سرزمین نفرین شده آفریقا در قرن ۲۱

●بازهم «دارفور»:
منطقه نفرین شده آفریقا در قرن ۲۱. مسأله دارفور كه دیگر باید از آن به عنوان «فاجعه» یاد كرد، قریب ۴ سال به درازا كشیده است و دلیل اصلی آن، درگیری میان گروه های شورشی غرب سودان (ازجمله «جنبش آزادی بخش سودان» و گروه «عدالت و مساوات») با دولت مركزی خارطوم است. بحران دارفور نه تنها اثراتی سوءبرای دولت و ملت سودان در پی داشته، بلكه جامعه جهانی را نیز بی نصیب رها نكرده است.
●پیامدها
مطابق رسم معمول تمامی جنگها، مردم متضررترین گروهند؛ دارفور هم استثنای این قاعده نیست. بنابرآمار رسمی سازمان ملل متحد، حدود۶ میلیون نفر ساكن منطقه دارفور هستند كه از این عده ، بیش از یك میلیون نفر در اردوگاهها زندگی می كنند. علاوه برآن، از آغاز درگیریها تا كنون نزدیك ۴۰۰هزار نفر جان خود را از دست داده و بیش از ۱‎/۹ میلیون نفر نیز آواره گشته اند. مشكلات ناشی از جنگ، تنها به این موارد ختم نمی شود: حدود ۳ میلیون نفر از اهالی دارفور ، بدون غذا و كمك های بین المللی یا معضل تأمین معاش دست به گریبان هستند. لازم به یادآوری است پس از امضای توافقنامه صلح میان شورشیان و دولت در ماه مه سال جاری میلادی، اوضاع دارفور «اندكی» بهبود یافته است. این ادعا، «برنامه جهانی غذا« (WFP) كه گزارش داده است سال گذشته ۷۴ درصد از مردم جنگ زده دارفور كاملاً محتاج كمك های بین المللی بودند اما این رقم در سال جاری به ۷۰ درصد كاهش پیدا كرده است.
●تحولات اخیر
پس از آنكه گروههای شورشی غرب و دولت سودان، تفاهم نامه صلحی در ماه مه و در شهر «ابوجا» امضا كردند، انتظار می رفت روند صلح شتاب بیشتری گیرد، اما چنین نشد. از آنجا كه هیچ یك از طرفین، مفاد تفاهم نامه را به صورت جامع و كامل قبول نداشته و تنها به دلیل فشارهای بین المللی به پذیرش آن تن دادند ، جدیت چندانی در اجرای آن از خود نشان ندادند.
اوضاع در تابستان امسال وارد مرحله تازه ای شد و در تاریخ ۳۱ آگوست، شورای امنیت قطعنامه ۱۷۰۶ را در باره بحران دارفور صادر كرد. دراین قطعنامه تأكید شده بود نیروهای امنیتی اتحادیه آفریقا در دارفور (AMIS)، باید هرچه سریعتر منطقه را ترك كرده و كنترل اوضاع را به صلح بانان سازمان ملل واگذار نمایند. دولت سودان بی درنگ مخالفت شدید خود با قطعنامه را ابراز و آن را رد كرد. حكومت خارطوم، قطعنامه ۱۷۰۶ را وسیله نفوذ هرچه بیشتر آمریكا در منطقه دانسته و اعلام كرد هرگز اجازه ورود نیروهای سازمان ملل به دارفور را نخواهد داد. مدتها پیش از صدور قطعنامه ، سودان مخالفت خود با اعزام نیروهای بین المللی را ابراز كرده بود. براین اساس «عمرالبشیر» رئیس جمهور سودان ضمن مخالفت با استقرار نیروهای بین المللی، نسبت به این مسأله كه منطقه تبدیل به گورستان این نیروها خواهد شد، هشدار داد هر زمان كه از تصویب قطعنامه می گذشت، نزاعها نیز افزایش می یافت. از یك سو، جامعه جهانی (در صدر همه ، ایالات متحده آمریكا) خواستار استقرار هرچه سریعتر نیروهای سازمان ملل در دارفور شدند و از دیگر سو، سودان نیز حاضر به پذیرش نیروهای غیرآفریقایی نبود.
سرانجام با میانجیگری اعضای ارشد اتحادیه آفریقا و كشورهای بانفوذ جامعه بین الملل، راه حل میانه ای ارائه شد: اتحادیه آفریقا مأموریت نیروهای خود در دارفور (AMIS) را تا آخر دسامبر ۲۰۰۶ تمدید و سازمان ملل نیز حمایت خود از این اقدام اتحادیه را اعلام كرد. از سوی دیگر مقرر شد از ژانویه ۲۰۰۷ میلادی، ۲۳هزار نیروی سازمان ملل در دارفور (UNMIS)، جایگزین ۷۵۰۰ سرباز اتحادیه آفریقا شده و كنترل منطقه را در دست گیرند. حكومت خارطوم با آنكه رضایت كاملی از این تصمیم نداشت، اعتراض جدی نیز ابراز نكرد.
در مدت یك ماه گذشته، اوضاع روبه وخامت گذاشت و همچنان هم بحران ادامه دارد. دولت سودان به دلیل اظهارات «جان پرانك» (Jan Pronk) ، نماینده عالی رتبه سازمان ملل دراین كشور، در ۲۲ اكتبر سال كنونی میلادی از او خواست خارطوم را ترك كند. پرانك، خشونت های حكومت سودان را نمایان كرد و به شورای امنیت سازمان ملل انعكاس داد. او مدعی شد كه این كشور به دنبال راه حل نظامی برای پیچیده تر كردن بحران است. جان پرانك اتهام های دیگری به خارطوم وارد كرد او به اعضای شورای امنیت گزارش داد: دولت سودان در حال اعزام نیروهای بیشتر به منطقه است و علی رغم ممنوعیت موضوع بمباران منطقه در قطعنامه های این شورا، خارطوم به تهاجمات هوایی خود علیه مواضع شورشیان دارفور ادامه می دهد. كه در نهایت این گزارش ها به اخراج پرانك منجر شد. با وجود این، آینده دارفور مبهم به نظر می رسد. تحولات اخیر در این منطقه، تأثیرات خود را در روزهای آینده نمایان خواهند ساخت. از یك سو، سخنگوی سازمان ملل اظهار امیدواری كرد «جان پرانك» برای انجام كارهای باقی مانده، بتواند در ماه نوامبر به سودان بازگردد. از سوی دیگر ، جورج بوش، رئیس جمهور آمریكا«اندرو نیشنز» (Andrew Nations) را به عنوان نماینده ویژه خود در امور سودان منصوب كرد. این اقدام ممكن است حساسیت حكومت سودان را بیش از پیش برانگیخته و واكنش تندتر خارطوم را در پی داشته باشد.
شواهد موجود حاكی است تا پایان سال جاری میلادی، نباید انتظار وقوع معجزه در دارفور را داشت. با آغاز سال ۲۰۰۷ و فرارسیدن زمان جایگزینی نیروهای سازمان ملل در دارفور ، تحولات جدیدی به وقوع خواهد پیوست: آیا راه حلی برای خروج از بن بست دارفور پیدا خواهد شد؟ آیا سرانجام حكومت سودان ، صلح بانان سازمان ملل را خواهد پذیرفت؟ مردم فقیر منطقه كه طرف گفت وگوی محافل خبری قرار گرفته اند هنوز خوشبین هستند آنها هنوز و همچنان امید دارندكه آغاز سال ۲۰۰۷ میلادی، آغاز برون رفت از بن بست دارفور باشد.

هادی جرقوئیان

منبع : روزنامه ایران