ائتلاف چیست؟

ائتلاف،از جمله مفاهیم و واژه های سیاسی است كه هر روز در خبرهای سیاسی و بین المللی رسانه ها یا در سخنان سیاستمداران و فعالان سیاسی تكرار می شود.
لغت نامه دهخدا در صفحه ۳۱۶۵ جلد سوم معنای لغوی واژه «ائتلاف»(‌ alliance) را «مجتمع گردیدن، با همدیگر الفت گرفتن و پیوسته شدن» ذكر كرده است. از نظر اصطلاحی در عرصه سیاست نیز ائتلاف توافقی میان دو یا چند طرف برای حمایت از یكدیگر به منظور پیشبرد منافع متقابل است.
ائتلاف ها دارای اشكال مختلفی همچون دو جانبه و چند جانبه، سری و علنی، ساده یا دارای سازمان پیچیده؛ و كوتاه مدت یا درازمدت می باشند. همچنین كاربرد ائتلاف در دو سطح سیاست داخلی و بین المللی رایج است.
در سطح بین المللی منظور از ائتلاف همبستگی و همكاری چند كشور مختلف برای نیل به یك یا چند هدف مشترك است. ائتلاف های بین المللی زمانی شكل می گیرد كه چند كشور عمدتا همفكر برای تحقق اهداف مورد نظر با هم به همكاری بپردازند. كشورهای عضو ائتلاف ممكن است برای همكاری با هم یك موافقتنامه رسمی امضا كنند یا این كه بدون وجود هرگونه توافق مكتوب در پی تحقق اهداف مورد نظر برآیند.
از جمله ائتلاف های بزرگ بین المللی كه در سال های اخیر در سطح جهان شكل گرفته ائتلاف جهانی مبارزه با تروریسم است. در شرایط پس حوادث ۱۱سپتامبر كشورهای جهان برای مبارزه جدی با تروریسم به نوعی توافق دست یافتند كه نمود عملی این امر در جنگ افغانستان آشكار شد.
البته آمریكا كه خود را سردمدار این ائتلاف جهانی تصور می كرد سعی نمود تا از این توافق جهانی علیه تروریسم برای حمله به عراق بهره جوید اما با مخالفت بسیاری از كشورهای عضو این ائتلاف مواجه شد و تعداد كشورهای عضو ائتلاف مهاجم به عراق به شدت كاهش یافت.
در عرصه سیاست داخلی كشورها نیز ائتلاف احزاب و جناح های سیاسی یك امر مرسوم است. این مسئله به ویژه در نظام های سیاسی پارلمانی كه دولت از درون پارلمان بیرون می آید از اهمیت ویژه برخوردار است.
از آنجا كه در نظام سیاسی پارلمانی حزبی كه اكثریت كرسی های مجلس را به دست گیرد خودبخود دولت را تشكیل می دهد، احزابی كه از آن جایگاه سیاسی برای كسب اكثریت برخوردار نیستند برای بدست گرفتن قدرت اجرایی با سایر احزابی كه از نظر ایدئولوژی نزدیكی بیشتری با آنها دارند ائتلاف می كنند. البته این ائتلاف ممكن است قبل از برگزاری انتخابات و در دوران مبارزات انتخاباتی شكل بگیرد یا این كه بعد از برگزاری انتخابات و مشخص شدن تعداد كرسی های احزاب.
مصادیق ائتلاف در عرصه سیاست داخلی كشورها را می توان در انتخابات گوناگون پارلمانی یا ریاست جمهوری مشاهده كرد. در بسیاری از این انتخابات معمولا دو یا چند حزب كه در یك جناح فكری قرار دارند برای كسب قدرت و پیروزی بر رقبا دست به ائتلاف می زنند. به عنوان نمونه در آخرین انتخابات پار لمانی هند كه سه سال قبل برگزار شد دو حزب بزرگ «كنگره» و «بی جی پی» قبل از برگزاری انتخابات با تعداد دیگری از احزاب دست به ائتلاف زدند. وقتی در پایان شمارش آراء ائتلاف كنگره اكثریت را بدست آورد اما از تعداد كرسی های لازم برای تشكیل دولت برخوردار نشد بار دیگر این حزب ائتلاف با احزاب دیگر از جمله حزب كمونیست را مد نظر قرار داد تا بتواند با همكاری آن حزب، اكثریت كرسی های پارلمان هند را در اختیار خود قرار دهد و دولت را تشكیل دهد.

دكتر علی صباغیان

منبع : روزنامه همشهری