این هندی های پیمان شکن

چانه زنی برسر قیمت، تعلل در تصمیم گیری، عدم پذیرش ضرب الا جل و اینک رد پیش نویس موافقت نامه تنها بعضی از نکات منفی است که هندی ها در پیشینه۱۴ ساله مذاکرات خط لوله صلح به ثبت رسانده اند. آری . بیش از ۱۴ سال است که سرگرم فراهم آوردن مقدمات «صلح» هستیم و حال که سنگ بنای این پروژه را با حسن نیت در خصوص قیمت گاز صادراتی به سرزمین مهاراجه ها گذاشتیم و با قدرت دیپلماسی مذاکرهکنندگان قدیم و جدید، چرخ های ماشین «صلح» را به حرکت انداخته ایم، هندی ها دوباره دست به پیمان شکنی زده اند.
این البته مرتبه اول نیست که آنها چنین می کنند و چنان که در سطور آغازین تیتروار به برخی از آنها اشاره شد، نوادگان مهاتما گاندی در این زمینه سابقه خوبی ندارند و حتی چند مرتبه چنان کرده اند که ایرانی ها جملا تی نظیر این که «اگر هند نیاید با پاکستان شروع می کنیم» و «ایران به هند «G.N.L» نمی فروشد» را بر زبان آورده اند اما این ها نیز همچون مسکنی می ماند که اثرش اندکی نمود می یابد و چندی بعد درد دوباره باز می گردد.
سیاست یک بام و دوهوای هندی ها بی شک اصلی ترین عامل «قدم های آهسته» خط لوله صلح است. چه آنها از یک سو در تلا شند تا به سبب نیاز مبرمشان به انرژی، ایران را از خود راضی نگه دارند و از سوی دیگر نمی توانند ا زانعطاف در برابر سیاست های آمریکا دست بکشند. واهمه مهاراجه ها از تاثیر تحریم نفتی آمریکا در قبال ایران بر پروژه خود گواه این مدعاست که هندی ها در پس دو راهی گیر افتاده اند. از اینها که بگذریم به چانه زنی ها می رسیم که مهاراجه ها در این حوزه نیز گوی سبقت را از تمام اقوام ربوده اند و چنان چانه می زنند که فروشنده را از فروختن پشیمان و منصرف می کنند.
گفتار سیاستمداران هندی خواه در وزارت نفت و خواه در وزارت خارجه هم خیلی وقت ها با هم در تضاداست. یکی از عزم هند برای اجرای پروژه می گوید و همزمان دیگری از رسیدن به بن بست حکایت می کند.
انگار نه انگار که یک مقام وزارت خارجه هند چند ماه پیش گفته بود که خط لوله صلح، سکسکه ها را پشت سر گذاشته است و کم کم به مرحله امضای قرار داد نزدیک می شود و ... هندی ها آن طور که به نظر می رسد بار دیگر پیمان شکنی کرده اند چه بنا برگزارش خبرگزاری ها، پیش نویس موافقت نامه پیشنهادی از سوی ایران را رد کرده اند. دلیل آنها هم البته بسیار جالب توجه است: « این طوری اگر باشد، ایران می تواند هر وقت دلش خواست قیمت گاز صادراتی خود را تغییر دهد.» این جمله برزبان مورلی دئورا وزیر نفت و گاز منابع طبیعی هند جاری شده است گویی آقای وزیر از نخستین اصول انعقاد قراردادهای بلند مدت بین المللی که بر طبق آن تجدید نظر در قیمت توجیه پیدا می کند هم آگاه نیستند. حال آن که ایران بر خلا ف گفته دئورا قرار نیست هر وقت مایل بود اسکناس بیشتری طلب کند. بر طبق قرار دادی که در گام اول هند و پاکستان با دیدن آن شادمان شدند، این کشور مجاز است هر ۳ سال یک بار روی بهای هر میلیون BTU گاز صادراتی خود تجدیدنظر نماید. اما انگار این امکان را هم مهاراجه ها به ایران نمی توانند ببینند و در راستای ادامه سیاست های قبلی خود، قصد دارند تا با پیشنهاد دیگری (که شاید زنده کننده یاد عبارت پیشنهاد بی شرمانه باشد)، گاز ایران را با قیمتی ثابت برای سالیان دراز به خانه ببرند.
