دور تکراری استبداد و هرج و مرج

اگر می بینیم با وجود استمرار نظام مشروطه باز هم چرخه استبداد هرج و مرج فعالانه عمل می كند، علتش آن است كه اساسی ترین عامل بازتولید یعنی ناامنی همچنان امكان ادامه حضور یافته است.
اگر می بینیم با وجود استمرار نظام مشروطه باز هم چرخه استبداد هرج و مرج فعالانه عمل می كند، علتش آن است كه اساسی ترین عامل بازتولید یعنی ناامنی همچنان امكان ادامه حضور یافته است. به بیان دیگر به رغم تشكیل دولت ملی و حاكمیت قانون عوامل اصلی تولید كننده ناامنی در حیات اجتماعی مردم كه تا دیروز قدرت های طایفه ای، بزرگ مالكان، وابستگان به دولت های استعماری و افراد فرصت طلب و سود جو و گروه ها و شخصیت های اقتدار طلب بعدی و ملاحظات خارجی بود به كلی از بین نرفتند و مهار نشدند.
به این دلیل كه دولت ملی مشروطه خواه از كاربرد اقتداری كه از قیام و انقلاب ملت و رای آنها در انتخابات به دست آورده بود، عاجز ماند، صرفاً به این خاطر كه به جای تمركز همه توانایی و اقتدار حكومتی و امكانات و ابزار در برقراری نظم، اعمال حاكمیت قانون و رفع مشكلات مردم و نظم و نسق بخشیدن به امور، قسمت اعظم نیروی آنها صرف كشمكش های داخلی و رقابت های گروهی یا خنثی كردن توطئه ها و دسیسه های خارجی و وابستگان به استبداد شد، به ویژه افراط و تفریط ها، تندروی ها و نزاع هایی كه بعضاً ریشه در قدرت طلبی و خود مداری شخصیت ها و گروه ها داشت مانع از انسجام درونی حاكمیت ملی و اتخاذسیاست های عقلانی و وحدت عمل و تحقق هدف ها و اجرای طرح ها گردید. در نتیجه آشوب و هرج و مرج در اركان دولت و در سراسر جامعه دامن گسترد. مداخله قدرت های بیگانه بر شدت بحران می افزود و در نتیجه زمینه برای نیروی اقتدارگرا كه درصدد احیای دوباره استبداد از راه غلبه و زور بود فراهم گشت. در تمام تاریخ ایران، حكومت ها چه مستبد و چه به ظاهر قانونی و مشروطه در باز تولید ناامنی در جامعه كه عامل اصلی بروز هرج و مرج است سهم تعیین كننده داشته اند.

حبیب الله پیمان

منبع : ایران یکصد سال پس از مشروطیت