انتخابات ریاست جمهوری فرانسه چه کسی به کاخ الیزه می رود؟

انتخابات ریاست جمهوری فرانسه دوم اردیبهشت (۲۲آوریل) برگزار خواهد شد. از میان ثبت نام كنندگان ۱۲نفر به عنوان كاندید نهایی برای این انتخابات معرفی شده اند. در فرانسه هر كاندیدا باید تایید و امضای ۵۰۰ نفر از نخبگان سیاسی كشور را برای ورود به عرصه رقابت انتخاباتی ریاست جمهوری كسب كند.
در حالی كه حدود ۹۰۰نفر برای این انتخابات ثبت نام كرده بودند، شورای قانون اساسی فرانسه صلاحیت ۱۲نفر از آنان را مورد تایید قرار داد. این افراد عبارتند از:
«نیكلا ساركوزی» از حزب راستگرای حاكم، «سگولن رویال» نامزد سوسیالیست ها، «ژان ماری لوپن» از حزب جبهه ملی، «فرانسوابایرو» رئیس حزب راست میانه، «اولیویه بزانسونه» از اتحادیه كمونیست های انقلابی، «ماری ژرژ بوفه» از حزب كمونیست، «ژرارد شیواردی» نامزد شهرداری ها، «ژوزه بووه» نامزد گروه های ضدجهانی سازی، دومینیك وویان» از حزب سبزها، «فیلیپ دوویلیه» از حزب جنبش برای فرانسه، «فدریك نیهو» نامزد گروه های صید، طبیعت و كشاورزی و بالاخره «آلبرت لاگیه» از حزب مبارزه كارگران.
تاكنون نظرسنجی های زیادی در مورد سرنوشت این انتخابات انجام شده است. نتایج این نظرسنجی ها كه خالی از اختلاف نیز نیست یك مسئله را روشن ساخته است، آن هم اینكه انتخابات به دور دوم خواهد كشید. دور دوم این انتخابات دو هفته بعد (۱۶ اردیبهشت) برگزار خواهد شد.
آخرین نظرسنجی ها حاكی از پیشتازی ساركوزی نسبت به رقبای خود است. نظرسنجی روزنامه «لوپاریزین» و شبكه تلویزیونی «اتیله» نشان می دهد وی حدود ۲۷ درصد و رویال ۲۳ درصد آراء را در دور اول انتخابات از آن خود خواهند كرد. براساس این نظرسنجی ساركوزی در دور نهایی با كسب ۵۲ درصد آرا در برابر رویال با ۴۸درصد به پیروزی خواهد رسید. نظرسنجی های دیگر كه توسط موسسات و سازمان های مشابه انجام گرفته است، نتایج تقریبا مشابهی را نشان می دهد. این نظرسنجی ها «بایرو» و لوپن را به عنوان بخت های سوم و چهارم راهیابی به كاخ الیزه معرفی می كنند.
البته اعتماد كامل به نتایج این نظرسنجی ها، خالی از ریسك نیست چرا كه یك نظرسنجی دیگر نشان می داد در فاصله كمی تا انتخابات هنوز ۴۰درصد فرانسوی ها برای شركت در انتخابات تصمیم نهایی خود را نگرفته اند.
به این مسئله می توان ماجرای انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۲ را نیز افزود. در دوره پیشین برخلاف نتایج نظرسنجی ها این «لوپن» بود كه به همراه «ژاك شیراك» به دور دوم راه یافت و اگر حمایت و اتحاد همه جانبه احزاب سیاسی فرانسه نبود، بعید به نظر نمی رسید اینك به جای شیراك، لوپن بر صندلی ریاست جمهوری نشسته باشد.
فرانسه در حالی به استقبال این انتخابات می رود كه شیراك از سال ۱۹۹۵ تاكنون ریاست جمهوری این كشور را برعهده داشته است و مردم خواهان تحول در این كشورند.
