سرب و آلودگی هوا

یكی از بدنام ترین اجزای مسموم آلودگی هوا، سرب است. سرب عنصری ناهمخوان با بافت بدن است و برخلاف عناصر حیاتی برای بدن مانند روی و سلینیوم بافت های بدن آن را به عنوان سم شناسایی می كنند و بنابر این آنچه كه در بافت و خون انسان شهرنشین یافت می شود ارمغان نامیمونی است كه صنعت به او تحمیل كرده است.
دود خروجی از اگزوز خودروها و دود ناشی از احتراق زغال سنگ حاوی مقدار قابل ملاحظه ای سرب است كه در صورت افزایش میزان آن در خون به ویژه در كودكان حتی به مقادیری اندك موجب كاهش هوش و توان یادگیری، كندی فعالیت مغزی، عقب افتادگی ذهنی، سردرد، خستگی، افسردگی و بی خوابی می شود كه همه این موارد از عوارض مسمومیت مزمن سرب است.
سرب برخی اوقات موجب بیماری هایی چون نقرس می شود و یا حمله های نقرس را شدت می بخشد. حدود ۹۰ درصد از سرب به وسیله تنفس به بدن راه می یابد و برخلاف آلاینده های دیگر سرب می تواند در بدن انسان انباشته شود ولی بخشی از آن از طریق آب و غذا وارد خون می شود.
تخمین زده می شود كه ۱۲۰ میلیون نفر دارای سطح سرب به میزان ۱۰-۵ میكروگرم و همین جمعیت دچار آلودگی سرب با غلظت بالاتر از ۱۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد.
هنوز در بیش از ۵ درصد كودكان شهرهای صنعتی سطح سرب در خون بالاتر از آنچه هست كه در شهروندان عادی وجود دارد (سرب مورد نیاز بدن نیست و مقدار آن در بدن باید در حد صفر باشد).
یك بررسی در كودكان آلوده به سرب نشان داده است كه حداكثر فاصله زمانی برای تأثیر سوءسرب روی ضریب هوشی كودك از ابتدای تولد تا حدود ۴ سالگی است. آثار زیانبار سرب معطوف یك فرد یا كودك نیست بلكه باید آن را معطوف یك جامعه تلقی كرد. اگر كودكان یك شهر در معرض هوای آلوده یا سرب باشند ضریب هوشی آنان از كودكانی كه در شهر پاك دیگری زندگی می كنند كمتر خواهد بود.
خودروهای فعال تهران، بالغ بر سه میلیون دستگاه خودرو و یك ونیم میلیون موتورسیكلت می شود كه در هر شبانه روز پنج تن سرب به هوای مسموم شهر می افزاید و آسمان خاكستری شهر را خاكستری تر می كنند. گاز سوز كردن خودروها كمك موثری برای جلوگیری از آلودگی سرب در هوا می كند و گاز طبیعی فشرده به دلیل خوش سوز بودن و عدم نیاز به سرب مزیت زیادی نسبت به بنزین دارد و گاز طبیعی به گونه ای یكنواخت با هوا در می آمیزد، پاك تر می سوزد و دود گرفتگی عارض نمی كند، عمر موتور را زیاد می كند و نیاز به سرویس كمتری دارد و هزینه نگهداری خودرو پایین تر است.
در این میان برای مقابله با مسمومیت مزمن، تغذیه مناسب نقش بسزایی دارد. مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین E و سلینیوم و افزایش مصرف ویتامین C به دلیل خاصیت آنها در دفع فلزات سمی و مصرف فرآورده های لبنیات به دلیل كلسیم بالایی كه دارند در كاهش جذب این فلز در بدن سودمند می باشند. از سوی دیگر افزایش دریافت روی نیز منجر به دفع سرب می شود.
متخصصان تغذیه نوشیدن ۲ لیوان شیر با یك لیوان آب پرتقال و مصرف ماهی و سبزیجات تازه بخارپز مانند هویج، كلم بروكلی و گوجه فرنگی در كنار ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری جوانه گندم را در كاهش آثار سوءناشی از سرب مفید می دانند.
اما لازم به ذكر است كه متأسفانه سبزیجاتی كه از فاضلاب صنعتی مشروب می شود خود آلوده و مسموم به سرب هستند و همواره باید به خاطر داشت كه افزایش مصرف روزانه مواد غذایی سرشار از كلسیم، روی و آهن بهترین مكمل غذایی برای كاهش شدت عوارض فلزات سنگین از جمله سرب و جیوه و كادمیوم است.

دكتر عبدالحمید حسین نیا

منبع : روزنامه همشهری