آداب و رسوم شهر تاریخی زنور

مردم شهر زنوز و نقاط پیرامونی همچون ذیگر شهرها دارای ویژگیهای خاصی در آداب و سنن خود می باشند.
این دسته از رفتارها به دو بخش آداب مذهبی و بومی تقسیم میگردند.
۱) آداب مذهبی : مردم زنوز جملگی دارای مذهب شیعه اثنی عشری بوده و دازای آداب و سنن در اعیاد و سوگواری هستند.
الف) اعیاد مذهبی : تمام اعیاد مذهبی از قبیل بعثت نبی اکرم , عید قربان , عید غدیر , عید فطر در زنوز گرامی داشته می شود.
▪ عید قربان : از اعیاد مهم است و عموما مردم زنوز در این روز به دید و بازدید اقوام نزدیک کی پردازند و غذای غالب خانواده ها در این روز کوفته است که نوع آن با کوفته تبریزی تفاوتهایی دارد .و از آنجمله از برنج برای طبخ آن استفاده نمی شود. و مواد متشکله آن عبارت است از گوشت, پیاز, لپه , سبزیجات , که بصورت کوبیده تهیه میگردد و زعفران به آن افزوده میشود و موادیی چون گردو , آلو , زرشک , تخم مرغ پخته و پوست کنده که در داخل کوفته قرار می گیرد. و غذایی بسیار لذیذ است.
خانواده هایی که پسر خود را نامزد کرده اند در این روز با تحفه هایی به همراه یک راس گوسفند بعنوان قربانی برای دیدن عروس خود می برند و پس از قربانی نمدن گوسفند از گوشت آن ناهار برای مهمانان تدارک دیده می شود.
▪ عید فطر: این عید در زنوز یکی از مهمترین اعیاد اسلامی است و روز قبل از آن بانوان روزه دار در مساجد محل گرد هم می آیند و کیسه پول می دوزند و این رسم یکی از دیرینه ترین آداب در زنوز است که هرچند کاربرد خود را از دست داده لیکن سنت فوق هنوز حفظ گردیده است.
مراسم سوگواری ائمه اطهار: از اهم مراسم عزاداری در زنوز می توان به عاشورای حسینی و اربعین اشاره داشت. هرچند مراسم سوگواری ائمه دیگر به شایستگی برگزار میگردد لیکن عاشورای حسینی جایگاه ویژه ای در این شهر دارد. و زنوزیان دیگر شهرهای نزدیک در این روز به موطن خود برگشته و در مراسم شرکت می کنند.
۲) آداب بومی: همچون دیگر نقاط کشور مردم این شهر نیز دارای آداب خاص بومی هستند و بلحاظ تمدن دیرینه و اندیشه روشن که از آن بهره مندند آداب خود را بسیار ساده و صمیمی برگزار می کنند.
الف) عید نوروز: در شب چهار شنبه مراسم چهارشنبه سوری برگزار میگردد و در غروب این روز پدر یا برادر دخترانی که ازدواج کرده و به خانه بخت رفتهاند عیدی وی را که شامل پوشاک , شیرینی , آجیل , مقداری غذا از پلو چهارشنبه و هدایای دیگر را به خانه دختر و یا خواهر می برند و پس از دیدار وی به خانه خود برگشته و در منزل خود صرف شام می کنند.
در صبح روز اول سال نمایندگانی از خانواده هایی که عضوی از خانواده شان در طول سال متوفی گردیده در مسجد محل خود حاضر میگردند و کلیه اهل محل قبل از دید و باز دید اقوام خود با آنها دیدار کرده و سال خوشی را برای آنها آرزو می کنند. و از عصر آن روز به دیدار بستگان و آشنایان میروند . که البته بزرگان خانواده در اولویت دیدار قرار می گیرند.
ب) مراسم ازدواج : پس از خواستگاری و حصول توافقات بین خانواده عروس و داماد در خصوص عقد و ازدواج و همچنین خرید عروسی که می تواند قبل از عقد و یا قبل از عروسی صورت پذیرد . در هر عیدی که تا قبل از مراسم عروسی سپری میشود داماد و یا خانواده وی نسبت به خرید عیدی که ارتباط مستقیم با وضع مالی دارد تحفه هایی برای عروس بعنوان عیدی برده می شود. و تقریبا در تمامی اعیاد سال اعم از مذهبی و ملی هدیه هایی برای عروس برده می شود.
بیشتر پذیرایی در روز حنابندان از میهمانان بعمل می آید و پس از صرف شام تا سحرگاهان به جشن و سرور پرداخته می شود. در روز عروسی و آوردن عروس داماد بهمراه ساقدوش و سول دوش خود و سیب قرمزی در دست تا نیمه راه می رود و سیب سرخ را از فاصله ای در حدود ۱۰ متر از باالای سر عروس پرتاب می کند و بنا بر اعتقادی که در بین جوانان رایج است و اینکه هرکس سد بخت خوبی در ازدواج خواهد داشت جوانان برای گرفتن سیب در هوا رقابت می کنند..
پس از آن داماد سریع به خانه برمیگردد و به همراه ساقدوش و سول دوش خود به پشت بام خود میرود و شکلات و مبالغی پول بر سر عروس میریزد.
عروس با پا گذاشتن بر روی ظرف چینی و شکستن آن که در آستانه در ورودی قرار دارد پا به درون خانه میگذارد و از دست مادر شوهر عسل و روغن طبیعی برای شیرین کامی میل میکند. .
ج) مراسم عزاداری: در هنگام از دست دادن عضوی از اعضای خانواده بسیج عمومی ساکنین محله در تدارک مراسم و تشییع متوفی صورت میگیرد. و پس از خاکسپاری مسجد دایر و اهالی محل برای عرض تسلیت به مسجد میروند. و پس از شام مراسم شام غریبان متوفی برگزار می شود. و در اولین پنجشنبه مراسم شب هفت ( اولین پنجشنبه) برگزار میگردد. برخی مراسم چهلم دایر میکنند و برخی بجهت رعایت حال اهالی محل مراسم چهلم برگزار نمی نمایند.
در مراسم عزاذاری آنچه که با دیگر شهرها تفاوت بسیار دارد این است که خانواده عزادار و میهمانان وی تا سه روز توسط اقوام و آشنایان اطعام میگردند. و این موضوع موجبات فراغت صاحبان معزی را از تدارک پذیرایی و کاهش دغدغه و هزینه فراهم می آورد.
د) مراسم شیر دوشی توسط روستائیان حومه شهر : در یکی از روستاهای تابعه زنوز بنام روستای تاریخی زنوزق مراسم دوشیدن شیر توسط زنان و دختران انجام میپذیرد. ظهر هنگام زنان برای دوشیدن شیر گوسفندان به محل اتراق گله میروند و پس از دوشیدن شیر دوباره به روستا برمی گردند.
زنان روستایی دارای پوشش محلی زیبایی هستند و بدین جهت این مراسم زیبایی خاصی دارد.

مهدی ملکی

منبع : بانک اطلاعات گردشگری