نظر اسلام در باره اعتیاد

خو گرفتن به چیزی و یا حالتی که در اثر تکرار عمل به وجود می آید، «عادت» گفته می شود، خواه آن عادت خوب باشد و یا بد. معمولاً به عادت های بد که با جان و روح انسان سازگاری ندارد «اعتیاد» می گویند، که مسئله «اعتیاد به موادمخدر» از آن جمله می باشد و اگر از خطرناک ترین عوامل فساد و بدبختی جامعه نباشد ،که هست، بدون تردید از جمله علل بدبختی و ویرانی اجتماع و نسل بشر به حساب می آید.
اگرچه در زمان رسول خدا(ص) و ائمه معصومین(ع) موادمخدر موضوعیتی نداشت و آیات و احادیث خاصی در این زمینه نداریم ،لکن اسلام دین جهانی و جاودانی، و به طور کامل تمام نیازمندی های جامعه را در تمام اعصار تامین کرده است، و جواب گوی کلیه خواسته های بشر بوده، و به صورت کلی این زمینه ها را نیز مورد توجه خویش قرار داده و در ابعاد گوناگون نسبت به ممنوعیت آن هشدار داده است. حال، نظر خوانندگان را به چند آیه و حدیث در این باره جلب می کنیم:
۱) «ولا تلقوا ب أید ی کم الی التّهلکه ...؛ با دست های خود خویشتن را به هلاکت نیفکنید.» (بقره۵۹۱)
شخص معتاد نه تنها زن و فرزندان و خانواده اش را بدبخت و بی آبرو می سازد و به مال و فرهنگ و سیاست کشورش خیانت می کند بلکه با اعتیادش جان خود را به آتش می کشد و سرانجام در سلول های تاریک و مخوف و یا در لابلای چوبه دار، به عمر خود خاتمه می دهد و با دستش خود را به هلاکت می افکند.
۲) رسول خدا(ص) فرمودند: «هر مست کننده و هر تخدیرکننده حرام است و هر آنچه که بیشترش حرام است کمش نیز حرام است و آنچه عقل را تخدیر نماید مطلقاً حرام است.» (کنز العمال ج۵ص۸۶۳) در این حدیث مطالب و نکته های بسیار آموزنده ای آمده است، از آن جمله:
الف) به تصریح این حدیث تمام مخدرات اعم از هروئین و تریاک حرام است.
ب) تخدیرکننده ها اگر چه به مقدار بسیار کمی نیز مصرف شود حرام است.
ج) هر چیزی که نیروی عقل را می کاهد، شرعاً ممنوع است.
خوانندگان عزیز عنایت دارند که مصرف موادمخدر چه بلاهای خانمان سوزی را تحمیل فرد و جامعه می کند و چه آثار زیان باری را در قوای عقلانی به وجود می آورد. همگان می دانیم که عقل بزرگ ترین نعمت الهی است، و هیچ فایده ای به پایه آن نمی رسد، (اصول کافی ج ۱ص۶۲) بنابراین مخدرات به جهت تخدیر عقل نیز حرام و ممنوع می باشد.
۳) حضرت امام موسی بن جعفر(ع) می فرمایند: خداوند خمر را به جهت اسمش حرام نکرده، بلکه با توجه به آثار و مفاسدش آن را ممنوع فرموده است، بنابراین، هر چیزی که عاقبت آن همانند عاقبت خمر باشد آن خمر است. (فروع کافی ج ۶ص۲۱۲)
این حدیث از دو جهت به بحث «اعتیاد» نیز مربوط است: نخست این که این روایت «منصوص العله» است، یعنی حرمت خمر به علت فساد است، و آن علت در اعتیاد به موادمخدر نیز وجود دارد.
دوم این که جمله «هر چیزی که عاقبت آن همانند عاقبت خمر باشد» شامل بحث ما نیز می شود، زیرا در اثر مصرف موادمخدر، همان فساد و تخدیر به وجود می آید، بنابراین، «اطلاق» حدیث شامل حرمت اعتیاد به موادمخدر نیز می شود.
۴) در دین مقدس اسلام ضرر به خود و اضرار به دیگران حرام است و این موضوع یکی از قواعد فقهی و اصولی مسلم ما به حساب می آید. بزرگان و مراجع تقلید و محققان و مدرسان حوزه ها پیوسته در بحث های خود به این قاعده تمسک می کنند و کتابها و جزواتی نیز در این باب نوشته شده و در آنها به آیات و احادیثی چند استدلال و استناد گردیده است که اشاره به کیفیت بحث و آوردن آیات و روایات مربوطه از عنوان این بحث خارج است و علاقه مندان می توانند به منابع مربوطه مراجعه کنند و چون اعتیاد به موادمخدر دو جنبه «تضرر و اضرار» را داراست بدون تردید، مصرف آن از این جهت نیز مذموم و ممنوع می باشد و فقها در بحث های علمی خود به این حقیقت بارها اشاره کرده اند و در مقام فتوا نیز برخی از مراجع تقلید به حرمت آن فتوا داده اند.
از مجموع این آیات و احادیث به طور کلی نتیجه می گیریم که اعتیاد به موادمخدر با عناوین گوناگون مشمول اطلاقات آنها می شود و در این موضوع شبهه ای نیست. از این رو، ممنوعیت آن شرعاً محرز می شود.
علی اکبر بابازاده

منبع : روزنامه کیهان