نگاهی به بحران‌های موجود و چالش‌های پیش رو

● کلیات:
یافته­های مؤسسه مشاور استراتژی رولاند برگر حاکی از آن است که صنعت قطعه­سازی جهان با بزرگترین بحران خود روبه­رو است. برخی سرفصل­های یافته­های این مؤسسه که براساس تحلیل داده­های ۴۰۰ شرکت تأمین­کننده خودرو، ارزیابی داده­های مالی سال ۲۰۰۸ و همچنین مصاحبه با ۱۰۰ تن از مدیران ارشد شرکت­های تأمین­کننده جهان گردآوری شده است، عبارتند از:
▪ کاهش ۲۰ تا ۴۰ درصدی درامدهای تأمین­کنندگان
▪ پایین­ترین میزان متوسط سودآوری تأمین­کنندگان به­دنبال عملکردی بسیار عالی در سال ۲۰۰۷ و نیمه اول سال ۲۰۰۸
▪ وقوع ۲۰ مورد اعلام ورشکستگی در آلمان در اواسط نوامبر ۲۰۰۸ و اواخر ژانویه ۲۰۰۹، در خطر بودن بیش از ۳۰۰ شرکت تأمین­کننده در بازارهای سه­گانه (امریکای شمالی، اروپای غربی و ژاپن)
▪ وقوع این بحران، عملا به‌منزله کاتالیزوری برای یکپارچگی و ادغام عمل کرده است، گزینه­های استراتژیک جدیدی نیز برای تأمین­کنندگان سالم[۱] در حال ظهور است.
● تصویر عمومی
همزمانی سه تحول اساسی، صنعت خودروی جهان را در معرض فشاری عظیم قرار داده است:
۱) رکود جهانی در بازار خودرو سواری و تجاری
۲) گرایش به‌سوی خودروهای کوچک و فروپاشی [نظام] تأمین مالی صنعت خودروسازی جهان
۳) به­طورکلی فروش جهانی خودرو در سال ۲۰۰۸ با کاهش ۳ درصدی روبه­رو بوده است. در این میان، وضعیت بازارهای منطقه نفتا، اروپا و ژاپن بسیار وخیم بوده است. میزان [تولید و فروش] در اوایل سال ۲۰۰۹ در مقایسه با سال ۲۰۰۸ کاهشی ۲۵ تا ۳۵ درصدی را نشان می­دهد و برنامه­های ترغیب فروش در اروپا نیز تاثیر پایداری بر این امر نداشته است. بنابراین انتظار نمی­رود که میزان تولید و یا فروش خودروی سال ۲۰۰۷، قبل از سال­های ۲۰۱۲ یا ۲۰۱۳تکرار شود. از سوی دیگر، گرچه فروش خودروهای کوچک در سال ۲۰۰۸، رشد یافت، اما این میزان در بخش خودروهای لوکس و SUV با کاهشی قابل ملاحظه همراه بود. این تغییر عملا بر درصد سهم بازار هر یک از خودروسازان تاثیری اساسی خواهد داشت. در این میان، سودآوری تأمین­کنندگان به پایین­ترین میزان خود رسیده است. در این ارتباط، یکی از کارشناسان این موسسه می­گوید، «تاکنون ۲۰ شرکت تأمین­کننده در آلمان طی ۳ماه گذشته، کسب­وکار خود را از دست داده­اند. این روند در صورت عدم بهبود تولید خودرو در نیمه دوم سال ۲۰۰۹، استمرار خواهد یافت. صنعت خودروی جهان هم­اکنون به­طور همزمان با ۳ گسست عمده روبه­روست:
۱) براثر رکود جهانی و در پی آن از دست رفتن اعتماد مشتری، میزان فروش خودرو در بازارهای اشباع شده ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش داشته است. حتی برخی از کشورهای عمده درحال رشد (BRICs) نیز با کاهش میزان فروش روبه­رو شده­اند.
۲) به­دلیل برقراری قوانین مربوط به کاهش آلاینده CO۲ و تغییر در ترجیحات مشتری، تقاضا برای خودروهای کوچک بسیار بالاتر بوده و این امر به زیان خودروهای بزرگتر است.
۳) اکثر شرکت­های خودروساز و قطعه­ساز با شرایط مالی بسیار دشوار و فوق­العاده­ای روبه­رو شده­اند. شرایطی که «میزان نقدینگی آنها را به­شدت تحت فشار قرار داده و بر این اساس، توانمندی آنان را برای تأمین بودجه لازم برای اجرای برنامه­های به­شدت ضروری اصلاحات ساختاری، کاهش داده است».
● کاهش سراسری در بازار جهانی – فروپاشی میزان فروش
میزان فروش خودرو در سال ۲۰۰۸ در مقایسه با سال ۲۰۰۷، حدود ۳ درصد کاهش داشته است. این میزان کاهش، عمدتا ناشی از وضعیت وخیم ۳ ماهه پایانی سال ۲۰۰۸ بوده است.
