یکشنبه, ۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 28 April, 2024
مجله ویستا

الگوی‌ نجیب ‌انسان‌‌های‌ فانی‌ و ملت‌های‌ باقی‌


الگوی‌ نجیب ‌انسان‌‌های‌ فانی‌ و ملت‌های‌ باقی‌
نلسون‌ ماندلا در پایان‌ سی‌ سال‌ مبارزه‌ برای‌ آزادی‌ و یک‌ دهه‌ تلاش‌ برای‌ حاکمیت‌ آزادی‌ در سال‌ ۱۳۷۸ ریاست‌ جمهوری‌ کشور جمهوری‌ آفریقای‌ جنوبی‌ را با بزرگواری‌ و خلق‌ صحنه‌های‌ کم‌نظیر به‌ جانشین‌ خود تامبوامبکی‌ سپرد و از قدرت‌ کنار رفت‌. نژادپرستان‌ حاکم‌ بر کشور آفریقای‌ جنوبی‌ در پایان‌ یک‌ قرن‌ حاکمیت‌ گلوله‌ و خون‌ میان‌ سفیدپوستان‌ اشغالگر و سیاه‌پوستان‌ بومی‌ و خلق‌ فجیع‌ترین‌ صحنه‌های‌ کشتار انسان‌ها در زمان‌ حاکمیت‌ رژیم‌ آپارتاید بر اثر فشار افکار عمومی‌ جهان‌ و تحریم‌های‌ بین‌المللی‌ مجبور به‌ مذاکره‌ با رهبر مبارزات‌ آفریقا یعنی‌ زندانی‌ ۲۷ ساله‌ خود نلسون‌ ماندلا شد.
ماندلا در شرایطی‌ به‌ گفت‌وگو با دکلرک‌ رییس‌ جمهوری‌ رژیم‌ نژادپرست‌ آفریقای‌ جنوبی‌ پرداخت‌ که‌ جمعیت‌ اقلیت‌ سفیدپوستان‌، حاکم‌ بر بیش‌ از ۹۰ درصد سرمایه‌های‌ کشور بودند. اکثریت‌ سیاهپوست‌ بشدت‌ فقیر و بی‌ سواد، بدون‌ برخورداری‌ از هیچ‌گونه‌ امکانات‌ اولیه‌ زندگی‌ مسکن‌، کار، بهداشت‌ و آموزش از حق‌ ورود به‌ پنج‌ شهر سفیدپوست‌ نشین‌ محروم‌ بودند. یعنی‌ بر تابلوهای‌ ورودی‌ این‌ پنج‌ شهر زیبا نوشته‌ شده‌ بود ورود سیاه‌ و سگ‌ ممنوع‌! سفیدپوستان‌ مذاکره‌ کننده‌ ماندلا را انتخاب‌ کردند، بدان‌ امید که‌ پس‌ از ۲۷ سال‌ زندانی‌ بودن‌ در مخوف‌ترین‌ زندان‌های‌ جهان‌ به‌ فردی‌ عقده‌یی‌ و انتقام‌جو تبدیل‌ شده‌ و به‌ انتقام‌جویی‌ بپردازد و زمینه‌ بازگشت‌ مجدد آنها را فراهم‌ کند.
ماندلا در کتاب‌ خود «راه‌ دشوار آزادی‌» می‌نویسد همه‌ چیز برای‌ یک‌ جنگ‌ تمام‌ عیار فراهم‌ بود. یکصد سال‌ حاکمیت‌ گلوله‌ و خون‌ میان‌ سیاه‌ و سفید. اقلیت‌ سفید و باسواد و بشدت‌ ثروتمند و مسلح‌ و در مقابل‌ اکثریت‌ سیاه‌ و بی‌ سواد و بشدت‌ فقیر. حمایت‌ خارجی‌ برای‌ فرار سرمایه‌های‌ سفیدپوستان‌ و شروع‌ جنگی‌ انتقام‌جویانه‌ میان‌ نژادها و مذاهبی‌ که‌ کشور را به‌ «بروندی‌ و رواندای‌» دیگری‌ تبدیل‌ کند. ماندلا هرگز از مدت‌ طولانی‌ تحمل‌ زندان‌ برای‌ خود نان‌ و نام‌ و افتخار تهیه‌ نکرد و آن‌ را صرف‌ افزایش‌ عقده‌ها و قدرت‌ ننمود، بلکه‌ بسرعت‌ به‌ اعطای‌ آزادی‌ به‌ رادیو و تلویزیون‌، روزنامه‌ها و احزاب‌ آفریقای‌ جنوبی‌ پرداخت‌ و اشتباه‌ سفیدپوستان‌ را در قبضه‌ قدرت‌ توسط‌ سیاهپوستان‌ تکرار نکرد.
