سالخوردگی سالم

از مصرف خودسرانه داروها به ویژه داروهای خواب آور خودداری كنید.
امكان دارد كهنسالی، روزگار نیكویی باشد. عصر سرخوشی و دلشادی، عزم و اراده، بزرگی، شكوه و سربلندی.
سالمندی، مرض نیست و همزمان با افزایش سن، دگرگونی های بهنجار در تمامی اعضای بدن پدید می آیند كه با رعایت بعضی موارد آسان، می شود از پیدایی دشواری ها پیشگیری كرد و با مراقبت درست می شود به سالمندی همراه با تندرستی و خشنودی روبه رو گردید، تا مابقی سال های عمر نیز به نیكوترین وجه تداوم یابد. هر چند به كارگیری روش صحیح زندگی باید از دوران رویانی(جنینی) آغاز گردد، ولی هیچ گاه برای دگرگون ساختن روش زندگانی و برقراری عادات پسندیده كه به سلامتی و شادابی بینجامد، دیر نیست.
راهكار زندگی در عهد پیری باید چنان باشد كه طی آن به مواردی همچون بهداشت فردی، ورزش متناسب، تغذیه متعادل، عدم استعمال دخانیات، حضور مؤثر در اجتماع، خانواده و... توجه شود. آنچه در پی می آید، اندرزهایی به شماست تا بتوانید دوره سالمندی سالم و پرتلاشی را توأم با سرخوشی و خشنودی به پایان ببرید.
۱ - بهداشت فردی
-مسواك زدن، حتی در موارد استفاده از دندان مصنوعی لازم است.(چنانچه نصف قاشق چایخوری نمك را در یك لیوان آب حل كنید، محلول به دست آمده برای قرقره و شستشوی دهان مناسب است.)
- مرتباً استحمام نموده و لباس های تان را عوض كنید.
- موهای تان را تمیز و ناخن هایتان را كوتاه و پاكیزه نگهدارید.
- در صورتی كه پوست شما زخم شده، با ضدعفونی كردن آن از عفونی شدن زخم پیشگیری كنید.
۲ - تغذیه متعادل
- از پرخوری و كم خوری دوری كنید. سه وعده غذای اصلی و معمولاً دو میان وعده سبك تر در بین آنها بجاست.
- از انواع سبزی ها و میوه ها استفاده كنید.
- سعی كنید گوشت قرمز را كمتر و در عوض آن، گوشت مرغ و ماهی بیشتر میل كنید.
- شكر و نمك را كمتر مصرف نمایید.
- شیر و فرآورده های لبنی را در برنامه غذایی روزانه از یاد نبرید.
- روزانه لااقل هشت لیوان مایعات، ترجیحاً آب بیاشامید.
۳ - ورزش
- عدم تحرك، عامل مهمی در ایجاد یبوست، خمودگی و پیری زودهنگام شمرده می شود.
- نرمش و پیاده روی مرتب و پیاپی، موثرترین ورزش در دوره سالخوردگی است، به خصوص چنانچه دسته جمعی با همسن و سالان صورت گیرد.
- فعالیت های بدنی سبك در جلوگیری از امراض شایع عهد پیری همانند بیماری های قلبی، مرض قند(دیابت)، پوكی استخوان و بیماری های مفاصل، فشار خون و افسردگی ها، خیلی سودمند می باشند.
سعی كنید ۳۰ دقیقه صبح و ۳۰ دقیقه شب، به پیاده روی بپردازید.(در صورت وجود بیماری ضروری است ورزش از طریق مشاوره با پزشك انجام پذیرد.)
۴ - خواب
- خواب راحت و كافی در طول شب، سبب نشاط طی روز می شود.
- برای داشتن خوابی راحت در سرتاسر شب بهتر است سر وقت، به طور منظم و با لباس راحت به بستر بروید.
- چنانچه از میزان خوابتان كاسته شده است، نگران نباشید. این وضع در سنین بالا طبیعی است.
- از خواب روزانه به مدت طولانی بپرهیزید. چرت زدن در طول روز سبب بی خوابی شبانه می شود.
- از مصرف خودسرانه داروها به ویژه داروهای خواب آور خودداری كنید.
- از نوشیدن چای و قهوه در ساعات پیش از خواب، دوری جویید.
- نوشیدن لیوانی شیرگرم قبل از خواب توصیه می شود.
