جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
مجله ویستا


بررسی‌ تحولات‌ مصرف‌ انرژی‌ کشور در برنامه‌های‌ اول‌ و دوم‌ توسعه‌


بررسی‌ تحولات‌ مصرف‌ انرژی‌ کشور در برنامه‌های‌ اول‌ و دوم‌ توسعه‌
در این‌ مقاله‌، به‌ بررسی‌ تحولات‌ مصرف‌ انرژی‌ در برنامه‌های‌ اول‌ و دوم‌ توسعه‌می‌پردازیم‌. وابستگی‌ کشور به‌ درآمدهای‌ ارزی‌ حاصل‌ از صادرات‌، و توجه‌ به‌ منابع‌ مالی‌هنگفتی‌ که‌ برای‌ تأمین‌ تقاضای‌ فزاینده‌ آن‌ لازم‌ است‌، اهمیت‌ انرژی‌ به‌ عنوان‌ عامل‌ تولید برای‌بخش‌های‌ مولد اقتصادی‌ و عامل‌ رفاهی‌ برای‌ بخش‌های‌ غیر مولد و لزوم‌ استفاده‌ بهینه‌ از آن‌، ازجمله‌ دلایلی‌ هستند که‌ توجه‌ به‌ مقوله‌ انرژی‌ را ایجاب‌ می‌کنند. اطلاع‌ از تحولات‌ مصرف‌انرژی‌ و میزان‌ تأثیرپذیری‌ تقاضای‌ آن‌ از عوامل‌ مختلفی‌ که‌ ممکن‌ است‌ برنامه‌ریزی‌ شده‌ یابرنامه‌ریزی‌ نشده‌ باشند، راهنمایی‌های‌ ارزشمندی‌ را برای‌ هدایت‌ سیاست‌گذاری‌های‌ آتی‌ به‌سمتی‌ که‌ باعث‌ تقویت‌ موارد مطلوب‌ و تضعیف‌ موارد نامطلوب‌ شود، در اختیار قرار می‌دهد.
بررسی‌ حاضر، نشان‌ می‌دهد که‌ توجه‌ به‌ بخش‌ عرضه‌ و تقویت‌ آن‌ در برنامه‌ اول‌ سبب‌ شده‌که‌ طی‌ سال‌های‌ این‌ برنامه‌، عرضه‌ داخلی‌ انرژی‌ اولیه‌ و مصارف‌ نهایی‌ انرژی‌ سالیانه‌، به‌ طورمتوسط، به‌ ترتیب‌، ۱۰/۹۵ و ۸/۵۴ درصد افزایش‌ یابد. عملکرد متناسب‌ با برنامه‌ در طی‌سال‌های‌ برنامه‌ دوم‌ نیز قابل‌ مشاهده‌ است‌. به‌ طوری‌ که‌ دیدگاه‌ مدیریت‌ مصرف‌ باعث‌ شده‌ که‌رشد متوسط تقاضای‌ سالانه‌ انرژی‌ اولیه‌ و مصارف‌ نهایی‌ در طول‌ این‌ برنامه‌، به‌ ترتیب‌، ۴/۹۲و ۳/۹۵ درصد که‌ حدود نصف‌ ارقام‌ مشابه‌ برنامه‌ اول‌ می‌باشد، محدود شود. هم‌چنین‌ بررسی‌ارقام‌ مربوط به‌ شدت‌ انرژی‌ حاکی‌ از آن‌ است‌ که‌ به‌ رغم‌ کاهش‌ شدت‌ انرژی‌ در بخش‌های‌ مولداقتصادی‌ طی‌ سال‌های‌ برنامه‌های‌ اول‌ و دوم‌، شدت‌ انرژی‌ کل‌ در برنامه‌ اول‌ افزایش‌ یافته‌است‌. این‌ مسئله‌ به‌ دلیل‌ تأثیرگذاری‌ مصارف‌ خانگی‌ و تجاری‌ رخ‌ داده‌ است‌. به‌ نظر می‌رسد با ادامه‌ روند چهار سال‌ اول‌ برنامه‌ دوم‌ در سال‌ پایانی‌ آن‌، عملکرد برنامه‌دوم‌ توسعه‌ (۱۳۷۸-۱۳۷۴) بیانگر کاهش‌ شدت‌ انرژی‌ در بخش‌های‌ مولد و حتی‌ کاهش‌ شدت‌انرژی‌ کل‌ باشد. بدین‌ ترتیب‌، مجموع‌ سیاست‌های‌ انرژی‌ در برنامه‌ دوم‌ باعث‌ شده‌ که‌ برای‌نخستین‌ بار در ۴۰ ساله‌ گذشته‌، طی‌ یک‌ برنامه‌، بهره‌وری‌ انرژی‌ افزایش‌ یابد.
سیاوش‌یوسفی‌
منبع : مجله برنامه و بودجه