او به‌ توسعه‌یی‌ همه‌ جانبه‌ و با مشارکت‌ همه‌ گروه‌ها و نژادها در کشوری‌ دست‌ زد که‌ با پنج‌ نژاد و بیش‌ از ۲۵ دین‌ با تفاوت‌های‌ وسیع‌ مذهبی‌، فرهنگی‌ و اقتصادی‌ با هم‌ زندگی‌ می‌کنند. حزب‌ افراطی‌ سیاهپوستان‌ او را به‌ دلیل‌ مذاکره‌ با سفیدپوستان‌ غیرانقلابی‌ خواند اما او تنها کاندیدای‌ حزب‌ رقیب‌ سیاهپوست‌ را که‌ اتفاقا در پنج‌ شهر بزرگ‌ سیاه‌نشین‌ اکثریت‌ داشت‌ به‌ کابینه‌ فراخواند و با سپردن‌ پست‌ وزارت‌ کشور نه‌ تنها امنیت‌ را به‌ آن‌ پنج‌ شهر پرجمعیت‌ و همیشه‌ دچار اغتشاش‌ برگرداند بلکه‌ با سعه‌ صدر بتدریج‌ مخالفت‌های‌ خشونت‌آمیز احزاب‌ مخالف‌ سیاه‌ و سفید را به‌ مخالفت‌ قانونمند در پارلمان‌ تبدیل‌ کرد.
او همچنین‌ با سپردن‌ پست‌ وزارت‌ اقتصاد به‌ حزب‌ رقیب‌ سفیدپوست‌ از فرار سرمایه‌های‌ سفیدپوستان‌ جلوگیری‌ و سرمایه‌گذاری‌ در آفریقای‌ جنوبی‌ را تضمین‌ کرد. او برای‌ آینده‌ جوانان‌ آفریقای‌ جنوبی‌ به‌ هر وزارتخانه‌، تعدادی‌ کارمند سیاهپوست‌ سهمیه‌ داد که‌ هم‌ اجبارا باسواد شوند و هم‌ با اشتغال‌ به‌ سازندگی‌ از خشونت‌ و مواد مخدر دور شوند. ویلی‌ ماندلا همسر سابق‌ ماندلا یکی‌ از یاران‌ دوران‌ سی‌ ساله‌ مبارزات‌ او بود ولی‌ وقتی‌ دست‌ او در قتل‌ مخالفان‌ آشکار شد ماندلا به‌ احترام‌ حاکمیت‌ قانون‌ از همرزم‌ و مادر دو فرزندش‌ جدا شد تا تداوم‌ راه‌ خشونت‌ را برای‌ همیشه‌ ببندد.
ماندلا در ده‌ها مناقشه‌ بین‌المللی‌ از جمله‌ کوبا، لیبی‌ و کنگو علی‌رغم‌ بیماری‌ شدید از نفوذ و محبوبیت‌ خود در آفریقا برای‌ فرو نشاندن‌ جنگ‌ و کشتار میان‌ انسان‌ها استفاده‌ کرد. ماندلا بارها از رسانه‌های‌ جمعی‌ آفریقای‌ جنوبی‌ خواست‌ تا برای‌ افزایش‌ اطلاعات‌ مردم‌ و افزایش‌ مشارکت‌ آنان‌ تلاش‌ کنند، تا با مشارکت‌ مردم‌ در سازندگی‌ سیاسی‌ و اقتصادی‌ از فرار سرمایه‌ها و مغزها جلوگیری‌ و جوانان‌ به‌ آموزش‌ و کار در مزارع‌ و کارخانجات‌ تشویق‌ شوند.
