سیاره ما، سیاره آبی

پیشرفت روزافزون فن‌آوری در دو قرن گذشته، باعث ناهماهنگی و اختلال در چرخه‌های طبیعی زمین و فرایندهای زیست‌محیطی شده است. آیا این روند رو به تغییر است؟ آیا ما خواهیم توانست از فن‌آوری‌های هماهنگ‌تری با سیاره‌ای که در آن زندگی می‌کنیم، استفاده نماییم؟ آیا پیشرفت‌ فن‌آوری که تاکنون خود عامل تخریب طبیعت بوده است، خواهد توانست این روند را کُند کرده و آگاهی جدیدی نسبت به زمین، ایجاد نماید؟ . . .
●طولانی‌ترین سفر
تابستان سال ۱۹۶۹، برای اولین بار، قدم‌های بشر بر سرزمین دیگری خارج از زمین قرار می‌گیرد. این، طولانی‌ترین سفر انسان تاکنون است. میلیاردها دلار هزینه، همکاری هزاران دانشمند و سال‌ها تلاش. اما اینجا کجاست؟ سطح خشک ماه. بدون هیچ سبزی و طراوت. در اینجا برای زنده ماندن و نفس کشیدن، مجبور به استفاده از ابزار و لباس‌هایی هستیم که حرکت را برایمان دشوار می‌کند. از اینجا، سیاره آبی رنگ خودمان، زمین در افق ماه، در آسمان تاریک و لایتناهی چه زیبا و چه تنهاست. سیاره‌ای که شاید تاکنون قدرش را نمی‌دانستیم اما اینک که برای اولین بار از آن جدا شده و سرزمینی دیگر را تجربه می‌کنیم، ارزش آن برایمان مشخص‌تر می‌شود. سیاره‌ای با آسمان آبی، هوای زندگی‌بخش، رودهای روان و تنوع زیستی فراوان. اینجاست که فرصت زندگی در کنار موجودات دوست داشتنی زمین را حس می‌کنیم. حیواناتی که تاکنون بجز تخریب محل زندگی‌شان، کاری برای آنها انجام نداده‌ایم . . .
بدین ترتیب، سفر به ماه که خود دستاورد تکنولوژی پیشرفته بشر بود، باعث شروع نوعی تغییر آگاهی در سیاره ما شد و همین امر، منشأ بسیاری از جنبش‌های زیست‌محیطی در زمین شد. این سفر، سئوالاتی را برای انسان، ایجاد کرد. سئوالاتی که شاید پیش از آن هیچگاه شرایطی برای پرداختن به آن به وجود نیامده بود. اینکه به‌راستی ارتباط ما با زمین چگونه است؟ آیا ما رویه‌ای صحیح را برگزیده‌ایم و یا آنکه باید در این ارتباط، تجدید نظری اساسی داشته باشیم؟ ادامه این رویکرد، ما را به‌کجا خواهد برد؟ اصولاً چطور شد که ما بدون توجه به طبیعت و هماهنگی‌های درونی آن، شروع به بهره‌کِشی بی‌وقفه از آن کردیم؟ چرا تاکنون محققان توجهی جدی به چرخه‌های طبیعی زمین نداشته‌اند؟ چطور تاکنون از یک تفکر سیستمی نسبت به زمین، غافل بوده‌ایم؟ . . .
