درباره اصطلاح سرقت ادبی وام

«سرقت ادبی» به معنی انتساب نوشته ها و اشعار دیگران به نام خود است. به طور مثال چنانچه شخصی، شعر یا نوشته ای را که درحقیقت از آن دیگری است، بدون تغییر یا با اندکی تغییر، اثر خود قلمداد کند، مرتکب سرقت ادبی شده است.
اما انواع سرقت های ادبی به همین قسم محدود نمی شود و جنبه های دیگری چون انواع تقلید (تقلید سبک، درونمایه، قالب و غیره)، و انواع اقتباس را نیز دربرمی گیرند. جنبه های اخیر همان هایی است که در زمره وام گیری جای می گیرند. این جنبه ها ازنظر بسیاری از نویسندگان و شعرا چون گوته آلمانی مثبت و مایه تحول شاعر و موجب ظهور چهره های برجسته در ادبیات تلقی می شود. در این زمینه گوته می نویسد که همه هنرها با یکدیگر رابطه خویشاوندی دارند یعنی یا یکی از دیگری اقتباس شده، یا آن را به شکل متفاوتی عرضه کرده است.
بنابه عقیده گوته، نویسندگان و شعرای برجسته توفیق و عظمت خود را همواره مرهون بهره هایی هستند که از پیشینیان خود گرفته اند، اینان به یکباره از زمین سربر نیاورده اند بلکه ریشه در اعصار کهن و بهترین هایی دارند که پیش از آن ها انجام یافته است. این خصلت وام گیری در مباحث ادبی قدیم توسط حکمایی چون ارسطو و افلاطون تحت عنوان تقلید مفصل بحث شده است. در ادبیات فارسی، نمونه تقلید را می توان در اشعار دوره بازگشت و نمونه اقتباس را در شاهنامه فتحعلی شاه از شاهنامه فردوسی جستجو کرد. در ادبیات انگلیسی، تقلید از سبک شیوه نویسندگان نوکلاسیک و اقتباس بسیاری از نمایشنامه های شکسپیر از متون قدیمی و مکتوب، ازجمله وام گیری محسوب می شود.

سلیمان مختاری

منبع : روزنامه کیهان