عرصه های پنج گانه تحقق نوآوری و شکوفایی

در طلیعه سال ۱۳۷۸ به رسم چند سال اخیر(۱)، نامگذاری سال جدید توسط مقام معظم رهبری صورت گرفت:
«من امسال را سال نوآوری و شکوفایی می نامم و انتظار دارم که ان شاءالله هم در زمینه نوآوری و هم در زمینه شکوفایی، ملت ما شاهد نتایج شیرینی باشند و سال را ان شاءالله به بهترین وجهی، باعزت، با موفقیت، با کامیابی و شادابی و با توان بیشتر به پایان ببرند.» (۲)
تقارن روزهای ابتدایی سال جدید با دو میلاد مسعود و پربرکت پیامبر اعظم حضرت محمد بن عبدالله (ص) و امام ششم حضرت جعفربن صادق (ع)، سالروز تاسیس جمهوری اسلامی ایران و شروع به کار مجلس هشتم شورای اسلامی و سی امین سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران در ماه های بعدی، خود نشان از مبارک و مغتنم بودن این سال دارد.
به نحوی که معظم له در سخنان خود در عصر اولین روز از سال جدید در صحن جامع رضوی ضمن اشاره به موارد یاد شده، الزامات ورود به دهه چهارم انقلاب اسلامی را اینچنین برشمردند:
«برای ورود به دهه چهارم انقلاب اسلامی، کشور نیازمند به دو شاخص بسیار مهم پیشرفت و عدالت است که لازمه پیشرفت همراه با عدالت هم این است که همه مسوولان در بخش های گوناگون، نوآوری، خلاقیت و ابتکار در روش ها را وظیفه خود بدانند و با پشتیبانی ملت همه طرح ها و کارهایی را که از مدت ها پیش و یا در سال های اخیر شروع شده، در سال ۱۳۸۷ به شکوفایی برسانند.» (۳)
همچنین ایشان در فرازی از پیام نوروزی خود، عنوان نمودند من برای این سال دو چیز را انتظار می برم:
۱) انتظار اول (نوآوری):
«مسوولان دولتی در روش های اقتصادی، در روش های سیاسی و دیپلماسی در پیشبرد کشور به سمت علم و تحقیق، درگسترش فرهنگ مطلوب در میان کشور، در ارایه خدمات به همه قشرها به خصوص قشرهای محروم و مظلوم، در آبادانی کشور.» (۴)
«آحاد مردم در دانشگاه ها، در بنگاه های اقتصادی، در دستگاه های گوناگون اجتماعی و خدماتی هر کدام نیاز دارند که در کار خود و در عرصه فعالیت خود نوآوری کنند؛ این نقطه اولی است که مورد انتظار ماست. در این سال باید نوآوری فضای کشور را فرا بگیرد و همه خود را موظف بدانند که کارهای نو و ابتکاری را (در سایه مدیریت صحیح و تدبیر درست) در فعالیت کشور وارد کنند.» (۵)
۲) انتظار دوم (شکوفایی):
«فعالیت هایی که در سال های گذشته انجام گرفته است. کارهایی که دولت کرده است. سرمایه گذاری های بزرگی که مسوولان گوناگون و آحاد مردم در بخش های مختلف (چه سرمایه گذاری مادی، چه سرمایه گذاری معنوی) انجام داده اند این ها به شکوفایی برسند و مردم نتایج آن را در زندگی خود حس کنند.» (۶)
«کارهایی که در طول سال های اخیر انجام گرفته است و همچنین بسیاری از کارهایی که در طول سال های گذشته انجام گرفته است، باید نتایج خود را به تدریج به مردم نشان بدهد و کام مردم را شیرین کند.» (۷)
● عرصه های دربرگیرنده نوآوری و شکوفایی
به جهت گستردگی و اهمیت، چنانچه نوآوری ها هدفمند و در خدمت پیشرفت و شکوفایی کشور نباشند، ذره ای ارزش نخواهند داشت و منتج به دستاوردهای هدف گذاری شده نمی شوند.
مقام معظم رهبری در این خصوص در دیدار اخیر خود با مردم شیراز چنین فرمودند:
«هر آزمایشگاه، دانشگاه، حوزه علمیه، محیط اداری، کارخانه صنعتی و مزرعه کشاورزی امسال به عرصه ظهور و ابتکارات انسان نوآور تبدیل شود تا مجموعه این گام های مبتکرانه، کشور را از گذرگاه های مهم به پیش ببرد.» (۸)
