منافع عالی ملی و قومی ملت فلسطین

ملت ها و کشورهای مختلف تعریف های مختلفی از منافع ملی و قومی خود ارائه می دهند و بر همین اساس شیوه دستیابی آنها به این منافع نیز با هم متفاوت است و حتی برخی از کشورها، راهکارهای متفاوتی برای حمایت از این منافع و توسعه آنها دارند. این منافع در کل اهداف و آرمان های اقتصادی، نظامی و فرهنگی کشورها را تشکیل می دهند و در کل عامل اصلی و تعیین کننده روابط خارجی هر کشوری است؛ چرا که تلاش برای دستیابی به منافع ملی اساس مکتب واقع گرایی در روابط بین المللی را تشکیل می دهد.(دایرهٔ المعارف ویکیپدیا سپتامبر ۲۰۰۷ ، The National Interest) از جمله منافع ملی هر کشوری می توان به امنیت، توسعه اقتصادی، عزت و هویت ملی، تهدیدات داخلی و خارجی، مبارزه با اشغالگری، استعمار ستیزی، تعیین سرنوشت، بازگشت آوارگان به سرزمین خود در کشورهای تحت اشغال و استعمار، دمکراسی، حقوق بشر، به رسمیت شناخته شدن از سوی سازمان ملل متحد و وحدت ملی در کشورهای مستقل اشاره کرد. منافع ملی کشورها و ملت ها، مساله اصلی در تفکر و برنامه ریزی های راهبردی هر ملت و عامل اصلی در ترسیم روابط و سیاست های خارجی کشورها با کشورهای دیگر یا جامعه بین المللی است.
● منافع ملی و تحولات مراحل مختلف مبارزات ملت فلسطین
در بحث پیرامون تعیین منافع عالی ملت فلسطین که بسیاری از استراتژی ها و برنامه های آینده این ملت به آن بستگی دارد و آینده این ملت و نقش آن را در منطقه و جهان مشخص می کند، توجه به این مساله ضروری است که در تعیین منافع عالی ملت فلسطین توجه به سه مرحله از حیات این ملت ضروری است:
▪ مرحله اول: مرحله آزاد سازی سرزمین فلسطین از دست اشغالگران که از سال ۱۹۴۸ شروع شده است و بر اساس آن اشغالگران باید به طور کامل از فلسطین خارج شوند، به طوری که برخی از منافع عالی ملی و قومی مردم فلسطین بر اساس مقتضیات این مرحله شکل می گیرد.
▪ مرحله دوم: ملت فلسطین پس از خروج اشغالگرن از اراضی اشغالی سال ۶۷ بتوانند کشوری فلسطینی در این اراضی تشکیل دهند.
▪ مرحله سوم: در این مرحله فلسطینیان می توانند تمامی اراضی فلسطینی را از اشغال رژیم صهیونیستی خارج کنند و به حیات سیاسی این رژیم پایان دهند. پس از آن فلسطینیان اقدام به تشکیل کشور فلسطینی در سراسر سرزمین های فلسطینی می کنند و بدین ترتیب به حق بازگشت خود دست می یابند.
بی شک در این میان ممکن است برخی منافع با هم تداخل پیدا کنند یا با توجه به شرایط و دلایل خاص در هر سه مرحله تداوم داشته باشد، اما در هر حال توجه به این سه مرحله مساله ای اساسی در تعیین منافع عالی فلسطین است؛ چرا که شرایط و راهکارها و استراتژی های مورد استفاده برای دستیابی به اهداف مورد نظر مساله مهمی در تحقق اهداف هستند. علاوه بر این، نظریات مختلف در تعیین منافع عالی باعث می شود که این منافع بر اساس شرایط و تحولات استراتژیک و نیز ماهیت روابط میان آنها و تاثیر متقابل هر یک از آنها بر دیگری اولویت بندی شود تا هر کدام از آنها در مراحل خاصی دنبال شود.
