بررسی روشهای استاندارد اندازه‌بندی فریم‌

تا به حال روشهای مختلفی جهت استاندارد سازی اندازه بندی فریم ، ارائه شده است که دو روش آن بیشتر مورد استفاده­ی تولید کنندگان جهان واقع شده است که توضیحات ‌زیر، مربوط به این دو روش می باشد.
به­طور کلی، تعیین قطر عدسی مورد نیاز، تنظیم PD و ارتفاع در عدسیهای تک دید، دوکانونه، چندکانونه و تدریجی و مقدار جابه­جایی مراکز اپتیکی (دسانتره‌)، بستگی به روشی دارد که توسط آن، عدسیها و فریم اندازه‌گیری شده است‌. درحال حاضر، دو روش اصلی که برای اندازه‌گیری فریم به­کار می‌رود، عبارتند از:
۱- روش داتوم ۲- روش باکسینگ
۱ـ روش داتوم (Datum System ):
با فرض قرار گرفتن یک عدسی در داخل فریم خطوط افقی مماس با بالاترین و پایین‌ترین لبه­ی‌عدسی، رسم شده است‌. خطی که در فاصله­ی میانی دو خط مماس فوق‌الذکر و موازی با آنها رسم شده‌، به عنوان یک مرجع، به خط داتوم معروف است‌. عرض عدسی که در امتداد این خط قرار گرفته به طول‌داتوم (اندازه چشم‌: eyesize یا datum length ) معروف است. نقطه­ی میانی برروی خط‌ داتوم، که از دو لبه­ی عدسی به یک فاصله باشد، به مرکز داتوم (datum center) معروف است‌. طول‌خط عمودی که از مرکز داتوم عبور کرده و به دو لبه­ی عدسی منتهی می‌شود، ارتفاع عدسی و یا ارتفاع‌میانی داتوم(mid-datum depth) گویند.اندازه­ی پل یا دماغه (datum DBL)، در امتدادخط داتوم‌اندازه‌گیری می‌شود و حداقل فاصله­ی بین دو عدسی، با (MBL) نشان داده می شود.‌(که این فاصله در روش باکسینگ حکم اندازه­ی پل یا دماغه را دارد). روش داتوم از روش باکسینگ‌(جعبه‌ای‌) که امروزه رایج می‌باشد، قدیمی‌تر است و بیشتر در انگلستان و بسیاری از کشورهای اتحادیه اروپا به­کار می‌رود.
۲ـ روش باکسینگ (Boxing System):
روش باکسینگ (جعبه‌ای ـ چهارچوبی‌) بر پایه­ی روش داتوم بنا شده است‌. این روش، با اضافه نمودن دو خط عمودی موازی با هم، که مماس با دو لبه­ی عدسی در طرفین آن بوده و عدسی را در داخل جعبه قرارمی‌دهد باعث شد که روش داتوم ارتقاء یابد.
درروش باکسینگ، اندازه­ی عدسی و یا چشم، به وسیله­ی فاصله­ی افقی موجود بین دو خط مماس عمودی که چپ و راست عدسی را احاطه کرده، تعیین می‌شود که با علامت "A" در شکل مشخص شده است‌. (eyesize یا lens size.) خطوط مماس افقی و عمودی، چهار چوبی را تشکیل می دهند که عدسی در داخل آن قرار می گیرد.نقطه­ی وسط چهار چوب، نقطه‌­ی عطف­ اصلی نامیده می شود و به ‌مرکز چهارچوب نیز معروف است‌. این نقطه را گاهی اوقات مرکز هندسی نیز می‌نامند:(Boxing Center or Geometrical Center)
زیرا بعد از تراش عدسی، این نقطه، مرکزهندسی عدسی است‌.اندازه­ی پل یا دماغه
( bridge sizeیا boxing DBL ) کوتاهترین فاصله­ی بین دو جعبه یا دو عدسی می‌باشد.این اندازه در روش داتوم، مطابق (MBL) می‌باشد.مقدار اندازه­ی عمودی یا ارتفاع عدسی با حرف "B" نشان داده شده است‌.حرف "C" معرف مقدار عرض عدسی، در امتداد خط داتوم می‌باشد.
۳ـ روش گماک (GOMAK System) :
سومین روشی که توسط گروهی به نمایندگی از انجمن اقتصادی کشورهای اروپائی بنا نهاده شد روش‌(GOMAC) بود. ، تلاشی است در جهت رسیدن به یک توافق‌ بین روشهای داتوم و باکسینگ که نتایج حاصله، به­طور جهانی مورد قبول واقع نگردید، حتی در بین‌کشورهای بازار مشترک‌.
همان طور که مشاهده نمودید، این دو روش در اندازه‌بندی پل و اندازه­ی چشم، با هم متفاوت می‌باشند.درنتیجه مرکز چرخش قالب‌های این دو روش با هم تفاوت دارد. حال اگر در زمان جابه­جایی مرکز (دسانتره‌)، اندازه‌گیری براساس روش باکسینگ باشد و از قالبهای روش اندازه‌بندی داتوم برای تراش استفاده‌شود یا PD مورد نظر به طور صحیح بدست نمی آید و یا در مقدار جابه­جایی مراکز اپتیکی جهت تعیین PD موردنظر اختلاف پیدا می شود.
مثال :همان طور که مشاهده می‌کنید، در کل یک میلی‌متر اختلاف بین این دو روش وجود دارد.
یادآوری : به تجربه ثابت شده در زمان جابه­جایی مراکز اپتیکی، به اندازه‌بندی‌های حک شده برروی عینکها، نمی‌توان اعتماد کرد. زیرا احتمال دارد در بعضی از موارد، اندازه های فریم بیمار در اثر تعویض عدسی تغییر کرده باشد. همچنین در مواقعی که اندازه­ی یک فریم براساس یک روش استاندارد و موردتائید، اندازه‌بندی نشده باشد و یا فریم فاقد شیب یا قالب مخصوص بخودش باشد، می بایست‌خود، اقدام به اندازه‌گیری نماییم.
● قطر مؤثر(Effective Diameter :ED) :
هر گاه حد فاصل مرکز هندسی، تا دورترین نقطه­ی فریم را دو برابر کنیم، مقدار قطر مؤثر (ED) به­دست می‌آید.(کارخانه‌های سازنده­ی عینک به­ندرت قطر مؤثر را اعلام می‌کنند؛ در نتیجه کلیه­ی فرمولهایی که از پارامتر ED برای‌به­دست آوردن حداقل قطر عدسی مورد نیاز استفاده می‌کنند، عملاً با مشکل مواجه می‌شوند.)
● اختلاف فریم : (Frame Difference)
تفاوت بین اندازه­ی افقی و عمودی را که برحسب میلی‌مترمی باشد را اختلاف فریم گویند.
● فاصله­ی مرکز هندسی‌ (Geometrical Center Distance : GCD) :
فاصله­ی بین دو مرکز هندسی، در دو عدسی را فاصله­ی مرکز هندسی گویند. و یا به فاصله­ی بین دو مرکز عدسی‌هم گفته می‌شود.( Distance Between Center : DBC ( و یا به PD فریم مشهور است‌. در واقع، اگر مقدار پل (DBL) را به اندازه­ی چشمی (eyesize) اضافه کنیم، مرکز هندسی یا PDفریم به دست خواهد آمد.
● اندازه­ی دسته‌ :
امروزه در بیشتر فریمهای تجاری، اندازه­ی طول دسته‌ها بر رویشان چاپ شده است‌. این اندازه‌ها اکثراً برحسب میلی متر است‌. طول دسته­ی عینک را عموماً به یکی از سه روش زیر اندازه گیری می کنند :
الف ـ طول سرتاسر دسته ‌ :
این طول عبارت است از : فاصله­ی بین مرکز لولای میانی دسته تا انتهای دسته‌. این اندازه‌گیری می‌بایست درامتداد خط فرضی میانی دسته صورت پذیرد. به عبارت دیگر، غیر از مواردی که دسته­ی عینک صاف می‌باشد، در سایر موارد می‌بایست خم موجود در دسته­ی عینک را به­صورت یک منحنی اندازه‌گیری نمود. در صورتی که دسته از جنس فلز فنری باشد، انتهای خمیدگی دسته را گرفته و آن را می‌کشیم تابه­صورت یک خط راست درآید. سپس آن را بر روی خط کش قرار داده و اندازه‌گیری می‌نمائیم‌. اندازه‌گیری‌دسته بر حسب میلی متر می‌باشد. دسته‌های عینکهای قدیمی بر مبنای اینچ اندازه‌گیری شده‌اند که دراین صورت می‌توان به هنگام تبدیل آنها به میلی متر مقدار آن را در ۴/۲۵ ضرب کرد.
ب ـ اندازه­ی طول دسته تا محل خمیدگی‌ :
یکی از شیوه‌های قدیمی‌تر اندازه‌گیری طول دسته، اندازه‌گیری آن از مرکز لولای میانی دسته تانقطه­ی وسط‌ خمیدگی دسته می‌باشد.فاصله­ی بین نقطه­ی وسط خمیدگی تا انتهای دسته را طول خمیدگی می‌نامند.
ج ـ اندازه گیری طول دسته از بدنه تا خمیدگی‌ :
در صورتی که دسته­ی عینک یک فاصله بین قسمت تنه­ی عینک تا محل واقعی شروع‌دسته وجود دارد. در این شرایط، طول دسته را می‌توان بر اساس شیوه­ی اندازه از تنه تا خمیدگی تعیین‌نمود. (FTB) مختصری طویل‌تر از اندازه‌گیری به شیوه­ی (LTB) می‌باشد.
یادآوری:به­طور معمول در عینک های طبی، در اندازه بندی حدقه، حداقل اندازه، ۳۸ میلی متر و بزرگترین اندازه را ۵۸ میلی متر لحاظ می کنند و در اندازه بندی پل یا دماغه، ۱۴میلی متر، کوچکترین و ۲۴ میلی متر، بزرگترین پل در نظرگرفته می شود و برای اندازه­ی دسته ها ، بین ۱۱۵ تا ۱۸۰ میلی متر را مورد استفاده قرار می دهند. در بعضی از کتابها این اندازه ها را بر اساس سن و جنسیت طبقه بندی کرده اند که بیشتر این موارد ممکن است که فقط در کشور خودشان مورد بررسی و بهره برداری قرار گیرد. به­طور کلی، این اندازه بندی ها ، می بایست بر اساس اندازه و فیزیک صورت مردم همان جامعه، مورد بررسی قرار گیرد.

تهیه و تنظیم : علی و جعفر انصاری نکو

منبع : سایت عینک