هشت روز کمتر از ده سال

● آشنایی با مهمترین ایستگاه های فضایی
ایستگاه های فضایی اقامتگاه فضانوردانی است که از تنگنای زمین می گریزند. این ایستگاه ها امکانات و تجهیزاتی دارند که همه نیازهای زیستی فضانوردان را فراهم می کنند تا آنها با خیالی آسوده به کار بپردازند. صفحه های خورشیدی بزرگ به مقدار کافی برق تولید می کنند؛ دما، رطوبت، فشار، ترکیب شیمیایی هوای درون ایستگاه مطلوب است و دیواره های ایستگاه آنها را از پرتوهای مرگبار خورشید و خرده سنگ های سرگردان در فضا محافظت می کند.
هرچند که رویای ساخت ایستگاه فضایی از سال ها پیش در ذهن بشر شکل گرفت اما سالیوت یک که در سال ۱۹۷۱ پرتاب شد، اولین ایستگاه فضایی بود. البته اتحاد جماهیر شوروی جز این ایستگاه هفت ایستگاه دیگر را نیز به فضا فرستاد. این ایستگاه که
۵/۱۸ تن وزن داشت در ۱۹ آوریل ۱۹۷۱ پرتاب شد و ۱۷۵ روز در فضا ماند. سه فضانوردی که در ایستگاه مستقر شدند ۲۴ روز در آن اقامت کردند. این سه فضانورد در مدت سکونت در ایستگاه پژوهش هایی در زمینه های مختلف علم انجام دادند، اما هنگامی که نقصی در سامانه های تنظیم فشار هوا به وجود آمد باعث شد هوا از ایستگاه بیرون رود و فضانوردان درون ایستگاه که لباس فضایی نداشتند، درگذشتند. این ایستگاه در ۱۱ اکتبر ۱۹۷۱ به زمین بازگشت.
اسکای لب دومین ایستگاه فضایی و اولین ایستگاه فضایی ساخت امریکا بود. این ایستگاه که ۷۷ تن وزن داشت در ۱۴ مه ۱۹۷۲ به فضا رفت و ۱۱ جولای ۱۹۷۹ برگشت و ۲۲۴۹ روز را در فضا ماند. هنگامی که اسکای لب به فضا پرتاب شد به شدت آسیب دید، اما فضانوردان توانستند آن را مرمت و برای سکونت آماده سازند. سال بعد سه سرنشین به اسکای لب رفتند که در مجموع ۱۷۱ روز در آن سکونت کردند. این فضاپیما در برگشت هنگامی که وارد جو زمین شد، سوخت و منهدم شد اما برخی از تکه های آن در استرالیا سقوط کرد. از اسکای لب دو نمونه ساخته شد، نمونه دوم این ایستگاه هم اکنون در موزه ملی هوا و فضای امریکا در واشنگتن نگهداری می شود.
● از دیگر ایستگاه های فضایی مهم می توان به اینها اشاره کرد؛
▪ سالیوت دو؛ این ایستگاه در چهارم آوریل ۱۹۷۳ به فضا پرتاب شد. گفته می شود سالیوت دو در واقع یک ایستگاه فضایی (همانند دیگر ایستگاه های گروه سالیوت) نبود، بلکه یک ماهواره جاسوسی بود که شوروی برای آنکه ماهیت آن را پوشیده نگه دارد، سالیوت دو نام گذاشت. هرچند این ماهواره با موفقیت پرتاب شد، اما به دلیل مشکلاتی (که گفته می شود به دلیل برخورد یک جسم بود) از کنترل خارج شد. یازده روز پس از پرتاب نیز همه چهار صفحه خورشیدی آن آسیب دید و دیگر تامین انرژی آن امکان پذیر نبود. سالیوت دو ۲۸ مه ۱۹۷۳ به زمین برگشت.
▪ سالیوت سه؛ گفته می شود که این ایستگاه ماموریتی نظامی و جاسوسی داشته است. برخی ادعا کرده اند که این فضاپیما سلاحی نیز با خود حمل کرده است و دو فضانورد آن از پایگاه های نظامی امریکا تصویربرداری کرده اند.
سالیوت اولین ایستگاهی بود که می توانست جهتش را نسبت به زمین ثابت نگه دارد. این فضاپیما ۲۵ ژوئن ۱۹۷۴ به فضا رفت و ۲۴ ژانویه ۱۹۷۵ به زمین برگشت و ۲۱۳ روز در فضا بود که از این مدت ۱۵ روز را میزبان دو خدمه روسی بود.
▪ میر؛ ایستگاه فضایی میر که ۱۲۴ تن وزن داشت سال ۱۹۸۶ پرتاب شد و سال ۲۰۰۱ هنگام ورود به جو زمین سوخت و تکه تکه شد و قطعه های آن در جنوب اقیانوس آرام پخش شد. میر اولین ایستگاه از نسل سوم ایستگاه های فضایی بود که هنوز هم رکورددار بیشترین مدت اقامت پیوسته در فضا است. این ایستگاه از ۵ سپتامبر تا ۲۸ آگوست ۱۹۹۹ و به مدت ۳۶۴۴ روز (یعنی هشت روز کمتر از ده سال کامل) میزبان فضانوردان بود. شوروی برای ساخت این ایستگاه از موشک سایوز استفاده کرد که هم از لحاظ اقتصادی به صرفه بود و هم امنیت زیادی داشت. اما در سال ۱۹۹۱ دگرگونی های بسیاری روی داد و اتحاد جماهیر شوروی تجزیه شد، در نتیجه در برنامه ساخت میر وقفه یی پیش آمد، اما بعدها با مشارکت دیگر کشورها ساخت آن را ادامه داد و میر میزبان فضانوردان کشورهای مختلف و از جمله امریکا شد. از جمله مهمترین همکاری بین المللی برای ساخت این ایستگاه می توان به برنامه شاتل- میر اشاره کرد. در این برنامه شاتل امریکا یازده بار به دیدار میر روسی رفت و به انتقال فضانوردان پرداخت و ابزار و لوازم مورد نیاز شان را فراهم کرد.
بعدها قرار شد ایستگاهی با مشارکت چندین کشور ساخته شود و برای آنکه این کشورها آمادگی لازم برای این کار را کسب کنند امریکا نیز در ادامه طرح میر همکاری کند. از سال ۱۹۹۵ تا پایان عمر میر، فضانوردان امریکایی ۲۸ ماه در این ایستگاه اقامت کردند. در ژوئن ۱۹۹۸ اندی توماس، با شاتل دیسکاوری، میر را ترک کرد و میر از خدمه خالی شد. در ابتدا قرار بود ایستگاه میر دو جایگزین میر شود، اما امروزه آن بخش های ساخته شده طرح کنار گذاشته میر دو در ساختار ایستگاه فضایی بین المللی جای دارد.

منبع : روزنامه اعتماد