پیام های اجلاس بخارست چه بود؟

در اجلاس بخارست ۲۶ عضو ناتو مباحث مختلفی از جمله سپر دفاع موشکی، پذیرش اعضای جدید، ادامه حضور نظامی ناتو در افغانستان را مورد بحث و بررسی قرار دادند.
در مورد افغانستان خبر اعزام گردانی متشکل از حدود ۸۰۰ سرباز فرانسوی در آینده ای نزدیک به این کشور موجب خرسندی آمریکایی ها که در پی کاهش مسئولیت های خود در افغانستان است، شد. این وضعیت باعث خواهد شد که کانادا نیز به تعهد خود مبنی بر تمدید ماموریت نیروهای خود در مناطق ناآرام جنوبی افغانستان تا سال ۲۰۱۱ جامه عمل بپوشاند.
پارلمان کانادا در ماه گذشته به تمدید ماموریت نظامیان این کشور در مناطق ناآرام جنوبی افغانستان تا سال ۲۰۱۱ رای موافق داد مشروط بر این که هم پیمانان کانادا به اعزام نیروهای بیشتر متعهد شوند در غیر این صورت کانادا نیروهایش را از افغانستان خارج می‌کند.
این وضعیت موجب شد تا رهبران ناتو روز پنجشنبه پس از موافقت فرانسه با اعزام نیرو به افغانستان مذاکرات خود را در این خصوص آغاز کردند. بر همین اساس حامد کرزای، رییس جمهور افغانستان و بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل به دیگر سران ناتو و مقامات و نمایندگان عالی رتبه‌ی کشور های عضو ایساف پیوسته و مذاکراتی را در سطوح عالی با آنان برگزار کردند.
به عقیده تحلیلگران، آمریکا در تلاش است تا حضور خود در افغانستان را کاهش داده و بدین ترتیب در سایر مناطق امکان مانور بیشتری پیدا کند. واشنگتن اگرچه توانست در تهاجم به افغانستان برخی از کشورهای هم پیمان را با خود همراه کند، اما جنگ عراق موجب شد تا کاهش تمرکز نیروها در افغانستان برای آمریکایی ها به صورت یک ضروت جدی قلمداد و در نهایت استراتژی استفاده از نیروهای ناتو به عنوان ابزاری در دست واشنگتن مطرح شود.
اعضای ناتو همچنین در بیانیه ای پیرامون سپر دفاع موشکی آمریکا، از این طرح حمایت کردند. تصمیم سران کشورهای عضو ناتو به منزله پذیرش طرح استقرار برخی از تجهیزات سپر دفاعی در دو کشور لهستان و جمهوری چک است. این تجهیزات عمدتا شامل سیستم‌های رادار هشداردهنده خواهد بود.
روسیه با چنین اقدامی به شدت مخالفت کرده و آن را مغایر منافع امنیتی خود و عاملی در برهم زدن توازن قوا در اروپا دانسته بود، اما مقامات آمریکایی نگرانی روسیه را بی‌مورد دانسته اند.
بیانیه نهایی اجلاس بخارست از روسیه خواست که تصمیم اجلاس در این زمینه را بپذیرد و در حفاظت از امنیت اروپا با ناتو همکاری کند. پیش از این اعلام شده بود که انجام توافق درباره سپر دفاع موشکی توسط اعضای ناتو در این اجلاس بسیار بعید است. اما این توافق در حالی صورت گرفت که به برخی از خواست های روسیه نیز توجهی ویژه شد. یکی از این خواست ها عدم پذیرش پیوستن کشورهای گرجستان و اوکراین به ناتو بود.
در مورد موضوع پیوستن کشورهای جدید به پیمان ناتو، اعضا در ابتدا با پیوستن کشورهای آلبانی و کرواسی به این پیمان موافقت کردند و سپس بحث بر سر پیوستن گرجستان و اوکراین آغاز شد. پوتین روز پنجشنبه هنگام ورود به بخارست اعلام کرد مساله‌ عضویت برای وی به منزله‌ یک خط قرمز مطرح است. این در حالی بود که جورج بوش نیز در کیف، پایتخت اوکراین گفته بود که این کشور می تواند به عنوان عضوی فعال در قالب ناتو باشد.
بدین ترتیب صف آرایی مخالفان و موافقان پیوستن گرجستان و اوکراین به ناتو در بخارست آغاز شد و در نهایت با رایزنی های آلمان و فرانسه که تلاش دارند مناسبات خود با روسیه را به عنوان شریک اقتصادی خود حفظ کنند، این مهم به زمانی دیگر موکول شد. در حال حاضر با توجه به بروز برخی نشانه ها از تلاش روسیه برای نزدیکی به اروپا که به افزایش امنیت در این قاره منجر خواهد شد، کشورهای کلیدی نظیر فرانسه و آلمان ترجیح دادند که از فرصت اجلاس ناتو برای نشان دادن چراغ سبز به روسیه بهره گرفته و از این طریق به یکجانبه گرایی آمریکا نیز چراغ قرمز نشان دهند.
جیمز آپاتورای، سخنگوی ناتو در باره پیوست دو کشور گرجستان و اوکراین به ناتو گفت که در مقطع کنونی انتظار نمی‌رود که این دو کشور در بخارست مشمول برنامه‌ اقدام برای عضویت در ناتو شوند. میگوئل آنخل موراتینوس، وزیر امور خارجه‌ اسپانیا نیز اظهار داشت که کشورش به همراه نروژ و چند کشور معدود دیگر در تلاش هستند تا در این باره به اجماع نظر دست یابند، اما پرسش‌ها و ابهامات پیرامون زمان و چگونگی پذیرش این دو کشور در ناتو هم‌چنان باقی است.
اما به هر حال به واسطه مخالفت واشنگتن با این اقدام سایر اعضای ناتو، نخستین روز از آغاز به کار اجلاس ناتو با درگیری لفظی مشهود جورج بوش رییس جمهور آمریکا و آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان بر سر سرنوشت اوکراین و گرجستان در مسیر پیوستن به ناتو همراه بود و موجب شد تا مخالفت ها در میان اعضای این پیمان بیش از پیش جلوه گر شود.
همچنین، دولت یونان، از کشورهای عضو ناتو، گفته بود که به دلیل ایراد نسبت به نام جمهوری مقدونیه با قبول این کشور به عضویت ناتو موافقت نخواهد کرد.
مقدونیه تا اعلام استقلال در سال ‪ ۱۹۹۱از جمله جمهوری‌های تشکیل‌دهنده جمهوری فدرال یوگسلاوی بود و پس از کسب استقلال نام جمهوری مقدونیه را برای خود برگزید. با این همه، یونان به دلیل تشابه اسمی این جمهوری با استان مقدونیه در شمال یونان از پذیرش عنوان کشور جدید خودداری ورزیده و مانع از کاربرد رسمی آن در مجامع بین‌المللی شده است.
اختلاف یونان و مقدونیه بر سر نام این جمهوری جدید هنوز حل و فصل نشده و به همین دلیل، در مجامع بین‌المللی از این کشور با عنوان جمهوری مقدونیه یوگسلاوی سابق نام برده می‌شود.
اجلاس اخیر ناتو در بخارست نتایج جالبی را به همراه داشت. یکی از این نتایج افزایش توان چانه زنی روسیه در ناتو است. با وجودی که این کشور عضو ناتو نیست، اما توانست در انتقال نگرانی های خود به اعضای برجسته این پیمان توفیق حاصل کرده و در نهایت مانع از پیوستن گرجستان و اوکراین به ناتو شود.
به گفته برخی از تحلیل گران، برای فرانسه و آلمان روسیه دیگر به عنوان یک تهدید نظامی محسوب نمی شود. این کشور در واقع شریکی سخت مزاج است که باید آن را با درایت کنترل کرد.
اگرچه در ابتدا این طور تصور می شد که ناکامی گرجستان و اوکراین برای پیوستن به ناتو در اجلاس بخارست را باید یک پیروزی برای روسیه محسوب کرد، اما این گفته باب هوپ شفر، دبیر کل ناتو که اعضا موافقت کردند که این دو کشور در آینده وارد این پیمان شوند، حکایت از این داشت که اعضا بر اهمیت حفظ موازنه قدرت میان دو قطب آمریکا و روسیه تا حدی زیادی واقف شده اند.
شاید توجه به همین واقعیت بود که موجب شد تا اعضای ناتو در عین حال به طرح سپر دفاع موشکی آمریکا رای مثبت دهند.

منبع : دیپلماسی ایرانی