برزیل؛ مدعی جام جهانی والیبال

تیم های مطرح والیبال جهان بار دیگر گردهم می آیند. ژاپن که در طول سال های اخیر میزبانی رقابت های بزرگی را برعهده داشته، بار دیگر پذیرای چهره های سرشناس از عالم توپ و تور است. این بار جام جهانی والیبال در سرزمین آفتاب تابان برگزار می شود. جامی که همواره میزبان آن ژاپنی ها بوده اند و از سال ۱۹۷۷ تاکنون هر چهار سال یکبار برای انجام هر چه بهتر بازی ها کوشیده اند. تنها دو بار جام جهانی والیبال خارج از ژاپن برگزار شد. یکی به نخستین دوره آن برمی گردد که در سال ۱۹۶۵ با میزبانی ورشو همراه شده و دیگری در سال ۱۹۶۹ در برلین.
جام جهانی والیبال در شرایطی طی روزهای ۲۷آبان تا یازدهم آذرماه در شرق قاره کهن برگزار می شود که اکثر بازیکنان درگیر برگزاری بازی های باشگاهی بوده اند و تیم ها با اردوهای کوتاه مدت که برپا داشته اند، گام به این رقابت ها می گذارند. آنچه پر واضح است جام جهانی نسبت به مسابقات لیگ جهانی والیبال با مسابقه قهرمانی جهان که سال گذشته تیم ایران در آن شرکت داشت از سطح نازل تری برخوردار است. حتی جوایز نقدی که فدراسیون جهانی والیبال برای این رقابت ها در نظر گرفته نیز به مراتب نازلتر از آنچه هست که به تیم های برتر رقابت های قهرمانی جهان تعلق گرفت، البته جوایز لیگ جهانی والیبال کاملاً با سایر مسابقه های این رشته و حتی سایر رشته های ورزشی متفاوت است. زیرا هیچ فدراسیون بین المللی حاضر به پرداخت بیش از ۲۰ میلیون دلار برای برندگان یک تورنمنت نیست، اما fivb با برگزاری بزرگترین لیگ جهان دست به چنین اقدام شگفت انگیزی زده است.
● جام قهرمانان
جام جهانی والیبال که درهر دو رده مردان و زنان برگزار می شود به نوعی جام قهرمانان نیز نامیده می شود؛ چرا که برترین های هر قاره جواز شرکت در این مسابقات را پیدا می کنند. این مسابقات به طور معمول باحضور ۱۲ تیم به صورت دوره ای انجام می گیرد. fivb البته چندین سهمیه برای نایب قهرمانی قاره ها و نیز دو سهمیه آزاد (wild card) در نظر می گیرد که این سهمیه ها توسط کارشناسان فدراسیون جهانی والیبال مشخص می شوند. ایرادی که به رقابت های جام جهانی وارد می شود این است که بسیاری از تیم های مطرح قاره ها تنها به این خاطر که در یک دوره نتوانستند قهرمانی جام ملت ها را کسب کنند، شانس حضور در این آوردگاه را از دست می دهند. همین عامل خود در نزول سطح کیفی بازی ها تأثیرگذار است. با این حال شرکت برخی از قدرت های برتر جهان مثل برزیل به جذابیت بازی ها خواهد افزود.
طبق اعلام فدراسیون جهانی والیبال، ژاپن به عنوان میزبان همیشگی جام یک پای ثابت جام جهانی است. اما ژاپن تنها نماینده قاره کهن در جام جهانی نخواهد بود. استرالیا که چندی پیش در جام ملت های آسیا رقبایی چون ایران، چین و کره را کنار زد و بر سکوی نخست ایستاد به عنوان قهرمان آسیا در این دوره از بازی ها حضور خواهد داشت. از اروپا تیم های اسپانیا و روسیه حضور دارند. اسپانیا چندی پیش قهرمانی قاره را جشن گرفت و شگفتی بزرگی خلق کرد.
ماتادورها بعد از قهرمانی در بسکتبال جهان حال قصد دارند روی والیبال هم سرمایه گذاری کنند. اما روسیه که نایب قهرمانی آخرین دوره جام ملت های اروپا را در اختیار دارد در این دوره از جام جهانی به عنوان تیم دوم اروپا حضور خواهد داشت. در قاره آمریکای مرکزی، شمالی و حوزه دریای کارائیب سهمیه به تیم های آمریکا و پورتوریکو رسیده است. این دو به ترتیب قهرمان و نایب قهرمان منطقه خود هستند. آمریکایی ها که در لیگ جهانی درخشیدند، آمادگی بالایی دارند و جزو تیم های مدعی این دوره از جام جهانی خواهند بود. طبق معمول در آمریکای جنوبی برزیل و آرژانتین نمایندگان سنتی هستند که همواره در رتبه های اول و دوم قاره خود ایستاده اند. برزیلی ها تمامی جام های سال های اخیر را به خود اختصاص داده اند و این بار نیز شاگردان برناردی ریزینته امید اصلی قهرمانی هستند.
