فواید مناجات بسیار و فضیلت دعا در غیاب مؤمنین و برای حضرت حجت (عج)

● فواید محافظت بر مناجات از راه عقل :
۱) ذکر خداوند - جلّ جلاله - بر دل [یا:عقل] انسان غلبه بیشتری پیدا کرده و در نتیجه موجب اُنس بنده با پروردگار می گردد و بنده در عوض ‍ اشتغال به خواطر دنیوی و اسباب ناپایدار به خدا مشغول می گردد و در نتیجه همین مطلب او را به سوی مراقبت مولای خویش و سلامتی از دوری از حضرت حقّ و نیل به خشنودی او فرا می خواند.
۲) بنده می تواند بدین وسیله به منزلت پروردگار در قلب خویش پی ببرد ؛ زیرا اگر دید نَفْسش به تکرارِ اَذکار میل و رغبت دارد، پی می برد که خداوند - جلّ جلاله - در نزد او مقام و منزلت دارد ، به گونه ای که همین منزلت ، وسیله ای برای نیل به سلامتی از خطرها می گردد ، زیرا هرکس ‍ چیزی را دوست بدارد ، بسیار از آن یاد می کند.
۳) خداوند - جلّ جلاله - می فرماید : اءُذْکُرُونی ، اءَذْکُرْکُمْ. (بقره ، ۱۲۵)
و معلوم است که اگر پادشاهی از پادشاهان دنیای فانی به یکی از بردگانش که قدر منزلت والای او را می شناسد ، بگوید که : به یاد من باش ، تا اینکه من نیز به یاد تو باشم. و او همان گونه که در محضر خداوند - جلّ جلاله - است ، در حضور آن پادشاه باشد ، مسلّماً در دوام یاد او کوشش ‍ می کند ، تا مولایش به یاد او بوده و در دنیا و آخرت او را به ذکر و یاد خود مشرّف سازد.
آیا به معنای گفته شاعر توجّه نمی کنی آنجا که درباره معشوقه فانی خویش می گوید :
یَوَدُّ بِاءَنْ یُمْسِیَ مَرْیضاً لَعَلَّها
اِذا سَمِعَتْ عَنْهُ، بِشَکْویً تُراسِلُهُ
وَ یَهْتَزُّ لِلْمَعْرُوفِ فی طَلَبِ الْعُلی
لِتُذْکَرَ یَوْماً عِنْدَ سَلْمی شَمآئِلُهُ
▪ عاشق دوست دارد که شب را با مریضی سپری نماید ، تا شاید وقتی معشوقه اش [سَلْمی] خبر او را شنید ، شکوه و گله ای به سوی او بفرستد.
و در جستجوی بلند پایگی و شرافت ، به سوی نیکی حرکت می کند، تا خلق و خوی پاکیزه و فضایلش روزی در نزد سلْمی ذکر شود.
و لذا بندگان عارف و مؤدّب و فرهیخته همواره می کوشند که بسیار به یاد مولای خویش که پیوسته آنان را می بیند باشند ، تا او نیز از ایشان یاد کند ؛ و یا به فضل و کرم خویش از آنان خشنود گردد و یا آنان را خشنود سازد.
● فوائد مواظبت بر مناجات از راه نقل :
از جمله فوائد محافظت بر مناجات با پروردگار از راه روایات که من یافته ام ، چندین فائده بزرگ و آرزو کردنی است :
▪ نخست اینکه هُلْهَم شدن به دعا ، نشانه کوتاهی بلا و گرفتاری است.
ـ چنانکه در روایت آمده که امام صادق (ع) فرمود :
آیا می دانید کدام بلا طولانی و کدامیک کوتاه است ؟
راوی می گوید عرض کردیم : خیر
حضرت فرمود: هرگاه به شما، و یا به یکی از شما ، (مرا یاد نمایید تا من نیز شما را یاد کنم) الهام شد که دعا کند ، پس بداند که آن بلا کوتاه خواهد بود.
▪ دوّم اینکه : دعا کردن پیش از گرفتاری ، مسلّماً بلا و گرفتاری را دفع می کند ، ولی با دعا کردن بعد از بلا گاهی نمی توان به امید و آرزوی خود رسید.