۵ - عدم مصرف دخانیات
- مصرف اقسام دخانیات همچون سیگار، قلیان، پیپ و... بسیار زیانبارست.
- استفاده از دخانیات، خطر بیماری های قلبی و عروقی، بیماری قند و ناراحتی های ریوی و گوارشی را افزون می سازد.
۶ - اجابت مزاج
- به علت كم تحركی، یبوست در این دوران متداول است.
- برای عمل دفع راحت تر، رعایت موارد ذیل ضروری می باشد:
- استفاده از میوه ها و سبزی ها
- انجام تمرینات ورزشی یا پیاده روی
- آشامیدن آب مخصوصا پس از برخاستن از خواب
- رفتن به آبریزگاه (توالت) هر روز در زمان معین
- چنانچه بعد از خوردن میوه ها و سبزی ها، دچار نفخ شكم می شوید، می توانید آنها را پخته مصرف كرده و كمتر نفخ كنید(یا برای كاهش نفخ شكم از داروهای خانگی نظیر عرق نعناع استفاده نمایید.)
- برای اجابت مزاج، داروهای ملین مصرف نكنید، چرا كه همین ها روده ها را از كاركرد طبیعی باز می دارند.
- در صورت مشاهده خون یا سیاهرنگ شدن مدفوع، به پزشك مراجعه كنید.
۷ - پیشگیری از بروز حوادث
- تمام مردم در معرض رخدادها قرار دارند، ولی سالمندان در برابر حوادث آسیب پذیرترند. ۷۵ درصد از رویدادهایی كه برای كهنسالان به وجود می آید، مربوط به محیط خانه است.
- شایع ترین حوادث، زمین خوردن است كه بر اثر عدم تعادل، به سبب سرگیجه بوده و باعث شكستگی استخوان ها می گردد.
- با سپری گشتن زمان، استخوان ها پوك و شكننده می شوند. این مسئله در مورد زنان، به هنگام یائسگی، شایع تر است كه به یاری تغذیه و ورزش مناسب، می توان از پیشرفت آن جلوگیری كرد.
- شكستگی استخوان در افراد مسن به آسانی جوش نمی خورد و موجب زمینگیر شدن فرد می گردد، بنابراین باید از آن پیشگیری كرد.
- از حركت های ناگهانی و تند دوری كنید به خصوص موقع برخاستن از بستر، اندكی بنشینید و بعد بایستید.
- از كفش و دمپایی مناسب استفاده كنید تا احتمال لیز خوردن كمتر شود. به عنوان مثال، دمپایی ابری برای حمام مناسب نیست.
- هنگام عبور از پله ها، برای اطمینان بیشتر، از نرده ها كمك بگیرید.
- از راه رفتن در مكانی كه نور آن اندك است، بپرهیزید.
- برای داشتن دید بیشتر، بعد از معاینات پزشكی از عینك مناسب سود بجویید.
۸- فعالیت های اجتماعی
- فعال بودن در اجتماع، موجب تندرستی و نشاط انسان می شود.
- با برقراری دوستی با سایران و مشاركت در امور اجتماعی و انسان دوستانه، سلامتی را نزد خود و دیگران تامین نمایید.
- زندگی و تماس نزدیك با اعضای خانواده، در حفظ سرخوشی و سلامت شما امری حیاتی است.
- با انجام فرایض دینی، تفحص در امور مذهبی، رفتن به مساجد و زیارت اماكن مذهبی اعتقادات مذهبی خویش را هر چه بیشتر تقویت نمایید كه سبب آرامش دل و تسلای روح می گردد.
گیاهان دارویی مفید برای رفع درد از سالمندان
در زیر به شرح اثرات درمانی چند گیاه دارویی كه خاصه در سنین كهنسالی می توانند اثرات درمانی سودمندی داشته باشند، یا از پیدایش بسیاری از ناراحتی های این سنین پیشگیری كنند، می پردازیم.
۱ - حساسیت
حساسیت، یكی از بیماری های شایع دوران كهولت است. برای درمان یا عدم ابتلا به حساسیت در دوران سالمندی، می توان از مجموعه گیاهانی كه دارای اثرات مشخصی هستند، استفاده نمود. این گیاهان عبارتند از: گزنه كه ضدحساسیت است، بومادران و بابونه كه هر دو اثر ضدتورمی دارند و بارهنگ كه ترمیم كننده غشای مخاطی است.