حضور این تیم سرعتی و با تجربه عامل خوبی برای جذب تماشاچی است. اگر برزیلی ها همه ستاره هایشان از جمله جیبا را به همراه داشته باشند بعید است در جام جهانی رقیبی داشته باشند. در همین حال آرژانتین که نشان داده سرمایه گذاری خوبی روی تیم های پایه ای خود کرده است، نیم نگاهی به سکوها دارد. تنها سهمیه قاره سیاه نیز به تونس تعلق دارد. فدراسیون جهانی والیبال دو سهمیه آزاد نیز برای جام جهانی در نظر گرفته است، این دو سهمیه شامل تیم هایی می شوند که شانس حضور در المپیک پکن را نیز دارا باشند. بلغارستان و کره جنوبی دو تیمی هستند که این بار با سهمیه آزاد (wild card) در جام جهانی شرکت می کنند. بدین ترتیب آسیا در جام جهانی ژاپن دارای سه سهمیه است.
● تاریخچه
در آخرین دوره رقابت های جام جهانی تیم برزیل با پیروزی بر همه رقبا جشن قهرمانی برپا کرد. ایتالیا و صربستان نیز به ترتیب دوم و سوم شدند. اما جام جهانی والیبال از سال ۱۹۶۵ شکل گرفت و پس از آن هر چهار سال یک بار برگزار شد.
در نخستین دوره این رقابت ها که به میزبانی ورشو لهستان انجام گرفت، تیم های شوروی، لهستان و چکوسلواکی به ترتیب اول تا سوم شدند. چهار سال بعد در برلین این تیم آلمان شرقی بود که قدرتمند ظاهر شد و بر سکوی اول ایستاد. ژاپن و شوروی هم دوم و سوم شدند.
برای برگزاری دوره سوم وقفه ای چهار ساله صورت گرفت و از این دوره بود که میزبانی به ژاپن اهدا شد.
شوروی سابق که ابرقدرت والیبال آن زمان ها بود در سال ۱۹۷۷ بار دیگر بالاتر از ژاپن قهرمان شد. عنوان سوم به کوبایی ها رسید. شوروی در سال ۱۹۸۱ این عنوان را تکرار کرد، اما این بار کوبا و برزیل دوم و سوم شدند. آمریکا هم در سال ۱۹۸۵ قهرمان جام جهانی لقب گرفت آن هم بالاتر از شوروی و چکوسلواکی. کوبایی ها هم از قهرمانی در جام جهانی بی نصیب نماندند. آنها در سال ۸۹ جشن قهرمانی برپا کردند. تیم های ایتالیا و شوروی نیز عناوین دوم و سوم را به دست آوردند. هفتمین دوره این جام بر خلاف همیشه با فاصله ای چهار ساله برگزار نشد و تنها دو سال بعد از قهرمانی کوبا شاهد درخشش بالا بردن جام توسط شوروی ها بودیم.
کوبا این بار دوم شد و آمریکا نیز در رده سوم قرار گرفت. چهار سال بعد یعنی در سال ۱۹۹۵ ایتالیا برای نخستین بار قهرمان جام جهانی شد. هلند که در دهه ۹۰ از قدرت بالایی برخوردار بود عنوان نایب قهرمانی را از آن خود کرد و برزیل بر سکوی سوم ایستاد. روس ها تیمی بودند که در سال ۹۹ این جام را مال خود کردند. آنها کوبا و ایتالیا را بعد از خود در مکان های دوم و سوم دیدند، اما در آخرین دور این تورنمنت برزیل به مقام نخست دست یافت. آیا طلایی پوشان آمریکای لاتین این بار هم قهرمان می شوند
● پرافتخارترین
در میان تیم هایی که جام جهانی والیبال را تجربه کرده اند، شوروی سابق (روسیه) یک استثنا بود. این تیم از هشت دور حضور خود پنج بار قهرمان شد. یک نایب قهرمانی و دو نشان برنز نیز در کارنامه این تیم به چشم می آید. اما برزیل، حاکم مطلق والیبال حال حاضر جهان با وجود این که در هشت دوره از این مسابقه ها شرکت کرد، تنها یک بار (۲۰۰۳) قهرمان شد. دو عنوان سومی هم برای برزیلی ها در سال های نه چندان دور به دست آمده است.
کوبا هم جزو تیم های پرافتخار این تورنمنت محسوب می شود. کوبایی ها یک قهرمانی، سه عنوان دومی و یک رتبه سومی را از هفت دوره حضورشان کسب کردند. اما جالب تر از همه افتخارات ژاپن است. ژاپن تنها تیم تاریخ است که در هر ۱۰ دوره جام حضور داشته و دوبار تا فینال نیز پیش رفت که هر بار شکست خورد. دو عنوان چهارمی، یک رتبه پنجمی و سه مرتبه جایگاه ششم حاصل تجربه چشم بادامی ها از میزبانی و حضور در جام جهانی است. تیم ملی ایران نیز در سال ۱۹۹۱ جواز حضور در جام جهانی را کسب کرد که در میان ۱۲ تیم شرکت کننده یازدهم شد.

علی رضایی

منبع : روزنامه ایران