چنانکه در روایت آمده که حضرت ابوالحسن امام کاظم (ع) فرمود :
حضرت علیّ بن الحسین (علیه السلام) پیوسته می فرمود :
هرکس پیش ‍ از نزول بلا پیشدستی نموده و دعا کند ، هنگامی که بلا نازل می شود دعایش ‍ مستجاب می گردد ، ولی هرکس پیشتر دعا نکند و بعد بلا بر او نازل شود و آنگاه دعا کند ، دعایش مستجاب نمی گردد.
▪ سوّم اینکه : فرشتگان ، دعای بنده ای را که تنها هنگام گرفتاری دعا می کند ، ولی در حال آسایش و خوشی دعا نمی کند ، از رسیدن به مرحله اجابت جلوگیری می کنند.
چنانکه در روایت آمده که امام صادق (ع) فرمود : هرگاه بنده ای هنگام بلا و گرفتاری دعا کند و در حال آسایش و خوشی دعا نکند ، ملائکه جلو صدای او را می گیرند و می گویند : این صدای ناآشنا و غریبی است. پیش از این کجا بودی ؟
▪ چهارم اینکه : پافشاری کردن و اصرار در دعا ، کلید نجات و رهایی است.
چنانکه در حدیث است که امام صادق (ع) می فرمود : به خدا سوگند، هیچ بنده مؤمنی پیرامون حاجتی به درگاه خداوند پافشاری نمی نماید ، مگر اینکه خداوند حاجت او را برآورده می سازد.
و نیز در روایت آمده که امام صادق و امام باقر (علیهماالسلام) فرمودند : به خدا سوگند، هیچ بنده مؤمنی به درگاه خداوند اصرار نمی کند ، مگر اینکه خداوند دعای او را مستجاب می گرداند.
صفاتی که دعا کننده از دیدگاه عقل و نقل باید دارای آن باشد گذشت (به مقالات قبل رجوع شود) بنابراین شایسته است که الحاح و پا فشاری در دعا مُبتنی بر آن اصول باشد.
● ذکر فضیلت دعا در غیاب برادران دینی از دیدگاه روایات :
اینک پس از ذکر شروط مهمّی که موجب قبولی دعا می شوند ، لازم است فضیلت دعا در غیاب برادران دینی را با استفاده از برخی روایاتی که بدان دست یافته ایم یادآور شویم :
۱) در روایتی آمده که امام صادق (ع) فرمود رسول خدا (ص) فرمودند : هرکس بگوید :
اءَللّهُمَّ، اَغْفِرْ لِلْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ.
- خداوندا، مردان و زنان مؤمن را بیآمرز.
خداوند، در برابر هر مؤمنی که از زمان آفرینش حضرت آدم (ع) تا برپایی قیامت خلق فرموده ، یک کار نیک برای او می نویسد و یک گناه او را محو می فرماید و یک درجه [درجه ایمانی] او را بالا می برد.
۲) نیز در روایت آمده که امام صادق (ع) فرمود: هرگاه کسی بگوید :
اءَللّهُمَّ، اغْفِرْلِلْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ وَالْمُسْلِمینَ وَ الْمُسْلِماتِ، اءَلاَْحْیآءِ مِنْهُمْ وَ جَمیعَ الاَْمْواتِ.
- خدایا، مردان و زنان مؤمن و مسلمان ، و زندگان و تمام مردگان آنها را مورد مغفرت خویش قرار ده.
خداوند به شماره تمام انسانهای گذشته و آینده ، دعا برای او مستحاب می گرداند : [یا: دعای آنان را برای وی می نویسد]
۳) همچنین در این باره است روایت بنده صالح خدا عبداللّه بن جندب - رضوان اللّه علیه - از مولایمان امام صادق (ع) ، عبداللّه بن سنان می گوید : گذرم بر عبداللّه بن جندب افتاد که بر صفا به نماز ایستاده - وی پیرمرد کهنسالی بود دیدم که دعا می نمود و در دعای خود بسیار می گفت :اءَللّهُمَّ ، فُلانَ بْنَ فُلانٍ، اءَللّهُمَّ، فُلانَ بْنَ فُلانٍ. : (خداوندا، فلانی پسر فلانی را [بیامرز]) (به جای فلان بن فلان ، نام برادر مومن خود را ذکر کن) به اندازه ای که نتوانستم بشمارم.
پس وقتی که سلام نماز را گفت. عرض کردم : ای عبداللّه ، هیچ موقف و جایگاهی بهتر از جایگاه تو ندیده ام ، ولی از یک خصلت تو اصلاً خوشم نیآمد.
گفت : چه چیز من خوشایند تو نبود.
گفتم : به بسیاری از برادرانت دعا کردی ، ولی نشنیدم که برای خود دعایی بکنی.
گفت : ای عبداللّه ، از مولایمان امام صادق (ع) شنیدم که می فرمود :
هرکس در پشت سر برادر مؤمن خویش برای او دعا کند ، از کناره های آسمان ندا می شود : ای فلانی ، برای توست مانند آنچه که برای برادرت درخواست نمودی و برای توست صد هزار برابر آن. لذا دوست نداشتم صد هزار برابر ضمانت شده را به خاطر یکی که نمی دانم آیا مستجاب می شود یا خیر، ترک کنم.
۴) و نیز از آن جمله است روایت همین بنده صالح ، عبداللّه بن جندب - رضوان اللّه علیه - از مولایمان موسی بن جعفر امام کاظم (ع) علیّ بن ابراهیم بن هاشم می گوید : پدرم به من گفت : عبداللّه بن جندب را در موقف دیدم و هیچ موقفی بهتر از موقف او ندیدم ، پیوسته دست های خویش را به سوی آسمان دراز کرده بود و اشکهایش بر گونه اش جاری می شد و به زمین می ریخت. پس از رفتن مردم به او گفتم : ای [اَ]با محمّد، هرگز موقفی بهتر از موقف تو ندیدم.
گفت : به خدا سوگند، جز برای برادرانم دعا ننمودم. و این بخاطر آن بود که حضرت اباالحسن موسی بن جعفر (علیهماالسلام) به من خبر داد که : هرکس در غیاب برادش برای او دعا کند ، از سوی عرش ندا می شود که : برای توست صدهزار برابر آن ، لذا خوشم نیامد که صدهزار برابرِ ضمانت شده را به خاطر یکی که نمی دانم آیا مستجاب می شود یا خیر، فروگذارم .
۵) روایات گراسنگ دیگری پیرامون دعا در غیاب برادران دینی در قنوت نماز وتر از نماز شب ذکر خواهیم کرد ، زیرا دیده ام اصحاب ما امامیّه ، برای کسانی که می خواهند دعا کنند ، بیشتر در قنوت نماز وتر نماز شب دعا می کنند.
(چنانکه سیّد - رضوان اللّه تعالی علیه - در مقدّمه تصریح فرموده ، این فصل از کتاب در جلد دوّم کتاب فلاح السائل آمده ، که متاسّفانه بکلّی مفقود شده و در دسترس ‍ نیست.)
● فضیلت دعا کردن برای حضرت حجّت عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف :
اینک می گویم : اگر دعا برای برادران دینی این همه فضیلت دارد، پس ‍ فضیلت دعا برای سلطان و فرمانروایی که سبب هستی و وجود توست. و تو معتقدی که اگر او نبود ، خداوند نه تو و نه هیچ کس از مکلّفین زمان او و تو را نمی آفرید و اینکه لُطف الهی به وجود او - صلوات اللّه علیه - سبب تمام آنچه که تو و غیر تو در آن قرار دارید می باشد و وسیله تمامی خیراتی است که بدان نایل می گردید، چگونه خواهد بود ؟
پس مبادا و مبادا که تا حدّی که امکان دارد خود و یا احدی از خلایق را در دوست داشتن و دعا نمودن ، بر او مقدّم کنی. و نیز هنگام دعا کردن برای آن مولای عظیم الشان حضور قلبی و زبانی داشته باش .
و مبادا گمان کنی که علّت ذکر این مطلب برای آن است که آن بزرگوار به دعای تو احتیاج دارد. بسیار دور است ، بسیار دور است ، اگر چنین اعتقادی داشته باشی ، در اعتقاد دوستی ات مریض و بیماری ؛ بلکه این را برای آن گفتم که حقّ بزرگ و احسان گرانبار حضرتش را بر تو بشناسانم.
