش وابستگی به این منطقه، توجه خود را به سایر مناطق عرضه کننده معطوف دارند، اما اهمیت منطقه خاورمیانه و به ویژه خلیج فارس در تأمین نیازهای آتی نفت و گاز به حدی است که نمی توان نقش کلیدی این منطقه را نادیده گرفت؛ از این رو و به هر حال بخش قابل توجهی از نیازهای آتی نفت و گاز جهان باید از این منطقه تأمین شود.اقتصاد چین اقتصادی متمرکز و برنامه ریزی شده و براساس دوره های پنج ساله طراحی شده است که نخستین دوره آن از سال ۵-۱۹۵۱ آغاز و تا سال ۵-۲۰۰۱ دهمین دوره پنج ساله اجرا می شود. مهم ترین دوره های شکوفایی اقتصاد چین در برنامه توسعه ای ۸۵-۱۹۸۱ و ۹۰-۱۹۸۶ بود که شاخص های اقتصادی افزایش شدیدی نسبت به ارقام برنامه ریزی نشان داد. رشد تولید ناخالص ملی در دوره های یادشده، ۱۰ و ۹ درصد بود که نسبت به ارقام ۴ و ۵/۷ درصد به عنوان معیارهای هدف، افزایش چشمگیری را نشان می دهد.برآورد رشد اقتصادی چین در سال ۲۰۰۴، ۹ درصد بود که از پیش بینی دولت به میزان ۷ درصد بیشتر بود. درآمد سرانه این کشور پیش تر به ۱۰۰۰ دلار رسیده است که هنوز با درآمد سرانه کشورهای صنعتی فاصله فراوانی دارد. بر اساس پیش بینی ها چین در سال ۲۰۲۵ با حدود ۲۴ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی، آمریکا را پشت سر خواهد گذاشت و به قدرت اول اقتصاد جهان تبدیل خواهد شد. قابل توجه این که رشد مصرف نفت چین در سال ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ به ۱۰ درصد رسید. مصرف کنونی نفت چین۶ میلیون و۹۴۰ هزار بشکه در روز (سه ماهه دوم سال ۲۰۰۵) است که بر اساس پیش بینی های صورت گرفته رشد روزافزون واردات نفت چین موجب خواهد شد که به زودی وابستگی این کشور به نفت وارداتی از مرز ۵۰ درصد فراتر رود.
تأمین کنندگان عمده نفت چین کشورهای خاورمیانه، غرب آفریقا و روسیه هستند که نیمی از واردات این کشور از خاورمیانه تأمین می شود. بیشتر محموله های نفت وارداتی از تنگه های هرمز و مالاکا عبور می کند که از نواحی کشمکش بالقوه محسوب می شوند. مسائل روزافزون خاورمیانه و آسیب پذیری نفتکش ها تهدیدی واقعی به شمار می آیند. چین دومین مصرف کننده نفت دنیا، همچون کره جنوبی و ژاپن، ناچار به یافتن منابع جانشین نفت خام و مسیر های بارگیری و عرضه آن است.
در سال ۲۰۰۲ میلادی عربستان، ایران و عمان به ترتیب با ۴/۱۶، ۳/۱۵ و ۶/۱۱ درصد، مهم ترین تأمین کنندگان نفت چین بودند. این روند در سال ۲۰۰۳ با اندکی تغییر حفظ شد و عربستان، ایران و عمان با ۱۸، ۱۴ و ۱۰ درصد، همچنان در صدر صادرکنندگان نفت به چین قرار داشتند. روسیه در یکی دو سال گذشته با پیشی گرفتن از صادرات نفت، در صدر صادرکنندگان قرار گرفته است. همچون نفت، تقاضای گاز چین نیز با شتاب عمده ای در حال افزایش است، از این رو پیش بینی می شود تقاضای گاز چین با رشد ۵/۵ درصد سالیانه به ۱۶۲ میلیارد متر مکعب تا سال ۲۰۳۰ برسد.
تولید گاز چین پیش بینی می شود از ۳۰ به ۵۰ میلیارد مترمکعب در دهه ۲۰۱۰-۲۰۰۰ افزایش یابد و در ادامه این روند به ۱۱۵ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۳۰ میلادی برسد، اما به هر حال چین برای تأمین نیازهای رو به رشد خود باید میزان زیادی گاز وارد کند که این واردات به طور عمده از منطقه آسیا، به ویژه خاورمیانه و روسیه، تأمین خواهد شد. چین همانند بسیاری از شهرهای بزرگ منطقه آسیا به دنبال استفاده از گاز طبیعی برای کاهش آلودگی هوا است. اکنون واردات گاز طبیعی مایع ژاپن ، کره جنوبی، و چین (ملی) تقریبا ۸۰ درصد میزان تمام میزان گاز مایع مبادله شده در جهان است، اما هزینه گاز مایع برای چین همواره تنگنایی به شمار می آید. این کشور به دنبال روش باصرفه ای برای دسترسی بیشتر به گاز طبیعی است که پیش بینی می شود در سال ۲۰۳۰ وابستگی چین به گاز وارداتی حدود ۲۹ درصد باشد.
به طور کلی سیاست بخش انرژی چین به شرح زیر است:
- تنوع بخشیدن به منابع انرژی
- افزایش امنیت انرژی
- بهبود ساختار عرضه و تقاضای انرژی
- افزایش فعالیت در زمینه حفاظت از محیط زیست
- صرفه جویی در مصرف انرژی
- توسعه بیشتر منطقه غرب این کشور(به دلیل نزدیکی به منابع انرژی)
چین از جمله کشورهایی است که از سال ۱۹۵۹ صنعت نفت خود را به شکلی کارآمد اداره کرده است. تولید نفت چین که تا پیش از سال ۱۹۴۹ حدود ۲۴۰۰ بشکه در روز بود، به ۲۱۰ هزار بشکه در روز در سال ۱۹۶۳ رسید که با تلاش لازم به منظور افزایش تولید، این رقم به ۳ میلیون و ۹۴۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۰۵ رسیده است.بخش پایین دستی با وجود فعالیت تعداد زیادی از پالایشگاه ها، کارآیی لازم را نداشت؛ از این رو دولت در سال ۱۹۹۸ دستور توقف فعالیت بسیاری از آنان را صادر کرد. دست یابی به نرخ بهره برداری ۸۰ درصدی در مراکز پالایشی در سال ۲۰۰۱، نتیجه اقدام های دولت برای بهبود کارآیی بخش پالایش بود. هم اکنون چین با برخورداری از ظرفیت پالایشی روزانه ۴ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه ای، یکی از بزرگ ترین مراکز پالایشی جهان است.دولت چین با هدف کاهش آلودگی محیط زیست، قرار است با افزایش واردات گاز از روش های مختلف ( خط لوله یا ال.ان.جی) با اجرای یک برنامه ۱۲ میلیارد دلاری خود را برای برگزاری بازی های المپیک ۲۰۰۸ آماده کند.
دولت چین از سال ۱۹۸۱ در پیشنهادی به آژانس بین المللی انرژی، تولید برق از انرژی هسته ای را در دستور کار خود قرار داده است. چین از نظر دارا بودن ذخایر زغال سنگ در جهان در ردیف سوم قرار دارد و ۷/۲۷ درصد مصرف زغال سنگ جهان متعلق به این کشور است. سهم زغال سنگ در کل انرژی مصرفی چین ۱/۵۲ درصد است. همچنین انرژی های تجدیدپذیر شامل باد، زمین گرمایی، خورشیدی و بیوماس در تأمین انرژی چین سهم دارند؛ با وجود این، چین به نفت و گاز خاورمیانه وابسته است.چین از نیروی انسانی سرشاری برخوردار است و اکنون به ابزارها و امکانات مهمی نیز دست یافته است و این در حالی است که یکی از مقام های اجرایی شرکت نفت و گاز برون ساحلی چین ( سی ان او او سی) با بیان این که کشورش باید خود را از وابستگی نفتی به خاورمیانه برهاند، تاکید کرده است که برای تضمین عرضه و مقاوم ساختن خود در برابر نوسان های بهای نفت، همچنان به دنبال دارایی های برون مرزی باید باشد.چندی پیش یکی از کارشناس اقتصادی تاکیدکرده است که این کشور نیاز دارد به واردات از کشورهایی برخوردار از منابع غنی و هزینه های پایین توسعه، به ویژه کشورهای کمتر توسعه یافته و کشورهای دوست بپردازد. این کارشناس آسیای میانه، روسیه، استرالیا، جنوب اقیانوس آرام و جنوب شرقی آسیا را مناطقی مناسب برای سرمایه گذاری برشمرد و در همین حال خرید میدان های نفت و گاز را بر سرمایه گذاری های مشترک برتری داد. به نظر کارشناسان، مصرف فرآورده های نفتی در این کشور سال آینده (۲۰۰۶) ۵/۵ تا ۵/۷ درصد نسبت به سال جاری افزایش خواهد یافت.

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا