محمدولی اسدی

محمدولی خان اسدی فرزند میرزا علی اكبر بیرجندی (اسدی) در سال ۱۱۲۵۷ شمسی در بیرجند به دنیا آمد. وی پس از تحصیل در مدرسه معصومیه بیرجند و بهره مندی از محضر حاج شیخ محمدباقر مجتهد، در سال ۱۳۲۱قمری به همراه محمد ابراهیم علم و محمد اسماعیل شوكت الملك راهی تهران شد. پس از فوت محمداسماعیل خان در سال ۱۳۲۲قمری، لقب وی به برادرش محمدابراهیم خان رسید و با فرمان حكومت به قاین بازگشت. در همین اوان محمدولی خان نیز مدیر دیوان حكومتی، مستوفی ولایت قاینات و ملقب به مصباح دیوان گردید.
محمدابراهیم خان شوكت الملك، اسدی را به پیشكاری و اداره املاك خود منصوب نمود و در دوره چهارم مجلس شورای ملی وی را به عنوان نماینده مردم بیرجند به تهران فرستاد. در تهران دارای لقب مصباح السلطنه گردید و به همراهی تیمورتاش به فعالیت در برابر سلسله قاجاریه پرداخت. در دوره های پنجم و ششم مجلس شورا در سال ۱۳۰۵شمسی با مساعدت تیمورتاش از طرف رضاشاه به سمت نیابت تولیت آستان قدس رضوی منصوب گردید و تا سال ۱۳۱۴ در این سمت باقی ماند. محمدولی اسدی در طی مدت خدمت خود خدمات ارزنده ای از قبیل توسعه شهر مشهد و ایجاد خیابان كوهسنگی ارائه نمود.
در سال ۱۳۱۴ فرمان تغییر كلاه پهلوی به كلاه شاپو و كشف حجاب بانوان توسط رضاشاه صادر شد. مردم خراسان در برابر این فرمان مقاومت نشان دادند و در مسجد گوهرشاد اجتماع نمودند. با سخنرانی های شیخ بهلول غوغایی درمسجد درگرفت كه منجر به گلوله باران و كشته شدن عده بسیاری گردید. گزارش واقعه به تهران فرستاده شد و اسدی مقصر شناخته شد.
هیئتی از تهران جهت رسیدگی به وضعیت و محاكمه و مجازات اسدی به مشهد رفت. رئیس هیئت، سرتیپ عباس البرز و بازجو سرهنگ آقاخان خلعتبری بود. پس از تشكیل دادگاه، اسدی به اعدام محكوم گردید و نتیجه دادرسی به تهران فرستاده شد. دادگاه تجدید نظری هم به ریاست فضل الله زاهدی تشكیل و حكم اعدام تأیید شد.
سرانجام در روز ۲۹ آذر ۱۳۱۴ حكم اعدام (علی رغم ارسال تلگرافی از سوی رضاشاه دائر بر خودداری از انجام حكم، به بهانه دیر رسیدن تلگراف) اجرا و اسدی در مشهد تیرباران شد و پیكر وی در گورستان عمومی به خاك سپرده شد. پس از اعدام اسدی خانواده وی تبعید واموالشان تصاحب گردید.
پس از شهریور ۱۳۲۰ و روی كار آمدن محمدرضا پهلوی، فرزندان اسدی بی گناهی پدر خود را با تشكیل دادگاه مجدد ثابت كردند و جسد پدر خود را از گورستان عمومی به مقبره اختصاصی واقع در جوار حرم امام رضا (ع) انتقال دادند. پس از آن فرزندان اسدی مورد التفات محمدرضا شاه قرار گرفتند و به مقامات عالیه رسیدند

منبع : مطالب ارسالی