و دیگر اینکه : اگر پیش از دعا برای خویش و کسانی که نزد تو گرامی هستند ، برای آن بزرگوار دعا نمایی ، خداوند - جلّ جلاله - زودتر درهای اجابت را به روی تو خواهد گشود ؛ زیرا تو - ای بنده - درهای قبولی دعا را با قفل های جنایت ها و گناهانت بسته ای ، پس اگر برای این مولایی که در نزد خداوند مالک زندگان و مردگان خاصّ و ویژه می باشد دعا کنی ، خداوند به خاطر او زود درهای اجابت را به روی تو می گشاید و در نتیجه تو نیز به خاطر چنگ زدن به ریسمان او در دعایی که برای خود و دیگران می کنی ، در زمره فضل او داخل شده و رحمت و کَرَمَ و عنایت خداوند - جلّ جلاله - تو را نیز فرا می گیرد.
و مبادا بیایی و اساتیدی را که از آنها پیروی می کنی ، بشماری و بگویی که من ندیده ام آنان به آنچه که تو گفتی عمل کنند و آنها از مولایمان که بدو اشاره نمودی - صلوات اللّه علیه - غافل و نسبت به او بی اعتنا هستند.
جواب اینکه : به آنچه که گفتم عمل کن که مطلب حقّ است ، زیرا هرکس نسبت به مولایمان بی اعتنا و از آنچه که ذکر نمودم غافل باشد به خدا سوگند که در اشتباه فضاحت باری می باشد.
و حدیثی که جدّم ابوجعفر طوسی - رضوان اللّه علیه - مطلبی را که ذکر نمودیم ، گوشزد می کند.
وی روایت نموده که بعضی از صالحین یعنی ائمّه (علیهم السلام) فرمود :
در شب بیست و سوّم ماه رمضان مکرّر - در حال سجده و ایستاده و نشسته و به طور کلّی در هر حال که هستی - و نیز در کلّ این ماه و در طول عمرت به هر صورت که ممکن شد و هرگاه که در طول عمرت به یادت آمد، این دعا را مکرّر می خوانی. به این صورت که بعد از حمد و ستایش خداوند متعال و صلوات بر پیامبر اکرم حضرت محمّد (ص) می گویی :
اءَللّهُمَّ، کُنْ لِوَلِیِّکَ فُلانِ بْنِ فُلان فی هذِهِ السّاعَهِٔ وَ فی کُلِّ ساعَهٍٔ، وَلیّاً وَ حافِظاً وَ قآئِداً وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیْناً، حَتّی تُسْکِنَهُ اءَرْضَکَ طَوْعاً، وَ تُمَتِّعَهُ فیها طَویلاً.
(به جای فلان بن فلان در هر زمان ، حجّت وقت (ع ) ذکر می شود، و در زمان ما گفته می شود: اءَلْحُجَّهِٔ بْنِ الْحَسَنِ الْعَسْکَرِیِّ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلی آبائِهِ)
- خدایا، در این لحظه و در تمام لحظات ، سرپرست و نگاهدار و راهبر و یاری گر و راهنما و دیدبانِ ولیِّ حضرت حجّهٔ بن الحسن - که درودهای تو بر او و بر پدرانش باد - باش ، تا اینکه او را به صورتی که خوشایند اوست [و همه از او فرمانبری می نمایند] ساکن زمین گردانیده ، و مدّت زمان طولانی در آن بهره مند سازی.
اینک اهتمام ائمّه (علیهم السلام) را نسبت به این دعا برای آن بزرگوار چگونه می بینی ؟
آیا مانند کوتاهی کردن تو نسبت به آن مقام شریف است ؟ بنابراین از بسیار دعا کردن برای او - صلوات اللّه علیه - و برای کسانی که دعا کردن برای آنان در نمازهای واجب ، جایز است ، خودداری مکن ؛ که در روایتی آمده که امام صادق (ع) فرمود :
هر سخنی که در نماز واجب با آن خداوند متعال را مورد خطاب قرار دهی ، کلام آدمی و گفتاری که نماز را باطل کند نیست.
بنابراین ، عذری در ترک اهتمام و همّت گماشتن نسبت به این امر برای تو باقی نمی ماند.

فلاح السائل

منبع : سایت مناجات