او با آگاهی‌ از بیماری‌ خود بخاطر آرامش‌ مردم‌ آفریقا داوطلبانه‌ از دبیرکلی‌ حزب‌ کنگره‌ کنار رفت‌ تا انتقال‌ قدرت‌ به‌ آرامی‌ صورت‌ گیرد و معاون‌ جوان‌ او تامبوامبکی‌ به‌ دبیرکلی‌ و سپس‌ ریاست‌ جمهوری‌ برسد. این‌ سنت‌ حسنه‌ در قاره‌ کودتا خیز آفریقا به‌ عنوان‌ الگوی‌ تاریخی‌ از رفتار یک‌ انسان‌ والا باقی‌ ماند. در حالی‌ که‌ مردم‌ آفریقای‌ جنوبی‌ و بلکه‌ قاره‌ آفریقا او را همچون‌ یک‌ قهرمان‌ جاوید ستایش‌ می‌کنند و بارها تلاش‌ کردند تا مانع‌ انتقال‌ قدرت‌ از او شوند ولی‌ برای‌ ماندلا قدرت‌ اصلی‌ و ماندگار مردم‌ آفریقای‌ جنوبی‌ بودند و او بارها در مسافرت‌ها و دیدارهای‌ خود با مردم‌ آفریقا به‌ فانی‌ بودن‌ انسان‌ها و باقی‌ بودن‌ ملت‌ها تاکید کرد. او مردم‌ آفریقا را به‌ وحدت‌ و سازندگی‌ و نگاه‌ به‌ آینده‌ سفارش‌ کرد. سعه‌صدر، رفتار متین‌ و مدارا با مخالفین‌ حتی‌ با دشمنان‌ قسم‌ خورده‌اش‌ رمز موفقیت‌ او شد.
یک‌ استاد دانشگاه‌ ژوهانسبورگ‌ رهبری‌ ماندلا را به‌ آکروبات‌بازی‌ تشبیه‌ کرد که‌ کشور آماده‌ برای‌ خشونت‌ و جنگ‌ داخلی‌ را بر لبه‌ تیغ‌ از معرکه‌ خشونت‌ عبور داد و به‌ سوی‌ آرامش‌ و آزادی‌ هدایت‌ کرد. ماندلا در سخنرانی‌ پایانی‌ خود از مردم‌ آفریقای‌ جنوبی‌ چیزی‌ طلب‌ نکرد. برای‌ مبارزات‌ ۶۲ ساله‌ و زندان‌ ۲۷ ساله‌اش‌ بر هیچ‌ کس‌ منت‌ نگذاشت‌. تنها وصیت‌ او حفظ‌ آزادی‌ به‌ دست‌ آمده‌ در کشور و پرهیز از خشونت‌ بود. کوفی‌عنان‌ دبیرکل‌ سازمان‌ ملل‌ متحد در پیامی‌ به‌ مناسبت‌ پایان‌ دوران‌ ریاست‌ جمهوری‌ ماندلا او را رهبری‌ برای‌ همه‌ دوران‌ خواند. ماندلا از نامشروع‌ترین‌ و منفورترین‌ رژیم‌ جهانی‌، کشوری‌ با مشروعیت‌ بالا و متکی‌ بر دموکراسی‌ و نظارت‌ مردم‌ ساخت‌ و این‌ امر جز در سایه‌ انسانی‌ والا با سعه‌ صدری‌ همچون‌ اقیانوس‌ میسر نبود. بدون‌ تردید نام‌ ماندلا در کنار مصلحین‌ بزرگ‌ جهان‌ همچون‌ گاندی‌ و نهرو در حافظه‌ تاریخ‌ بشر باقی‌ خواهد ماند.

رضا شجاعیان‌
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید