یک شاخه گل و یک دنیا تنگنا

اگرچه گذشت ایام زندگی بشر را بیش از پیش با تکنولوژی عجین کرده و در محاصره ماشین‌های کوچک و بزرگ قرار داده، اما هنوز هم گل به‌عنوان عصاره طبیعت در گوشه و کنار شهر و خانه‌هایمان عرض اندام می‌کند.
امروزه پرورش گل و گیاهان زینتی به‌عنوان یک صنعت اشتغال‌زا و ارزآور اهمیت ویژه‌ای یافته است، چنان که ارزش این تولیدات در جهان به ۶۵ میلیارد دلار می‌رسد و حجم تجارت جهانی آن توسط ۱۰۲ کشور تنها در سال ۲۰۰۱ به حدود ۳/۷ میلیارد دلار رسید که از این میان هلند با ۴ میلیارد دلار حدود ۵۷ درصد صادرات گل و گیاهان زینتی را به خود اختصاص داده و بعد از آن کلمبیا با ۴۴۱ میلیون و کانادا با ۲۸۵ میلیون دلار در مکان‌های دوم و سوم قرار دارند.
در این میان وجود تنوع اقلیمی، با اختلاف دمای حدود ۵۰ درجه بستر تولید محصولات متنوعی را با هم هزینه‌های پائین در کشور فراهم کرده که صنعت پرورش گل و گیاهان زینتی از آن جمله است.
این صنعت در حال حاضر با تولید بیش از یک میلیارد گل شاخه بریده از جمله گلایول، رز، مریم، داودی، میخک، لیلیوم، استرلتیزیا، آنتوریوم، مارگریت و آفتابگردان زینتی، ۳۰ تا ۳۵ میلیون گیاهان گلدانی مانند دیفن باخیا، پتوس، یوکا، فیکوس، اسپاتی فیلوم، لیندا و... و همچنین بیش از ۱۰۰ میلیون اصله درخت و درختچه زینتی از جمله کاج، سروها، بوته‌های رز، برگ بو، سد روس‌ها، چنار، اقاقیا و.... بخش مهمی از اقتصاد کشاورزی را به‌خود اختصاص داده است.
اگرچه تولید گل تا قبل از انقلاب اسلامی براساس واردات واریته‌های مختلف بوده، اما بعد از انقلاب اسلامی با توجه به سرمایه‌گذاری‌های انجام شده این صنعت توانسته پیشرفت‌های خوبی داشته باشد.
در اینجا باید به وجود نیروی کار ارزان، انرژی فراوان، دانش فنی و نزدیکی به بازارهای مصرف خارجی نیز اشاره داشت که شرایط ایده‌آلی را برای توسعه این صنعت فراهم کرده است.
وجود چنین ویژگی‌هائی سبب شده روند تولید این محصولات - علی‌رغم مسائل و مشکلات گوناگون - همواره - اما به کندی - روبه تزاید باشد.
در حال حاضر سطح زیرکشت گل و گیاهان زینتی در کشور که مناطق عمده آن در استان‌های تهران، مرکزی، مازندران و خوزستان است، حدود ۴۷۰۰ هکتار اعم از فضای باز و گل‌خانه‌ای است.
در اینجا باید به‌وجود بازارهای مهم صادراتی همچون کشورهای حوزه خلیج‌فارس که ارزش واردات گل آنها به چند درصد میلیون دلار می‌رسد و آسیای میانه و روسیه که یکی از کشورهای بزرگ.
واردکننده گل جهان است نیز اشاره داشت که ایران از مزیت نسبی بالائی در صادرات گل و گیاهان زینتی برخورد کرده است.
به این نکته باید اشاره داشت که صنعت گل و گیاهان زینتی در حال حاضر با تنگناهای بسیاری روبه‌روست که از مهمترین آنها می‌توان به پائین بودن مصرف سرانه اشاره داشت.
یک گزارش در دسترس رشد مصرف گل شاخه بریده در ایران ۸/۰ دلار، در اروپای غربی ۱۳ و در آمریکا ۸۰ دلار ذکر می‌کند.
در این زمینه بهروز سلطان محمدی یکی از اعضاء هیأت مدیره بازار گل و گیاه امام رضا (ع) در تهران می‌گوید: در حال حاضر تولید این محصول بیشتر به‌صورت سنتی انجام می‌شود به‌طوری که هم‌اکنون ۸۰ درصد گل و گیاه استان تهران به‌همین صورت تولید می‌شود که دارای وضعیت مناسبی نیستند.
وی نداشتن بودجه کافی برای سرمایه‌گذاری و نبود کود و سم مناسب در زمان مورد نیاز را از جمله دلایل این امر دانسته و ضرورت تقویت حمایت‌های دولتی را در این زمینه مورد تأکید قرار داده و می‌گوید: در صورت تأمین امکانات و مواد اولیه مورد نیاز، هیچ نقطه‌ای از جهان همانند ایران موقعیت چهار فصل را به‌صورت همزمان نداشته و تولیدکنندگان آن فعال نیستند.
سلطان محمدی با اشاره به این که تاکنون هیچ‌گونه برنامه‌ای برای صادرات گل و گیاهان زینتی نداشته‌ایم، می‌گوید:
بازار امام رضا (ع) تنها پایانه در ایران است که متأسفانه از سوی هیچ ارگانی مورد حمایت قرار نگرفته است. با این وجود پایانه گل و گیاه امام رضا (ع) درصدد است بخش بازرگانی شامل صادرات و واردات را برای اعضاء خود ایجاد کند و در این زمینه کلاس‌های آموزشی نیز دایر کند.
وی با اظهار این مطلب که تولیدکنندگان و صادرکنندگان گل هنوز با موضوع بسته‌بندی آشنا نیستند، می‌گوید: در حال حاضر به‌دلیل این که ۸۰ درصد تولیدکنندگان گل و گیاه در ایران به‌صورت سنتی فعالیت دارند، اگر این روند با علم و تکنولوژی همراه شود، آنگاه می‌توانیم حرفی باری صادرات در این زمینه داشته باشیم.
سلطان محمدی ضمن اشاره به نبو برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری این عامل را یکی از ضعف‌های تولید گل و گیاهان زینتی دانسته و در همین زمینه با تأکید بر ضرورت وجود خرید تضمینی برای این گونه تولیدات، از آن به‌عنوان ابزاری برای آرامش خاطر تولیدکنندگان نام می‌برد.

منبع : ماهنامه سرزمین سبز