زمین، سیاره‌ای است که ما در آن به دنیا می‌آییم، آن را تجربه می‌کنیم و نهایتاً آن‌را ترک می‌کنیم همانگونه که پیشینیان ما. زمینِ مادر، در مدتی که ما بر روی آن زندگی می‌کنیم، بسان گهواره‌ای ما را در خود پرورش می‌دهد، تغذیه می‌کند و زندگی می‌بخشد. اما ما برای آن چکار می‌کنیم؟ زندگی ما برای زمین، چه ارمغانی دارد؟ آیا فقط بهره‌کِشی و آلوده‌کردن آن؟ آیا در مقابل خوشه‌های طلایی رنگ گندم و تمامی هدایای زندگی بخشی که به ما می‌بخشد، برای احیاء آن، کاری انجام می‌دهیم؟ آیا جز این است که اگر هم کاری می‌کنیم، تنها به منظور بهره‌کِشی بیشتر از آن است؟ مگر ما این امانت را سالم از گذشتگانمان تحویل نگرفتیم؟ پس چرا به فکر آیندگان نیستیم؟ چرا در این توهم بسر می‌بریم که زمین، تنها متعلق به ماست و ما حق داریم هرچه می‌خواهیم با آن انجام دهیم؟ آیا فراموش کردیم که ما بر روی زمین، بسان مسافری بیش نیستیم؟
●بازگشت
همیشه رویدادهایی در زندگی انسان، او را متوجه اشتباهات خود می‌کنند. این سفر، ما را با این واقعیت رو‌به‌رو کرد که طی حداقل دو قرن گذشته، دچار رویکردی خودگرا نسبت به زمین بوده‌ایم. انقلاب صنعتی و تکنولوژیک، ما را چنان سرگرم خود کرده بود که مسئولیت خود نسبت به سیاره را از یاد برده بودیم. اما اینک که زمین را بسان سیاره‌ای تنها در ابدیتی بی‌پایان مشاهده کردیم، یاد سیاره در ذهنمان زنده شد. اگر زمین را نابود کنیم، خود، کجا زندگی کنیم؟ ما خود جزئی از زمین هستیم . . .
بدین ترتیب، تحقیقات علمی محققان بر روی هماهنگی‌های درونی سیاره، شدت گرفت. ما دریافتیم که با خطراتی پنهان و جدی روبه‌رو هستیم. مسائلی نظیر گرم‌شدن سراسری زمین، تخریب لایه محافظ اُزُن، باقیماندن انبوه مواد بازگشت‌ناپذیر به چرخه‌ طبیعت، کاهش روز‌افزون منابع معدنی و سوخت‌های فسیلی، کمبود آب آشامیدنی، آلودگی آب‌های سطحی و غیرسطحی، کاهش یا نابودی منابع غذایی در دریاها، اختلال در روند طبیعی گونه‌ها به علت تغییرات ژنتیکی، ایجاد انبوه زباله‌های مرگ‌آور شیمیایی و هسته‌ای، نابودی گونه‌های زیستی، اختلال در چرخه‌های آب و هوایی و غیره. آری، این، تمام کاری است که تاکنون برای سیاره‌مان انجام داده‌ایم. یک ناهماهنگی آشکار بر اثر خودبینی. اما شاید اینک، زمان تغییر فرا رسیده باشد. اگر تاکنون، تکنولوژی ما، نتیجه‌ای جز تخریب و نابودی زمین نداشته است، اینک وقت آن فرارسیده که محققان، جستجوگران و دانشمندان، راهی برای جبران اشتباهات گذشته بیابند. استفاده از شیوه‌هایی هماهنگ‌تر در تولید انرژی نظیر انرژی خورشیدی، باد، جزر و مد، گرمای درونی زمین، هیدروژن، همینطور، راه‌هایی برای ساخت ماشین‌های کم‌مصرف‌تر با آلایندگی کمتر، استفاده بهینه از آب‌ و مدیریت صحیح منابع آن، حذف استفاده از گازهای مخرب اُزُن و مواد سمی و غیره.
اما در نزدیک‌تر شدن به یک هماهنگی با زمین، پیش از هر چیز، لازم است فرابینی را بجای خودبینی برگزینیم. ما باید در فرهنگ مصرف‌گرایی بیش از حد خود، تجدید نظر کنیم. تنها در آن صورت است که شاید، هم‌آوایی از دست رفته خود با زمین را دوباره بدست آوریم. هماهنگی‌ای که در نهایت، هم برای ما بهتر است و هم برای زمین . . .

منبع : انجمن جبهه طبیعت