پس جدای از اهمیت پیگیری جدی برنامه های توسعه کشور، همچون سند چشم انداز بیست ساله نظام، برنامه پنج ساله چهارم و اصل شصت و چهار قانون اساسی، می توان عرصه های دربرگیرنده نوآوری و شکوفایی را حداقل در پنج محور ذیل به بررسی نشست:
۱) سیاسی: در بعد سیاست داخلی، آغاز به کار مجلس هشتم شورای اسلامی مهم ترین واقعه محسوب می شود. مجلسی که تحول در نظام تدوین و تصویب و اصلاح قوانین و تداوم دادن به فراکسیون بنا گذاشته از مجلس هفتم به نام «حمایت از مخترعان، نخبگان و نوآوران» را به عنوان چشم اندازی پیش روی خود می بیند.
واقعه قابل توجه دیگر هم، تعیین استراتژی دقیق نحوه تعامل قوه مجریه و قوه مقننه، دوری از کارهای موازی، توجه به اهداف عالیه نظام و همدوشی و تلاش خستگی ناپذیر دو قوه به عنوان یگانه مسیر رسیدن به پیشرفت های بزرگ، بسیار حائز اهمیت می باشد. اما در بعد سیاست خارجی، استفاده از روش های نوین در دیپلماسی خارجی و خصوصا تعامل سازنده با همسایگان و توجه به توان حداکثری به عنوان اهرمی در جهت شکوفایی، امری است که ضرورتش سخت احساس می شود.
۲) دفاعی: نوآوری و اصلاح ساختار آموزش نیروهای نظامی امنیتی، تدوین دستورالعمل نوآوری و شکوفایی، استفاده از افکار خلاقانه مبتکران و مخترعان داخلی در طراحی و ساخت ادوات نظامی و بهره گیری از سیستم ها و راهکارهای نوین حراست از مرزهای کشور، از جمله موارد تامین کننده نوآوری و شکوفایی در بعد دفاعی می باشند.
۳) اقتصادی: مهار تورم با روش های علمی، افزایش بهره وری، پرهیز از روش های کهنه بدون بازده، استفاده از افکار نخبگان اقتصادی (به ویژه جوانان)، هدفمندتر کردن یارانه ها و حمایت منطقی از طرح های زودبازده اقتصادی، از جمله راهکارهای تحقق نوآوری و شکوفایی در عرصه اقتصادی تلقی می شوند.
۴) علمی: تولید علم، توجه به دانش های بنیادین، پرداختن به فلسفه علوم مختلف، پژوهش هدفمند در علوم جدید همانند نانوتکنولوژی و بیوتکنولوژی تداوم و شتاب مناسب در برنامه هسته ای و بالا بردن اعتبارات پژوهشی دانشگاه ها، خود از زمینه های استقرار نوآوری و شکوفایی علمی اتلاق می گردند.
۵) فرهنگی: احیای هرچه بیشتر فرهنگ غنی اسلامی ایرانی، ساماندهی و نهادینه کردن سرمایه های فرهنگی کشور، انتخاب رویکرد مناسب در برخورد با جریانات ضدفرهنگی در اقصی نقاط عالم، (۹). معرفی فرهنگ والای اسلامی ایرانی با روش های نوین و توجه دادن افکار عمومی به ظرفیت بالای فرهنگ خودی، از محورهای شکوفاساز توان فرهنگی کشور محسوب می گردند.
در انتها ذکر دو نکته ضروری به نظر می رسد: اول این که فرایند نامگذاری سال ها توسط مقام معظم رهبری امری به شدت اندیشه شده می باشد. لذا با عطف توجه به این امر، نوآوری های فاقد اندیشه به بدعتی خام منجر می شوند که شکوفایی را درپی نخواهند داشت. و نهایتا این که نوآوری و شکوفایی تنها بر عهده مسوولان نمی باشد، بلکه حضور و همراهی مردم امری اجتناب ناپذیر می باشد.

محمدعلی خزاعی
پی نوشت ها:
۱- از سال ،۱۳۷۳ هر سال توسط مقام معظم رهبری نامگذاری شده است.
۲- محوربندی پیام نوروزی مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) به مناسبت حلول سال نو (سال نوآوری و شکوفایی)، ستاد برگزاری نماز جمعه تهران و شورای تهران، ص ۵.
۳- جام جم، ش ،۲۲۴۷ ۱۴/۱/۸۷.
۴- محوربندی پیام نوروزی مقام معظم رهبری، ص ۴.
۵- همان، صص ۵-۴.
۶- همان، ص ۵.
۷- همان.
۸- جام جم، ش ،۲۲۷۲ ۱۲/۲/۸۷
۹- همانند: ساخت فیلم ۱۵ دقیقه ای «فتنه» توسط گیرت وایلدرز نماینده راست گرای افراطی مجلس هلند و ارایه تصویری خشونت طلب از مسلمانان و اجرای نمایشنامه ای در شهر پوتسدام آلمان بر مبنای کتاب «آیات شیطانی» سلمان رشدی مرتد.

منبع : روزنامه جوان