فرانسه در سال گذشته میلادی با آشوب های گسترده خیابانی روبرو بود. مهاجران در حومه های فقیرنشین شهرها در اعتراض به مرگ دو نوجوان توسط پلیس دست به آشوب زدند. این بهانه به سرعت به اعتراض در برابر تبعیض علیه مهاجران و بیكاری گسترده تبدیل شد و چند هفته متوالی به طول انجامید و به دردسری جدی برای شیراك و نخست وزیرش «دومینیك دوویلپن» تبدیل شد.
نحوه برخورد ساركوزی به عنوان وزیر كشور با این بحران به فرانسوی ها نشان داد، وی فردی قاطع و پرانرژی است كه احتمالا جایگزین مناسبی برای شیراك سالخورده خواهد بود.
● ساركوزی كیست؟
نیكلا ساركوزی در سال ۱۹۵۵ از پدری مجارستانی و مادری یهودی در پاریس به دنیا آمد. ساركوزی كه در رشته حقوق تحصیل كرده است پیش از ورود به دنیای سیاست، وكیل بوده است. وی اولین فعالیت سیاسی خود را با به دست آوردن سمت مشاور شهردار در شهر «نویی سورنس» آغاز كرد.
شهرداری و نمایندگی مجلس از دیگر پست هایی است كه وی تجربه كرده است. در حوزه دولتی نیز وی وزارت بودجه و دارایی، ارتباطات، اقتصاد و صنایع و سخنگویی دولت را در كارنامه خود دارد. وی در سال ۲۰۰۵ پس از استعفای «رافارن» مسئولیت وزارت كشور را برعهده گرفت. در عرصه حزبی نیز ساركوزی پله های ترقی را یكی پس از دیگری پیمود و بالاخره در سال ۲۰۰۴ به ریاست حزب UMP كه اكنون حزب حاكم به شمار می رود، رسید.
بررسی تحولات سیاسی فرانسه طی یك سال گذشته نشان می دهد علی رغم آنكه ساركوزی و شیراك در یك حزب جای دارند اما چندان با یكدیگر موافق و هم رای نیستند. رای منفی مردم فرانسه به قانون اساسی اروپا، بحران ها و تنش های اقتصادی و پیشنهاد قانون جدید كار كه موجب اعتصابات گسترده شد، باعث شد ساركوزی و شیراك به نوعی در برابر یكدیگر قرار گیرند و شیراك نیز آشكارا از نامزدی دوویلپن برای ریاست جمهوری حمایت كند. اما برخی تحولات بعدی اوضاع را به نفع ساركوزی تغییر داده و دوویلپن را از صحنه خارج كرد. البته مطبوعات فرانسه معتقدند تغییر نگرش شیراك در حمایت از ساركوزی حاصل توافقات و زد و بندهای پشت پرده این دو سیاستمدار است.
چندی پیش یك هفته نامه فرانسوی (كناغ انشنه) فاش كرد ساركوزی در قبال حمایت شیراك به وی قول داده است پرونده قضایی اش را حل كرده و از پیگرد وی پس از پایان دوره ریاست جمهوری اش جلوگیری كند. شیراك متهم است در زمان تصدی پست شهرداری پاریس از بودجه و امكانات دولتی در راستای اهداف حزبی سوءاستفاده كرده است. البته ساركوزی و اطرافیانش این موضوع را تكذیب كرده و آن را توطئه ای برای تخریب وی در آستانه انتخابات می دانند.
شیراك در زمان ریاست جمهوری خود در عرصه بین الملل سیاستی مستقل و منتقدانه را در پیش گرفت. موضع مخالف وی با یكجانبه گرایی آمریكا در مسائل مختلف به خصوص لشكركشی به عراق باعث شد روابط دو كشور به سردی گرائیده و در مواردی به جنگ لفظی نیز كشیده شود، اما به نظر می رسد ساركوزی در صورت پیروزی در انتخابات، می خواهد راهی متفاوت از شیراك را بپیماید.
