آثار تحریم

صدور قطعنامه شورای امنیت علیه ایران بار دیگر نگرانی های كمرنگ شده پس از برقراری رایزنی های سیاسی بین ایران و اروپا را به بازارهای جهانی به ویژه بازار نفت بازگرداند. این نگرانی ها هرچند در درجه اول معمولا در افزایش قیمت نفت تبلور پیدا می كند، اما به نظر می رسد تاثیر حوادث لبنان بر افزایش قیمت نفت، توان اثرگذاری قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت را گرفته است . به عبارت دیگر تاثیر صدور قطعنامه بر بازارهای انرژی در دل حوادث سیاسی و امنیتی خاورمیانه قرار دارد. اما در این میان بازار تحلیل های كارشناسی پیرامون آینده مسئله هسته ای ایران و غرب و تاثیر آن بر اقتصاد جهانی داغ است. این تحلیل ها كه توأم با نگرانی است هرگونه اقدام علیه ایران در شكل تحریم های اقتصادی را زمینه ساز التهاب بیشتر بازارهای نفت و در نتیجه بازگشت ركود به اقتصاد جهانی ارزیابی می كنند . از این منظر در صورتی كه تحریمهای اقتصادی احتمالی به طور واقعی اجرا نشود و یا به عبارت دیگر اثرگذاری لازم را نداشته باشد آثار روانی چنین پدیده ای اثرات زیانبار خود را بر اقتصاد جهانی خواهد داشت.
بالا رفتن قیمت نفت از مرز صد دلار در هر بشكه و آسیب پذیری شدید بازیگران اقتصادی اعم از دولتی و غیردولتی اثرات اولیه چنین التهابی خواهد بود كه به نظر واقعی می رسد. اما وجه دیگر تحلیل ها ی بین المللی در این زمینه به اثر گذاری واقعی تحریمهای اقتصادی علیه یك كشور یا به عبارت دیگر یك بازیگر اقتصادی و سیاسی باز می گردد. این تحلیل ها هرچند جدید نیست و سابقه آن در رویكردی جدید به فضای جهانی شدن و مباحث مربوط به آن بازمی گردد اما مسئله هسته ای ایران فرصتی جدید برای آزمون اعمال و كارآمدی تحریم های اقتصادی علیه یك كشور در عصر جهانی شدن است و بیشتر تحلیل ها نیز بر این مبنا استوار است. در این زمینه به مانند دیگر مسائل بین المللی اشتراك نظری وجود ندارد .در واقع اختلاف نظرهای موجود به عوامل و شاخص هایی همچون دایره تحریم ، مدت زمان اعمال آن ، جایگاه كشور تحریم شونده و همچنین كشورها و بازیگران تحریم كننده ، سابقه كارآمدی تحریمهای قبلی و هزینه ای كه كلیت اقتصاد جهانی می پردازد ، مربوط است. برخی از صاحبنظران، كارآمدی تحریم های اقتصادی علیه یك كشور را بدون توجه به جایگاه آن در مقایسه با گذشته كم اثرتر می دانند. تعدد و تنوع منابع جایگزین، عدم اجماع بین المللی، فقدان كنترل لازم دولتها بر بازیگران غیر دولتی و مدیرت كارآمد تحریم ها از جمله متغیرهای مورد نظر این دسته می باشد. در مقابل برخی دیگر بر اثرگذاری بیشتر تحریم ها در عصر جهانی شدن اعتقاد دارند. مبنای استدلال این دسته نیز عواملی همچون پیوستگی منافع بازیگران در جهت نهادینه كردن رژیم های امنیت مطمئن حتی با پرداخت هزینه هایی در كوتاه مدت ، وجود ساز و كارهای فنی و كنترلی موثر از سوی قدرتهای بزرگ برای مدیریت تحریم ها و آسیب پذیری كشور تحریم شونده در شكل از دست رفتن فرصتهای اقتصادی و سیاسی و كاهش توان رقابتی آن است.
اما فارغ از دیدگاههای فوق، كارایی و كارآمدی تحریم های اقتصادی را در اراده و عملكرد كشورهای تحریم كننده و تحریم شونده باید جست وجو كرد . جهانی شدن، امكانات و ابزارهایی را در اختیار هر دو دسته از كشورها قرار داده تا با شناخت و بهره گیری از آنها كارایی تحریم و یا آسیب پذیری خود را افزایش و كاهش دهند.

منبع : روزنامه همشهری