اگرچه بازار کشورهای روسیه و اوکراین همچنان رشد ۱۶ درصدی داشتند، اما فروش خودروهای سواری جدید در مناطق نفتا و اروپای غربی به‌ترتیب ۱۶ و ۱۹ درصد کاهش داشته است. در این میان، ارقام فروش ماه­های ژانویه ۲۰۰۹ به‌بعد نیز حاکی از شتاب بیشتر این روند کاهشی است. «میزان تولید و فروش خودرو قبل از سال­های ۲۰۱۳ – ۲۰۱۲ به سطح تولید سال ۲۰۰۷ نخواهد رسید. شماری از کشورهای اروپایی برنامه­های تشویقی را برای افزایش فروش خودرو درنظر گرفته­اند، اما انتظار نمی­رود که این برنامه تاثیر چندان و یا پایداری داشته باشند. در این میان، خودروسازان تولیدکننده محصولات کم‌هزینه/کم قیمت شاهد نوعی سودآوری کوتاه مدت خواهند بود، اما این وضعیت برای خودروسازان تولیدکننده خودروهای لوکس، به‌میزانی اندک پیش­بینی می­شود».
● وضعیت نزولی خودروهای لوکس و SUV
تغییر ترکیب فروش خودروها درجهان، عملا یکی از جنبه­های بحران به­شمار می­رود. در این خصوص فروش و تولید بخش خودروهای کوچک حتی در سال ۲۰۰۸ به رشد خود ادامه خواهد داد (۶ درصد)، درحالی که بخش خودروهای لوکس و suv با کاهش فروش (۱۹ و ۱۱ درصدی) روند نزولی را تجربه خواهند کرد. حاصل این تغییر و جابه­جایی اثرپذیری قابل‌ملاحظه سهم بازار خودروسازان، خواهد بود. درحالی که تقریبا همه شرکت­های متمرکز بر بخش­های خودروهای لوکس و suv سهم بازار خود را از دست خواهند داد، خودروسازان متخصص در بخش خودروهای کوچک – به­عنوان مثال اشکودا یا سوزوکی – حتی به سوی رشدی در حدود ۱۰درصد به پیش خواهند رفت.
حتی فروش خودروهای تجاری نیز در سراسر جهان با سقوط مواجه شده­اند. حتی بخش­های جاذب کوچک­تر نظیر کامیون­های راهسازی نیز تحت فشارهای بی­سابقه­ای قرار دارند. تجربه کاهش ۸۰ درصدی فروش و سفارشات جدید نزدیک به صفر برای فصل اول ۲۰۰۹ این بخش مواجه شده است.
● سودآوری تأمین­کنندگان؛ پایین­ترین میزان در تاریخ این صنعت
عملکرد مالی تأمین­کنندگان در این اوضاع بسیار وخیم است. در یک جمع­بندی می­توان گفت سودآوری تأمین­کنندگان در سال ۲۰۰۸ شدیدا کاهش یافته و حاشیه سود قبل از بهره و مالیات آن به حدود ۳ درصد (EBIT) رسید (این میزان در سال ۲۰۰۷ میلادی ۴/۵ درصد بوده است). با توجه به وضعیت پیش‌رو، پیش­بینی می­شود که این رقم در سال ۲۰۰۹ به پایین­ترین میزان خود در تاریخ این صنعت رسیده و به «صفر» درصد برسد. ضمن اینکه تأمین­کنندگان برخلاف دوره­های رکود قبلی، دیگر قادر نیستند کمبودهای نقدینگی خود را از طریق انجام عملیات­هایی نظیر تزریق پول از سوی مالکان خود و یا بازارهای سرمایه­ای جبران کنند. مضافا شرکت­های بیمه اعتباری نیز از پوشش اعتباری امتناع کرده عملا امکان مدیریت سرمایه در گردش از طریق صورتحساب را غیرممکن کردند. بنابراین، بسیاری از تأمین­کنندگان از مشتریان خود حمایت­های مالی و نقدینگی طلب می­کنند. اما نقدینگی کافی برای همگان وجود ندارد. در این میان، تنها تأمین­کنندگان سیستمی بسیار مهمی که بتوانند الگوی کسب‌وکار پایداری را ارائه دهند، می­توانند به بقای خود امیدوار باشند.
● اولویت­های مدیران ارشد اجرایی و مالی شرکت­های تأمین­کننده برای سال ۲۰۰۹
به‌باور مدیران ارشد شرکت­های تأمین­کننده گذار از این بحران مستلزم تمرکز بر دو اولویت اساسی است. ایجاد اطمینان نسبت به تأمین نقدینگی کوتاه‌مدت و بازسازی ساختاری عملیات­ها و فعالیت­های کاری به‌منظور کاهش اضافه ظرفیت گسترده در بازار. «به­طورکلی، وقوع هر بحرانی عملا حاوی فرصت­هایی برای شرکت­های باثبات و همچنین برخوردار از عملکرد سالم[۲] است. در این میان، بخش­های معدود و انگشت­شماری از این صنعت، دارای بازیگران چندپاره و نیز اضافه ظرفیت­های عظیم است. بر این‌اساس، این بحران تاریخی برای آن دسته از تأمین­کنندگانی که از آمادگی لازم برای اجرای فعالانه ائتلاف­های توانمند و بازسازی ساختاری کسب­وکار و بازارهای خود برخوردارند، نوعی فرصت به‌شمار می­آید.

منبع
Roland Berger Strategy Consultants, Feb ۲۶, ۲۰۰۹.
[۱] . Healthy
[۲]. Health Performance

منبع : ماهنامه صنعت خودرو