● سابقه بد رسانه های هندی
بد نیست اما در اینجا اشاره ای هم داشته باشیم به سابقه بد مطبوعات هندی در خبررسانی. به بیان دیگر حرف های رسانه های هندی، خیلی هم قابل اعتماد نیست! چه وقتی مورلی دئورل، وزیر نفت هند در دیدار با وزیری هامانه، آنچه در مطبوعات کشورش از قول او به چاپ رسیده است را تکذیب می کند، نتیجه این است که نباید چندان هم حسابی روی این نقل قول مطبوعات هند باز کرد. رسانه های دیار مهاتماگاندی البته در سابقه خود نکات منفی دیگری هم دارند. حداقل خبرنگاران داخلی از یاد نمی برند نیمه های خرداد ماه را که وقتی نمایندگان سه کشور از خبرنگاران خواستند تا وارد جزئیات قرارداد نشوند، مطبوعات هند از جزئی ترین جزئیات خبر دادند!
● پیش نویس هم مثل ضرب الا جل
خاطرم هست آن روز گرم بهاری را که سری ساندراشان، معاون وزیر نفت هند با حالتی عصبی در حالی که قصد ترک سالن و جمع خبرنگاران را داشت، بارها سعی کرد تا این پرسش اصحاب رسانه که «آیا شما ۹ تیر را به عنوان ضرب الا جل قبول دارید؟» پاسخ ندهد اما سر آخر وقتی یکی از خبرنگارها خواستار موضع گیری صریح و سریع او شد، نظر منفی خود را پنهان نکرد.
هندی ها اما از تاریخ مذاکرات خط لوله صلح، فقط با پیش نویس موافقت نامه پیشنهادی ایران مخالفت نکرده اند. آنها در روزهای اول قیمت را بالا می دانستند و بعد از تخفیف قابل توجه ایرانی ها، خواستار پرداخت یارانه گاز از جانب ایران بودند(!) درگام بعدی مذاکره کنندگان هندی مدام از تردید برای گزینش بین IPI و TAPI سخن گفتند و اندکی بعد هم در مقابل تهدید و رایزنی های آمریکا منعطف شدند. مهاراجه ها اما در ادوار قبلی مذاکرات هم صراحتا اعلا م کردند که اولتیماتومی نمی شناسند و ۹ تیر و ۹ مرداد و ۹ شهریور بر ایشان فرقی نمی کند... با این حساب آیا مخالفت با پیش نویس موافقت نامه ای که از جانب ایران صادر شده بود، اقدامی دور از انتظار می نماید از جانب هندی ها؟
● جای خالی امضا
اگر فقط خبرهای مربوط به مذاکرات خط لوله صلح را هم تعقیب کرده باشیم، نیک می دانیم که سه کشور، به ویژه ایران و پاکستان، در دو سه سال اخیر، جدیت بیشتری در روند مذاکرات به خرج داده اند و پیشرفت های کنونی هم ثمره این تلا ش هاست. اما در این روزهایی که به قول برخی روزنامه ها روند امضای نهایی قرارداد به بن بست رسیده است، بهترین منبع برای بررسی صحت و سقم این اخبار، حجت الله غنیمی فرد، مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت و نماینده ویژه وزیر نفت در خط لوله صلح است. او با سایت خبری شانا، مصاحبه ای تفصیلی کرده است با این مضمون که «تا موعد امضای نهایی قرارداد، قیمت نهایی مشخص نیست».این جمله بیش از هر چیز این تبعیر را القا می کند که نباید به ارقام و فرمول هایی که در توصیف و توجیه قیمت گاز صادراتی ایران به کار می رود توجه کرد. از این گذشته اما این را هم نمی توان منکر شد که نقطه پایان این انتظار ۱۴ ساله برای به «صلح» رسیدن خط لوله هنوز معلوم نیست و با این حساب اگر موعد نهم مرداد هم به زمان دیگری موکول شد، نباید چندان تعجب کرد.
