نقطه تلاقی غرب و روسیه‌

ارتباطات پنهان و آشکار دولت ساآکاشویلی رئیس‌جمهور گرجستان با اسرائیل و معاملات کلان دوطرفه بارها توسط رسانه‌های بین‌المللی بازتاب داشته است.
بسیاری از رجال سیاسی گرجستان که اکثریت آنها به فصاحت بر زبان عبری مسلط هستند ارتباطات مستحکمی با رژیم صهیونیستی داشته‌اند که از آن جمله می‌توان به دیوید کزراشویلی وزیر جنگ و شخص دوم حکومت گرجستان اشاره کرد که از سال ۱۹۹۳ نزد مادربزرگ خود در اسرائیل بوده و پس از تحصیل به گرجستان برگشته و در شکل‌گیری حکومت فعلی گرجستان نقش مهمی ایفا کرده است.
وزیر دیگر گرجستان با نام «تیمور یعقوبو شویلی» نیز پیش از رسیدن به منصب وزارت در اسرائیل زندگی می‌کرد. رژیم صهیونیستی سرمایه‌گذاری‌های عظیمی نیز در گرجستان به انجام رسانده است که از آن جمله می‌توان به قرارداد ۳ میلیون دلاری شرکت نفتی لابیدوف اسرائیل برای توسعه مناطق نفتی گرجستان اشاره کرد.
همچنین میلیاردر اسرائیلی به نام ایال لوفر نیز ۷۸ میلیون دلار برای توسعه پایتخت گرجستان هزینه کرده است. دیگر تاجر اسرائیلی با نام افرایم عوز به عنوان سرمایه‌گذاری گرجی‌تبار ساخت ۱۰۰۰ واحد مسکونی را در تفلیس آغاز کرده و ۵۰ میلیون دلار سرمایه شرکت سرمایه‌گذاری شلفار را از اسرائیل به گرجستان آورده است.
از دیگر سو حمایت‌های حکومت تفلیس از برنامه‌های ضدایرانی اسرائیل و آمریکا در منطقه با اعزام ۲۰۰۰ سرباز به عراق برای یاری حکومت آمریکا در اشغال عراق شکل نوینی پیدا کرد به گونه‌ای که گرجستان به سومین اشغالگر عراق بعد از آمریکا و انگلیس تبدیل شده است.
چراغ سبز گرجستان برای گسترش ناتو به قفقاز سبب توجه ویژه آمریکا به بهره‌گیری از امکانات گرجستان شده که بر همین اساس هم اکنون ۱۵۰ نظامی آمریکایی مستقر در گرجستان آموزش سربازان گرجی و تجهیز ارتش آن را بر عهده دارند. همین اعتمادسازی دوسویه سبب گذر پروژه انتقال نفت و گاز دریای مازندران به غرب با عنوان خط باکو- جیحان از خاک گرجستان شده است تا منافع غرب برای مقابله با ایران و روسیه برآورده شود.
● اهمیت گرجستان برای روسیه‌
جمهوری‌های پیشین اتحاد جماهیر شوروی پس از جدایی هر یک روابط ویژه‌ای را با روسیه اتخاذ کرده‌اند و مسکو نیز با تکیه به پیشینه تاریخی خود به تمامی جمهوری‌های متحد پیشین به عنوان حیات خلوت سیاسی و دامنه حوزه استراتژیک خود می‌نگرد.
در این میان، رقابت‌های پنهان و آشکار روسیه و آمریکا سبب شده دولت‌های غربی از کشورهای هم‌پیمان خود چون آذربایجان و گرجستان به عنوان ابزاری برای اعمال فشار به روسیه و حتی ایران بهره برند که احداث خط لوله باکو- تفلیس - جیحان نیز جهت دور زدن مسیرهای انرژی ایران و روسیه برای انتقال انرژی نفت و گاز در همین راستا قابل ارزیابی است.
از سوی دیگر تلاش ناتو برای عضویت گرجستان و آذربایجان در این پیمان و مقدمات استقرار سامانه‌های موشکی در این دو کشور نیز به عنوان اهرم فشاری دوگانه برای روسیه و ایران تلقی می‌شود.
با این زمینه‌های سیاسی، حمله غافلگیرانه ارتش گرجستان به تسخینوالی و کشتن ۱۶۰۰ نفر از زنان و مردان بیگناه اوستیایی و حمله به صلح‌بانان روسی، روسیه زمینه را برای واکنش شدید در برابر غرب مناسب دید. شدت درگیری و ویرانی‌ها در این منطقه به گونه‌ای بود که حدود ۳۰ هزار نفر از مردم بی‌گناه اوستیایی مجبور به فرار به اوستیای شمالی (واقع در روسیه) شدند.
پس از این تحولات روس‌ها با اعزام ۱۰ هزار نیروی نظامی از جمله نیروهای جنگی تاکتیکی ۵۸ و ارتش ۷۶ و ارتش ۹۶ هوایی، آبی و خاکی از شهرهای سپکوف (در نزدیکی سن‌پترزبورگ) و ایوانف و سایر مناطق به اوستیای جنوبی ضمن پاسخگویی قاطع به این تجاوز، موفق به تصرف و آزادسازی تسخینوالی مرکز اوستیای جنوبی شدند.
این برتری نظامی روسیه در شرایطی حاصل شد که تعلل شورای امنیت و نیز جدی نگرفتن کمک به گرجستان در این مقطع زمانی موضع روس‌ها و مردم اوستیای جنوبی و آبخازیا را به نحو چشمگیری تقویت کرده است.
از یاد نبریم بازی دوگانه غرب را در حالی که جدایی استان کوزوو از جمهوری صربستان را به رسمیت شناخت و این کار با مخالفت شدید روسیه به عنوان متحد سنتی صرب‌های ارتودوکس همراه بود، در گرجستان برعکس ضمن حمایت از دولت مورد حمایت خود، جدایی اوستیای جنوبی و آبخازی را از گرجستان برنتابیده است.
سخن آخر اینکه، شرایط منطقه قفقاز به گونه‌ای است که به طور مستقیم منافع ملی کشورهای منطقه به‌ویژه ایران و روسیه را تحت تاثیر قرار خواهد داد، چرا که نزدیکی هر چه بیشتر کشورهایی چون گرجستان و آذربایجان (همان اران و شروان تاریخی) با غرب جای پای قدرت‌های بیگانه را در منطقه تقویت خواهد نمود و تشویق غرب به عضویت گرجستان و‌ آذربایجان در ناتو و استقرار سپر موشکی در منطقه به همان نسبت که برای روسیه هشداردهنده است برای ایران نیز تهدیدی جدی خواهد بود.
در این میان، ایجاد پایگاه‌های نظامی در این دو کشور و خط لوله باکو - تفلیس- جیحان نیز سیاستی بوده که در راستای انزوای هر چه بیشتر ایران و روسیه به کار گرفته شده است لذا به رغم کند شدن روند ایجاد سپر موشکی غرب در منطقه با به‌کارگیری قدرت نظامی روسیه در اوستیای جنوبی، اعمال هژمونی قدرت منطقه‌ای فعال از سوی ایران نیز ابزار مناسبی است که از طریق حمایت‌های معنوی و مادی از هم‌تباران ایرانی ما در منطقه می‌تواند به کار گرفته شود.

میرمهرداد میرسنجری
دکترای علوم سیاسی و کارشناس مسائل منطقه‌

منبع : روزنامه جام‌جم