ساركوزی در جلسه كنگره یهودیان آمریكا در نیویورك اعلام كرده بود: «بسیاری از فرانسوی ها من را ساركوزی آمریكایی خطاب می كنند. این مسئله باعث غرور من است چرا كه من مرد عمل هستم و آنچه را می گویم عملی می كنم. آری من بسیاری از ارزش های آمریكایی را می پذیرم.»
ساركوزی در این نشست برای به دست آوردن حمایت آمریكا، قول داد برای مبارزه با تروریسم جهانی تلاش بیشتری كند و همگام با آمریكا تروریسم را به مسلمانان نسبت داد.
صاحب نظران و مطبوعات انگلیس معتقدند ساركوزی سیاست و اندیشه هایی شبیه «جرج بوش» دارد و همانگونه كه سیاست بوش در عراق راه به جایی نبرده است، سیاست ساركوزی هم در فرانسه با توجه به تنوع نژادی و قومی باعث بروز تنش و بحران خواهد شد.
ساركوزی در حوزه داخلی با درایت دریافته است جامعه فرانسه در حال حاضر به دو موضوع بحران های اقتصادی و مسئله مهاجرت حساس است، از همین رو برنامه هایی را در این زمینه ارائه كرده است.
ساركوزی با تاكید بر تجارب اقتصادی خود قول داده است با كاهش كسر بودجه به وضعیت اقتصادی كشور سروسامان دهد. در مورد مهاجرت نیز وی اعلام كرده است، مهاجرت برنامه ریزی شده و قابل كنترل را جایگزین مهاجرت بی رویه خواهد كرد. مهاجرت در دوران تصدی پست وزارت كشور از سوی وی حدود سه درصد كاهش یافت و همین مسئله باعث اعتماد مردم به وی شده است. ساركوزی مبارزه با نژادپرستی را از دیگر برنامه های خود برشمرده است اما به نظر می رسد نژادپرستی برای ساركوزی تنها در یهودی ستیزی خلاصه شده است. ایمن سازی مدارس یهودی اولین اقدامی بود كه وی پس از رسیدن به وزارت كشور انجام داد. تلاش و پیگیری جدی ساركوزی در این مورد باعث شد یك سازمان صهیونیستی آمریكایی- سایمون ویزنتال- با اختصاص جایزه ای از وی تقدیر كند.
ساركوزی در حمایت از صهیونیست ها تا جایی پیش رفت كه باعث انتقاد رقبای خود نیز شد. ساركوزی در اظهاراتی در مورد هولوكاست، آلمان را به شدت مورد حمله قرار داد و آنها را متهم به جنایت و نسل كشی كرد.
بایرو در واكنش به این اظهارات ساركوزی گفت: وی برای كسب حمایت و پیروزی در انتخابات سخن می گوید اما این توهین ها باعث تیرگی روابط مهم و گسترده ما با آلمان خواهد شد.
ساركوزی برای كمیته انتخاباتی خود نیز یك صهیونیست افراطی را برگزیده است. «سیمونه وی» كه در حمایت از رژیم اسرائیل در فرانسه مشهور است خود را از بازماندگان هلوكاست معرفی می كند.شواهد نشان می دهد خانم رویال از حزب سوسیالیست مهمترین رقیب ساركوزی برای رفتن به الیزه است.
● رویال و رویای الیزه
بسیاری در فرانسه معتقدند آنچه خانم «سگولن رویال» را به عنوان دومین شانس ریاست جمهوری مطرح كرده است، تنها زن بودن است، همین.رویال كه از حزب سوسیالیست برخاسته با رفتارهای غریب و ناآشنای خود باعث جلب توجه دیگران و حتی نفرت برخی هم حزبی هایش شده است. وی معتقد است حزب سوسیالیست مانند ساختمان كهنه و فرسوده ای است كه باید آن را از نو بنا كرد. برنامه های رویال نشان می دهد وی دلبستگی چندانی به سیاست های كلیشه ای حزب سوسیالیست ندارد. مخالفان رویال معتقدند وی یك پوپولیست است كه از احساسات مردم سوءاستفاده می كند.
در حالی كه مردم فرانسه برای كار ارزش چندانی قائل نیستند، رویال مخالفت خود را با ۳۵ ساعت كار در هفته اعلام كرده است. همچنین با اظهارات تند خود در مورد قوانین خدمت وظیفه عمومی توانسته است حمایت جوانان و اقشار متوسط را از آن خود كند.
تشكیل «هیئت منصفه های مردمی» از دیگر نظرات رویال است. وظیفه این هیئت كه به طور تصادفی از میان مردم انتخاب می شوند، نظارت بر عملكرد منتخبان مردم و پیگیری قول های انتخاباتی آنان عنوان شده است. رویال معتقد است این هیئت باعث می شود نامزدهای انتخاباتی كمتر دروغ بگویند.
ساركوزی با پوپولیست خواندن وی، طرح این مسئله را «كشف جدید رویال» نامیده است.
رویال كه تاكنون تجربه وزارت محیط زیست و آموزش و خانواده فرانسه را داشته است با شناخت مناسب از اوضاع اجتماعی دریافته است، نسل جدید فرانسه خواهان تغییر و تحولات جدی هستند و جامعه سنتی فرانسه را بر نمی تابند، از همین رو وی می كوشد چهره ای مدرن و تحول گرا از خود ارائه كند. رویال با انتخاب یك تیم تبلیغاتی قوی و جوان، چهره ای جذاب را از خود به نمایش گذاشته است.
كارشناسان فرانسوی معتقدند، برگ برنده رویال سنتی نبودنش است. نقطه قوت او استقلال است و اینكه آمادگی دارد قوانین سنتی و كهنه را زیر پا بگذارد و تابوها را بشكند، چیزی كه برای مردمی كه از كلیشه های دائمی راست و چپ خسته شده اند، اعتماد برانگیز است.
رویال ۵۳ساله با ورود خود به این عرصه دنیای مردانه سیاست در فرانسه را به چالش كشیده است. منتقدانش او را «فمنیست» معرفی می كنند، اما او كه خود را «مادر حامی ملت» می داند این موضوع را رد كرده است.
زنان در عرصه سیاسی فرانسه حضور پررنگی ندارند. در گذشته حزب راست حاكم و سوسیالیست به عنوان بزرگترین احزاب فرانسه تنها به مردان اجازه تصاحب مناصب سیاسی را می دادند. اكنون نیز قوانین و عرف سیاسی فرانسه به مردان سیاسی گرایش بیشتری نشان می دهد. ظهور و مطرح شدن رویال در چنین فضای مردانه ای را می توان به سكه ای تعبیر كرد كه اگر یك طرفش غریب و ناآشناست، همین باعث جذابیت و جلب توجه طرف دیگر شده است.
روند اوضاع انتخابات باعث شده است، عده ای انتخابات آتی را رقابت زنانه و مردانه ای میان رویال و ساركوزی معرفی كنند.
در پایان نمی توان از حوادث نیز چشم پوشید چرا كه پنج سال پیش نیز هیچ كس پیش بینی نمی كرد لوپن به دور دوم انتخابات برسد شیراك و بقیه را این همه با دردسر مواجه كند.
لوپن كه به سیاست های ضدآمریكایی معروف است از حمایت مسلمانان فرانسه برخوردار بوده و سیاست واقع بینانه تری نسبت به مسائل هسته ای جهان نیز دارد.
وی برای چهارمین مرتبه وارد عرصه رقابت شده است. كارشناسان فرانسوی معتقدند نباید به سادگی از كنار لوپن گذشت، چرا كه او در هر دوره به موفقیت بیشتری رسیده است.
با این همه باید منتظر ماند و دید فرانسوی ها در پنجاهمین انتخابات خود از زمان جمهوری پنجم، چه كسی را به الیزه می فرستند، ساركوزی آمریكایی، رویال اولین رئیس جمهور زن یا لوپن ضدآمریكایی؟

محمد صرفی

منبع : روزنامه کیهان