قرارداد خط لوله صلح، چند سالی هست که در حسرت امضای همزمان سه کشور باقی مانده است. ساز مخالف این ۱۴ سالی که از بریده شدن روبان پروژه می گذرد را البته همواره هند نواخته اما نتیجه امر مهم است که با در نظر گرفتن آغاز رایزنی ها از سال ۹۲ میلادی تا الان که بیش از ۱۴ سال از آن می گذرد حکایت از آن دارد که فعلا چیز دندان گیری نصیب اقتصاد ایران نشده و حتی قرار هم نیست بشود... جالب آنکه بحران انرژی بیخ گوش اقتصاد هند کمین کرده است و با این حال مذاکره کنندگان و دولتمردانشان همچنان بر سیاست چانه زنی ابرام و اصرار فراوان می ورزند به گونه ای که گویی به این زودی ها نمی توان پایانی بر آن متصور شد. البته قیمت گاز صادراتی ایران تنها موضوعی نیست که هندی ها تمایل و اشتیاق فراوانی برای چانه زدن در مورد آن از خود نشان می دهند. هزینه سوآپ گاز توسط پاکستان، مبلغ حمل و نقل و بالاخره هزینه و قیمت گاز تحویلی در مرزهای هند و پاکستان هم دیگر مواردی است که مهاراجه ها مایلند شانس خود را برای گرفتن تخفیف بیازمایند.
تا اینجا که تنها روزنه امید مطلب را باید در گفت وگوی سرپرست تیم مذاکره کننده ایرانی در خط لوله صلح دانست که اندک بارقه های امید برای به نتیجه رسیدن رایزنی ها با «این هندی های پیمان شکن» را زنده می کند اما موضوع بر همین جا ختم نمی شود و می توان امیدوار بود که دیپلماسی نفتی مذاکره کنندگان باز هم از مشکلات خط لوله گره ای بگشاید. چه اظهارات صریح و محکم غنیمی فرد برای سنگین کردن کفه ترازو به سود ایران کافی می نماید: «در آخرین دور مذاکرات با هند و پاکستان اکثر مواردی که تفاوت نظر در آن داشتیم رفع شد و به همین خاطر شکست مذاکرات را به طور صریح و البته قوی تکذیب می کنم. این جملا ت، بخشی از حرف های مدیر امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران و نماینده ویژه وزیر نفت در مذاکرات خط لوله صلح است اما نه همه حرف های او: «به حرف های رسانه های هندی هم خیلی اعتماد نباید کرد چرا که به عینه دیدم که وزیر نفتشان ، دوباره اظهارات چاپ شده خود در روزنامه های هندی را تکذیب کرد»... با ما هم عقیده شدید؟! جملا ت حجت الله غنیمی فرد انگار می تواند حکایت از آن داشته باشد که «صلح» شکست نمی خورد... و اما یک جمله برای پایان :«ما منتظر توافق هند و پاکستان در مورد حق ترانزیت گاز بین این دو کشور هستیم. اگر این تفاهم حاصل شود، ان شا»الله به سمت امضای قرارداد حرکت خواهیم کرد.» غنیمی فرد حتی اطمینان می دهد که مذاکرات شکست نخورده است اما گمان آن دارم که در پایان مهلت تعیین شده بعدی تلا ش برای ایجاد اطمینان به یقین بدل خواهد شد... شک نکنید که «صلح» شکست نمی خورد... تازه! گفتیم که به رسانه های هندی نباید چندان اعتماد کرد که از یاد نبریم که خبر شکست مذاکرات را مطبوعات این کشور مخابره کرده اند.
ما که به دیپلماسی مذاکره کنندگان و قدرت رایزنی طرف ایرانی در مجاب کردن هندی ها ایمان داریم و به همین خاطر است که می گوییم پایان خوشی در انتظار مذاکرات صلح است. شما آیا با ما هم عقیده نیستید؟!

نویسنده : رضا لیاقت ورز

منبع : روزنامه مردم سالاری