میرعلی هروی

جنسیت: مرد
تخلص: کاتب
تولد و وفات: ( ... - ۹۵۱) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: خطاط و ادیب و شاعر
از معروفترین استادان خوشنویس خط نستعلیق است. وی از سادات حسینی هرات بود و به واسطهٔ کثرت اقامت در مشهد ، بعضی او را مشهدی نیز خوانده‌اند. از اینکه بعضی وی را اهل جم دانسته‌اند ، اشتباه و خلطی است که با پیر علی جامی ، شاگرد سلطان‌علی مشهدی کرده‌اند. میرعلی در هرات به تحصیل دانش و کسب پرداخت و سپس در دارالانشاء حکّام هرات ، به امر کتابت مشغول شد. پس از آن به دربار سلطان حسین بایقرا راه یافت و از مقرّبان دربار وی گردید و به‌عنوان سلطانی و کاتب‌السلطانی مفتخر شد. وی تا ۹۱۱ ق ، زمان مرگ سلطان حسین بایقرا ، در هرات می‌زیست و پس از آن ، گاهی در مشهد و گاهی در هرات به سر می‌برد. در ۹۱۹ق ، نزد کریم‌الدین حبیب‌الله ساوجی رفت و پس از قتل او ، مدت سه سال در هرات بود. در ۹۳۵ق ، وقتی عبیداله‌خان ازبک به خراسان هجوم آورد و به شهر مسلط شد ، جمعی از امرا و برگان و هنرمندان آن دیار ، از جمله میرعلی را به بخارا کوچ داد و او را به معلمی عبدالعزیز‌خان ، فرزند خود ، و امر کتابت سرکاری گماشت. در بارهٔاستاد میرعلی در خط نستعلیق ، بین تذکره‌نویسان اختلاف است و آنچه مسلم است این‌است که وی به هنگام جوانی ، در هرات ، شاگرد زین‌الدین محمود ، شاگرد بی‌واسطهٔ سلطانعلی مشهدی بوده است. مییرعلی در اقلام مختلف نستعلیق دست داشته و کتیبه‌نویسی نیز می‌کرده است. او را به حسن محاوره و شیرین سخنی نیز ستوده‌اند و گویند عبدالرحمان جامی به وی عشق می‌ورزیده است. میرعلی در نظم و نثر هم تبحر داشت و شعر فارسی و ترکی را نیکو می‌سرود و به اوردهٔ "احوال و آثار خوشنویسان" ، از قول "صاحب ریاض‌الشعراء" کاتب تخلص می‌کرد و "دیوان" شعری از او به جا مانده است. وی نثر را شیوا می‌نوشت و رسالهٔ "مداد‌الخطوط" او در آداب خوشنویسی ، از معروفترین آثار خوشنویسی است که به چاپ رسیده است. میر علی حدود شانزده سال در بخارا روزگار گذرانید و در همان جا درگذشت و در صفهٔ مولانا صالح ، در جوار مزار شیخ سیف‌الدین باخرزی ، به خاک سپرده شد. از شاگردان معروف او: میرمحمدباقر ، خواجه محمود شهابی سیاوشانی ، سیداحمد مشهدی ، مالک دیلمی ، سلطان محمود بخاری و میر دوری هستند. بعضی از آثار خطی او: یک نسخه "بوستان" سعدی ، به قلم کتابت عالی ، با رقم: "تمت علی یدالعبد... علی‌الحسینی‌الکاتب... سنهٔ ۹۱۹"؛ یک نسخه هفت‌اورنگ" جامی ، به قلم کتابت عالی ، با رقم: "خدم بکتابها العبد‌المذنب علی‌الحسینی‌الهروی... سنهٔ ثمان عشرین و تسعمائهٔ..."؛ یک نسخه "جام جم" اوحدی ، به قلم کتابت ممتاز ، با رقم: "کتبه العبد...علی‌الحسینی الکاتب... سنهٔ ثلثین و تسعمائهٔ ، بدارالسلطنهٔ ‌هراهٔ"؛ "مناجات" خواجه عبدالله انصاری ، به قلم دو دانگ عالی ، با رقم: "کتبه العبد... علی‌الکاتب ، فی سنهٔ ۹۳۵ ، ببلدهٔ بخارا"؛ "گلستان" سعدی ، به قلم کتابت جلی خوش ، با رقم: "کتبه العبد‌المذنب میرعلی‌الکاتب"؛ یک ورق از یک بیاض کوچک ، به قلم غبار ممتاز؛ با رقم: "تمت علی ید احقر الکاتبین علی‌الحسینی‌ الکاتب ، فی شهور سنهٔ خمس و ثلثین و تسعمائهٔ..."؛ قریب سیصد قطعه ، به قلم‌های گوناگون ، با تاریخ‌های ۹۲۵ تا ۹۵۱ق ، در کتابخانهٔ‌ها و موزه‌های مختلف.

منبع : مطالب ارسالی