● محیط مناسب برای تحقق منافع عالی ملت فلسطین
روابط میان مسائل قومی و ملی مساله فلسطین نقش مهمی در تشکیل منافع عالی ملت فلسطین دارد و فضایی حساس برای تحقق این منافع به وجود می آورد. این مساله کاملا بر ماهیت منافع عالی ملی فلسطینیان که ارتباط زیادی هم با منافع ملی و امنیت ملی و عربی و هم امنیت مدنی ملت اسلامی دارد، تاثیر می گذارد. از سوی دیگر منافع عالی ملی فلسطینیان با مساله آزاد سازی و استقلال سرزمین فلسطین و تعیین سرنوشت این کشور نیز در ارتباط است و بدین ترتیب عاملی اساسی در مشارکت مردم فلسطین در تحقق این اهداف است. ارتباط فرهنگی و ایدئولوژیکی این مساله با اعتقادات امت اسلامی، باعث می شود که نه تنها کشورهای عربی همسایه فلسطین، بلکه تمامی کشورهای همسایه این کشور خود را در این مساله شریک و مسئول می دانند و بدین ترتیب این کشور قدرتی فوق العاده در برابر اشغالگران پیدا می کند. از همین رو تعیین سیاست های خارجی و روابط منطقه ای و فرا منطقه ای مساله فلسطین بر خلاف دیگر کشورهای جهان تنها به عوامل جغرافیایی وابسته نیست، اما در عین حال این مساله از اهمیت و اولویت عامل جغرافیایی در تعیین منافع عالی و مساله آزاد سازی فلسطین نمی کاهد؛ چرا که مجموع این مسائل (مساله همجواری و ایدئولوژیکی) فضایی مناسب برای پیشبرد مساله فلسطین و کمک به آن فراهم می کند و علاوه بر این به منزله عمق استراتژیک در هر دو زمینه ایدئولوژیکی و اقتصادی به شمار می رود؛ چرا که کشورهای عربی و اسلامی غیر همسایه با فلسطین دارای امکانات و توانایی های زیادی هستند که می توانند کمک قابل توجهی را به مساله فلسطین ارائه دهند و از همین رو، این کشور در سیاست و روابط خارجی خود باید توجه زیادی به رابطه با این کشورها داشته باشد و از این رو است که این کشورها در نهایت هم پیمان واقعی و قدرتمند فلسطین در دستیابی به منافع ملی خود در زمینه های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و شاید هم نظامی باشند.
● عوامل تعیین کننده منافع عالی ملی فلسطینیان
۱) ماهیت مرحله مبارزاتی مساله فلسطین در طی مراحل سه گانه ای که در بالا به آنها اشاره شد
۲) تداخل و تعارض میان منافع ملی و منافع امنیتی قومی جهان عرب
۳) مرجعیت فرهنگی و مدنی در زمینه منافع عالی
۴) تحولات استراتژیک در فضای حساس فلسطین چه در سطح مردمی، چه در زمینه سرزمین و چه مساله فلسطین و تداخل منافع این کشور با طرف های عربی، منطقه ای و بین المللی.
۵) میزان کمک این منافع به تحقق اهداف استراتژیک ملت فلسطین یا کمک به تحقق آنها. مهم ترین این اهداف را می توان چنین بیان کرد: آزاد سازی کامل سرزمین فلسطین، برچیدن بساط اشغالگری از این کشور، تشکیل کشوری برخوردار از حاکمیت و بازگشت همه آوارگان فلسطینی سرزمین های اشغال شده خود.
۶) عوامل قدرت نظامی و اقتصادی ملت فلسطین در مقایسه با طرف های دیگر از جمله "اسراییل" که در تعیین منافع عالی فلسطین و نیز تامین امنیت ملی این کشور تاثیرگزار هستند.
۷) قدرت متقابل ملت فلسطین و رژیم صهیونیستی در ضربه زدن به منافع سرنوشت ساز طرف دیگر.
۸) خط مشی مراجع تعیین کننده منافع عالی ملی و منافع امنیتی ملی از منظر نظریه های واقع گرایی سیاسی یا نظریه های اخلاقی و یا در پیش گرفتن شیوه های دیگر
۹) ماهیت توزیع و تقسیم قدرت و نفوذ در نظام بین المللی در هر مرحله ای از مراحل سه گانه فوق الذکر
۱۰) اهداف منطقه ای نظام حاکم بر فلسطین، برنامه فعالیت های ملی و نهادهای این کشور و مشوق های مردم هر منطقه برای فعالیت
۱۱) توانایی تصمیم گیری در زمینه سیاست خارجی به عنوان عاملی غیر مستقل. عدم استقلال سیاست خارجی از این لحاظ است که تاثیر پذیری کشورهای مختلف از همدیگر در عرصه بین المللی و منطقه ای زیاد است و منافع عالی ملی فلسطینیان نیز از این امر مستثنی نیست. نتابج بررسی های عمیق در مساله فلسطین و برنامه مبارزات ملی فلسطین در ۶ سال گذشته نشانگر این مساله است که منافع عالی ملی فلسطینیان مسائل زیادی را در بر می گیرد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
ـ پایان دادن به فعالیت های نظامی و اسکان صهیونیست ها در فلسطین از سوی رژیم صهیونیستی و در نهایت آزاد سازی سرزمین فلسطین و به دست آوردن حق تعیین سرنوشت و استقلال سیاسی همراه با برخورداری از حاکمیت.
- ساماندهی تمامی نهادهای فلسطینی از جمله بازسازی سازمان آزادی بخش فلسطین (ساف) و دستیابی به وحدت ملی و تشکیل کشوری مستقل و آزاد و برخوردار از حاکمیت و به رسمیت شناخته شدن از سوی سازمان ملل متحد
- بازگشت آوارگان فلسطینی به سرزمین های اشغال شده خود و دریافت غرامت ناشی از اخراج از سرزمین خود
- تاکید بر پیوندهای خود با جهان عرب و اسلام و تعیین هویت ملی، فکری و تمدنی ملت و کشور فلسطین بر این اساس علاوه بر آن، ارتباط با جهان عرب و اسلام باید به عنوان مساله ای راهبردی و اصولی در سطح منطقه و پشوانه ای بین المللی برای این کشور در نظر گرفته شود و بر این اساس روابط این کشور با دیگر کشورهای عربی و اسلامی مورد بازبینی قرار گیرد.
- توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و علمی فلسطینیان
- برخورداری از قدرت نظامی که قادر به تحقیق اهداف ملی برای هر مرحله ای باشد
- دفاع از مرزها، حقوق، منافع حیاتی و محیط پیرامونی کشور فلسطین
- مشارکت فعال در ترسیم چشم انداز آینده منطقه عربی و اسلامی و تعیین سیاست های جامعه بین المللی در قبال این منطقه. البته در زمان تعیین منافع این کشور باید مسائل بسیار مهم به ویژه مسائل مربوط به تمامیت ارضی و وحدت ملت و مساله فلسطین به مانند گذشته مورد توجه قرار گیرد. علاوه بر این باید حقوق فردی فلسطینیان که بر اساس قوانین بین المللی و قطع نامه های سازمان ملل متحد هیچ کس حق امتیازدهی یا گذشت از آنها را ندارد و نیز حقوق اجتماعی که با مساله تعیین سرنوشت ملت فلسطین گره خورده است، نباید در این مساله مورد بی توجهی قرار گیرد؛ چرا که وحدت مردم، رهبری یکپارچه ملت فلسطین، نظام سیاسی دمکراتیک و نیز اتحاد کارآمد مساله ای مهم در مقابله با پروژه صهیونیستی است و تعیین منافع عالی بر اساس ایدئولوژی ها، واقعیت های سیاسی و استراتژی های کوتاه، میان و بلند مدت صورت می گیرد.
برنامه مقاومت مسلحانه، انتفاضه، فعالیت های سیاسی و روند سازش باعث شکل گیری دیدگاه جدیدی در جامعه فلسطینی شده است که مفاد آن مبتنی بر این است که به رسمیت شناختن "اسراییل" نمی تواند راه حل اصلی دستیابی به حقوق ملی فلسطینیان شود.
● چالش های پیش روی منافع عالی ملی
▪ تداوم اشغال فلسطین و پناهنده شدن فلسطینیان به خارج از این کشور و نیز به داخل اراضی تحت اشغال رژیم صهیونیستی
▪ سوء استفاده رژیم صهیونیستی از بی توجهی دولت های عربی و اسلامی به مسئولیت های قومی و دینی خود در قبال مساله فلسطین
▪ طرفداری کامل آمریکا به عنوان قطب نظام بین الملل از رژیم صهیونیستی
▪ تداوم اقدامات خصمانه رژیم صهیونیستی و نقض آشکار حقوق بشر در فلسطین
▪ تشدید بحران های داخلی فلسطین و استفاده گروه ها و احزاب داخلی این کشور از سلاح که آن را در آستانه جنگ داخلی قرار می دهد
‌● استراتژی های تحقق منافع عالی ملی فلسطینان
۱) استفاده از مقاومت مسلحانه فعال علیه اشغالگران به منظور تامین امنیت ملی
۲) آغاز انتفاضه مردمی به منظور مقابله با تجاوزات و حملات اشغالگران که هدف از آن شریک کردن مردم در جنگ و تحریک افکار عمومی جهان عرب و جامعه بین المللی علیه دشمن است
۳) استفاده از دیپلماسی و فعالیت سیاسی به منظور جلب حمایت کشورهای دیگر در زمینه دفاع از حقوق مردم و آرمان های آنها و مقابله با رژیم صهیونیستی در محافل بین المللی و منطقه ای به منظور جلوگیری از خطرات اقدامات خصمانه آن
۴) استفاده از روابط بین المللی برای نشر و دفاع از ارزش های ملت فلسطین در مبارزه و مقاومت و نیز دفاع از مولفه های هویت مدنی و فرهنگی در مقابل ارزش های رژیم نژاد پرست صهیونیستی به ویژه در زمینه احترام به تعدد احزاب و اعتقاد به آزادی، دمکراسی، عدالت و مساوات در برابر قانون. این مسائل در نهایت می تواند باعث تداوم پایبندی رهبری ملت فلسطین به منافع مردم جهان عرب و مسلمانان می شود.
۵) اعتماد به وحدت ملی مبتنی بر وحدت مردم و سرزمین فلسطین و نیز سرنوشت مشترک آنها که باعث شکل گیری مبارزات ملی در همه زمینه ها و در هر مرحله ای از مراحل سه گانه مذکور می شود و علاوه بر این باعث اتخاذ استراتژی یکپارچه در این مبارزات می شود.
۶) تشکیل نهادهای فلسطینی به ویژه نهادهای سیاسی در مراحل مختلف سه گانه از طریق انتخابات مردمی آزاد و تلاش برای انتقال قدرت و رهبری این کشور ضمن برخورداری از حس مسئولیت ملی.

منبع: مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین
نویسنده: جواد حمد

منبع : خبرگزاری فارس