رابطه مستقیم عزت نفس و لذت زندگی

عزت نفس تصوری است که یک فرد از خودش دارد. احساسات و عقایدی که درباره توانایی ها، شایستگی ها و ویژگی های خود داریم، عزت نفس ما را تعیین می کند. عزت نفس خوب داشتن یعنی از توانایی ها و ضعف های خود آگاهی داشتن و خود را با آنچه باارزش تر است پذیرفتن. منظور این است که مسئولیت های خود را به عهده گرفتن، خود را تأیید کردن، به نیازهای خود پاسخ دادن، هدف هایی داشتن و برای نیل به آنها راه هایی را برگزیدن. عزت نفس خوب، یکپارچگی شخصی و توجه دیگران را به همراه می آورد.
عزت نفس پائین می تواند سلامتی را به خطر اندازد یا موجب بروز استرس، ناراحتی و رفتارهای ضداجتماعی شود. برای افزایش عزت نفس کودکان باید تلاش شود، زیرا به نظر می رسد این ویژگی در طول زمان ثابت می ماند: دختر بچه شش ساله ای که نسبت به خود دید مثبت دارد، چند سال بعد نیز همین دید را خواهد داشت. به علاوه، تحقیقات متعدد نشان می دهد که عزت نفس خوب از شکست های تحصیلی، دشواری های یادگیری، بزهکاری، استفاده از موادمخدر و خودکشی جلوگیری می کند.
● والدین و عزت نفس بچه ها
به نظر می رسد برخی نگرش ها و اعمال والدین موجب می شود که کودکان به عزت نفس خوبی برسند. تحقیقات نشان می دهد والدینی که عزت نفس خوبی دارند، فرزندان آنها نیز عزت نفس خوبی خواهند داشت. آنها تمایل دارند محدودیت های خود را آشکارا بر زبان آورند و این امر به کودکان اجازه می دهد مستقل تر و خلاق تر باشند. همچنین این والدین، به حقوق و عقاید کودکان احترام می گذارند و به آنها اجازه می دهند که در برخی از تصمیم گیری ها شرکت کنند.
بچه های با عزت نفس بالا آگاه هستند و معتقدند که والدین شان و سایر بزرگ ترها و همتایان شان آنها را همان گونه که هستند دوست دارند، به تصمیمات شان احترام می گذارند، به آنها توجه نشان می دهند و انتقادی که از آنها می کنند به خاطر تسریع در پیشرفت شان است و نه ضعف آنها. چنین بچه هایی اغلب قدرت و توانایی شان را به خوبی نشان می دهند و از زندگی لذت می برند.
جدا از فضای موجود در خانه و رابطه بچه ها با والدین عوامل دیگری هم هستند که به رشد عزت نفس در بچه ها کمک می کند. مثل پذیرفته شدن از سوی دوستان و بزرگ ترها و موفقیت در ورزش، مدرسه یا هر حوزه دیگری که برای آن شخص اهمیت دارد. داشتن عزت نفس پائین می تواند علت های گوناگونی داشته باشد. همچنین ممکن است عزت نفس پائین منجر به واکنش های گوناگون مثل احساس شرمندگی، کمرویی و رفتارهای ضداجتماعی مثل وندالیسم و مصرف مواد شود. نوجوانانی که از عزت نفس پائین رنج می برند عموماً در پذیرفتن خود و شکل دادن هویت شان دچار مشکل می شوند. آنها دائم خیال پردازی می کنند و آرزو می کنند که کاش کس دیگری بودند. با توجه به این پیامدهای جدی و زیان آور، والدین باید بدانند که چگونه می توانند به بچه ها کمک کنند تا عزت نفس آنها بهبود یابد. از زمان تولد، والدین باید محبت خود به فرزندان شان را به صورت عملی و کلامی نشان دهند. در این صورت است که بچه ها احساس امنیت می کنند به این علت که متوجه می شوند چقدر اهمیت دارند و نزد والدین خود محبوب هستند. علاوه بر آن، والدین باید به بچه ها کمک کنند تا با همسالان شان بجوشند و در کارهای گروهی شرکت کنند. پذیرفته شدن از سوی گروه، سازگار شدن با آن و داشتن روابط سالم با همسالان شان، به بچه ها احساس تعلق می دهد و از این رو عزت نفس آنها را افزایش می دهد. والدین باید بدون افراط کردن، همواره فرزندان خود را ستایش و از آنها تعریف و تمجید کنند. البته افراط در تعریف و ستایش، نتیجه عکس می دهد چون بچه ها به راحتی مصنوعی و غیرواقعی بودن آن را درک می کنند. مؤثرتر از ستایش صرف، ارزیابی موفقیت های فرزندان و تلاش هایی است که آنها انجام می دهند. برای مثال خیلی مفید و سودمند واقع خواهد شد اگر به بچه ای که در امتحان پذیرفته شده بگوییم: «آفرین، شما واقعاً لیاقت قبول شدن را داشتی چون که خیلی زحمت کشیدی.
من می دانم که ساعت های زیادی به جای تماشای تلویزیون مطالعه کردی. من از موفقیت تو خیلی خوشحالم.» والدین نباید صرفاً بچه ها را ستایش و از آنها قدردانی و تشکر کنند بلکه در صورت امکان، بهتر است خودشان را در علایق فرزندان شان درگیر کنند. متأسفانه همه والدین مهارت های لازم را برای افزایش عزت نفس فرزندان شان ندارند. برچسب زدن به بچه ها و آنها را با همسالان شان مقایسه کردن سودمند واقع نخواهد شد. والدین باید بدانند فرزندان شان در خلأ رشد نمی کنند و باید به آنها راه های موفقیت را یاد دهند و به آنها کمک کنند تا مهارت های خود را توسعه دهند. احساس محبت و مورد توجه بودن موجب می شود فرزندان به لحاظ سلامت روانی افراد سالمی بار بیایند و موفق شوند. بویژه در سا ل های نوجوانی که آنها به دنبال شکل دادن هویت خودشان و خواهان استقلال هستند این امر بسیار اهمیت می یابد.

اشرف راضی

منبع : روزنامه ایران