ملی شدن صنعت نفت

از سال های اولیه استخراج نفت در ایران، چشم طمع بیگانگان به دنبال استثمار منابع زیرزمینی ایران بوده است و آنان در هر فرصتی به کسب امتیازهای گوناگون نفتی اقدام می کردند. پس از لغو امتیاز نفتی دارسی قرارداد الحاقی گس - گلشائیان به منظور کشف و استخراج نفت توسط شرکت های انگلیسی منعقد شد اما هنگامی که این لایحه برای تصویب به مجلس رفت، با مخالفت عده ای از نمایندگان مجلس شورای ملی و عالمان دینی به ویژه آیت ا... کاشانی روبه رو شد. پافشاری رزم آرا نخست وزیر وقت برای تصویب این لایحه در مجلس هم سرانجام به کشته شدن او انجامید و رزم آرا که در برابر خواست ملت مبنی بر ملی شدن صنعت قرار گرفته بود، چند روز قبل از تصویب ملی شدن، توسط خلیل طهماسبی از فدائیان اسلام، کشته شد و بدین گونه پس از اندک زمانی صنعت نفت ملی شد. درباره ملی شدن صنعت نفت دیدگاه های مختلفی مطرح است، عده ای نقش ملی گرایان را در این امر پررنگ می دانند و گروهی دیگر به نقش نیروهای مذهبی به رهبری آیت ا... کاشانی تأکید می ورزند. حجت الاسلام حسینیان رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی در این باره معتقد است: تحقیقات نشان می دهد که طرح ملی شدن صنعت نفت و سپس تبدیل آن به یک خواست عمومی و سپس بسیج توده های مردم توسط نیروهای مذهبی به رهبری آیت ا... کاشانی انجام گرفته است.
به نظر وی ملی شدن صنعت نفت فرآیندی بود که بعد از جنگ جهانی دوم و اشغال ایران توسط متفقین آغاز شد و طی چند سال به ثمر رسید.او گرچه به نقش نیروهای ملی در این نهضت اعتراف دارد اما تأثیر نیروهای مذهبی را پر رنگ تر می داند و می گوید: آیت ا... کاشانی و روحانیان همراه وی با طرح شعار «نفت ایران برای ایرانی» در سخنرانی ها توده های مردم را با نهضت ملی نفت همراه کردند.به گفته رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی،اولین بار حائری زاده بود که پیشنهاد ملی شدن صنعت نفت را مطرح کرد یکی از دلایل او بر این ادعا آن است که با وجود این که مصدق رئیس کمیسیون نفت مجلس بود، در صورت مذاکرات این کمیسیون صحبتی از مصدق که دلالت بر پیشنهاد ملی شدن نفت داشته باشد،ضبط نشده است.محمدمهدی عبد خدایی از فدائیان اسلام هم در گفت و گویی با سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی، طراحی ملی شدن صنعت نفت رابه وسیله آیت ا... کاشانی می داند و می گوید: در آینده نحله هایی از تاریخ نویسان پیدا خواهند شد که حقایق را بنویسند. به هر روی شکی نیست که اتحاد نیروهای ملی و مذهبی با یکدیگر بود که توانست در برابر زیاده خواهی های استعمار انگلیس و توطئه های درباریان وابسته، خواست ملت ایران را به کرسی بنشاند و صنعت نفت را ملی کند.
چنان که امروز نیز پس از گذشت نیم قرن ملت انقلابی و شکوهمند ایران با مقاومت و ایستادگی و وحدت و همدلی دسیسه ها و سنگ اندازی های دشمنان در پرونده هسته ای ایران را نقش بر آب کردند و توانستند از گذرگاه های سختی که استکبار برای ملت ایران ایجاد کرده بود، عبور کنند. این سنت الهی است که در صورت استقامت و هوشیاری یک ملت در برابر توطئه های دشمنان، خداوند نصرت خود را بر ملت نازل می کند و آنان را در نیل به اهداف بلند و متعالی خویش یاری می کند.

منبع : روزنامه خراسان