۲ - آسم
این مرض نیز در افراد سالخورده بسیار شایع است. از جمله گیاهان مورد استفاده در درمان آن می توان از سرخارگل، آویشن، افدرا كه بازكننده مجاری تنفسی اند و بابونه كه ضدتورم مجاری تنفسی است، نام برد.
۳ - ضدچربی
افراد سنین بالا در معرض افزایش چربی زیر پوستی هستند. مصرف گیاهانی نظیر گل قاصد كه تحریك كننده عمل كبد است، بومادران و گزنه كه جریان گردش خون را بهبود می بخشد و دم اسب و جعفری كه ادرار آور می باشند و پیچك به صورت مصرف خارجی، سبب كاهش تجمع چربی زیر پوست می شوند.
۴ - افزایش كلسترول
در سنین كهولت هم افزایش كلسترول خون می تواند مشكلات عدیده ای را ایجاد كند. مصرف گیاهانی مانند سیر، سنبله، زنجبیل و شوید، نقش عمده ای در افزایش مقاومت بدن در برابر بیماری های ویروسی دارد.
۶ - نشانگان خستگی مزمن
این معضل كه ناشی از تجمع برخی سموم در بدن است، از بیماری های شایع دوران سالخوردگی می باشد. مصرف گیاهانی مانند ماریتیفال و گل قاصد، فعالیت كبدی را تحریك می كنند. زرشك و سرخارگل، نیروی دفاعی بدن را افزایش می دهند. مصرف گیاهانی همچون سیر، گونه هایی از گیاه گون و گل راعی، گل مغربی و جین سنگ، سبب از بین رفتن نشانگان خستگی مزمن در دوران سالمندی می شود.
۷ - افسردگی
افسردگی نیز از ناراحتی شایع در دوران كهولت است. برای عدم ابتلا به این بیماری مزمن، می توان از گیاهانی چون گل گاوزبان و گل راعی استفاده كرد.
۸ - بیماری قند(دیابت)
این بیماری را در دوران كهولت می توان با ریشه گل قاصد(برای افزایش فعالیت های لوزالمعده [پانكراس] )، گالگا، شنبلیله، پیاز و سیر كه سبب كاهش قند خون می شوند و سرخارگل كه موجب جلوگیری از عفونت های ناشی از مرض قند می شود، مهار كرد.
۹ - خشكی پوست
برای مداوای این بیماری، می توان از صبر زرد، روغن گل مغربی و گل همیشه بهار استفاده كرد.
۱۰ - نفخ شكم
نفخ شكم را می توان با بذر رازیانه، انیسون و نعناع خنثی كرد.
۱۱ - نقرس
نقرس را می توان با بذر كرفس، برگ قاصد، چای گزنه و میوه نسترن كوهی معالجه كرد.
۱۲ - سردرد
در دوران سالمندی، سردرد را می توان با بابونه و سنبل الطیب معالجه كرد.
۱۳ - چربی خون(تری گلیسیرید)
چربی خون در دوران كهولت را می توان با گل قاصد، بولدو و زرشك كه سبب تقویت و محافظت كبد می شوند، معالجه كرد.
۱۴ - عوارض ناشی از یائسگی
این عوارض را می توان با گیاهانی چون جین سنگ، مریم گلی و پنج انگشت تخفیف داد.
۱۵- تورم پروستات
تورم پروستات كه از بیماری های شایع مردان سالمند است، می تواند با دانه كدو و تخمه كاغذی و دم اسب معالجه شود.
۱۶ - حساسیت پوستی
از ریشه گل قاصد (جهت تصفیه خون و افزایش فعالیت كبد)، شیرین بیان (برای درمان ورم) و زرشك به عنوان درمان حساسیت پوستی استفاده كرد، همچنین از گل ختمی نیز استفاده می شود.
۱۷ - میگرن
برای تسكین این بیماری در دوران كهولت می توان از تاناستوم جهت جلوگیری از ترشح پروستاگلاندین، سنبل الطیب كه اثر آرام بخش دارد و بلبس كه از بین برنده فشارروانی (استرس) است، استفاده كرد.
گفتنی است كه سایر امراض دوران سالخوردگی مانند پزوریاسیس، فراموشی، بی خوابی، دردهای روده، به هم خوردن تنظیم فشارخون، بیماری های كبدی و... را می شود به وسیله داروهای گیاهی مداوا كرد.

ابوالفضل امیردیوانی

منبع : روزنامه همشهری