بخش برق ویتنام سیاست منسجم، سرمایه گذاران را جذب می کند

EVN شركت دولتی برق «ویتنام» بسیار دور از خصوصیسازی است اما راهبردی پوپا را برای به كارگیری ذخایر برق آبی و گاز خود دنبال كرده در ضمن در صدد جلب سرمایه‌های خارجی است.
ویتنام یكی از كشورهای آسیایی است كه در بخش برق به معنی واقعی كلمه خودكفاست.این كشور منبع بیرقیب برقآبی بالقوه داشته و توسعه منابع گاز طبیعی آن پشتیبان این منبع است و به همین سبب شماری از شركتهای خارجی علاقه‌مند به فعالیت در این منابع چشمگیر شده‌اند.
مجموع ظرفیت نصب شده در ویتنام در حال حاضر به ۸۷۵۰ مگاوات میرسد كه ۵۳ درصد این ظرفیت برقآبی، ۲۲ درصد حرارتی و ۲۵ درصد دیزلی و گازی است. محل خروجی ایستگاههای برق بیش از ۷/۲۳ میلیارد كیلووات ساعت است كه ۷/۵۸ درصد آن از نیروگاههای آبی، ۷/۲۲ درصد حرارتی و ۶/۱۸ درصد از دیزلی و توربین گازی است. انتظار میرود تا سال ۲۰۱۰ میزان برق تولیدی در منابع آبی به ۷۰ درصد برسد كه معادل ۳۰ تریلیون وات ساعت در سال است.
در ژانویه ۲۰۰۳ EVN شركت برق دولتی ویتنام برنامه‌‌‌های را برای ساخت هشت نیروگاه با هزینه ۱۳/۱ میلیارد دلار اعلام كرد. كل ظرفیت این نیروگاه ۱۸۰۰ مگاوات همراه با ایجاد خطوط انتقال ۵۰۰ كیلوولت است. این نیروگاه شامل یك نیروگاه آبی ۷۰ مگاوات در «كوانگتری»، یك نیروگاه حرارتی ۶۰۰ مگاوات در «اومون»، یك نیروگاه حرارتی ۶۰۰ مگاوات در «هایفونگ»، یك نیروگاه آبی ۱۱۰ مگاوات در «پلییكرونگ»، یك نیروگاه آبی ۲۸۰ مگاوات در «بوئون كوئوپ چویونگكنگ»،یك نیروگاه آبی۱۷۰ مگاوات در «آوئونگ»،یك نیروگاه توربین بخاری ۱۵۰ مگاوات در «فومای» و یك نیروگاه آبی ۳۰۰ مگاوات در «دایینینه» است.
●توان بالقوه برق‌آبی
در حال حاضر توان بالقوه توسعه منابع برق آبی در ویتنام همچنان بالاست. حدود ۲۲۰۰ رودخانه هر یك با بیش از ده كیلومتر طول به روی هم ظرفیت بالقوه‌ای به میزان ۱۸۰۰۰ مگاوات ایجاد میكند كه ۴۶۰۰ مگاوات آن نصب شده است . شركت ساختمانی «سونگدا» قصد سرمایهگذاری در شش طرح نیروگاه آبی متوسط دارد كه ۴۰۰ مگاوات به ظرفیت شبكه به شیوه BOT- ساخت، بهرهبرداری، انتقال – دارد. این طرحها عبارتند از:
v نیروگاه ۱۳۰ مگاوات «چیهئو» در استان شمالی «سونلا»
v نیروگاه ۱۰۰ مگاوات «سهسان پوكو» در سرزمینهای بلند مركزی استان «جیالای»
v نیروگاه ۳۴ مگاولت «رٍن» در استان مركزی «خانه هوا»
v نیروگاه ۵۲ مگاوات «باك بینه» در استان شمالی «هاگیانگ»
v نیروگاه ۵/۵ مگاوات «دامسان» در استان «بینهننهوان»
v نیروگاه ۸ مگاوات «ناممو» در استان «هاگیانگ»
طرح عمدهای كه اینك جایگاهی ویژه در برنامه‌ریزی ویتنام دارد و زمان تكمیل آن ۱۳ سال پیشبینی شده پروژه نیروگاه آبی ۳۶۰۰ مگاوات «سونلا» است كه بر روی رودخانه «دا» در ۳۲۰ كیلومتری «هانوی» ساخته میشود. هزینه این طرح ۱/۵ میلیارد دلار پیشبینی شده و گفته میشود كه تركیب انرژی اولیه تولید برق ویتنام را بهبود میبخشد، خسارات سیل را به حداقل میرساند و سیستم آبیاری رودخانه سرخ دلتا را اصلاح میكند. ظرفیت مخزن پشت سد ۲۵ میلیارد مترمكعب آب است كه با احتساب گنجایش مخزن «هوابینه» حجم آب به ۳۶ میلیارد مترمكعب میرسد. پروژه برق آبی «سونلا» بزرگترین در نوع خود در آسیای جنوب شرقی است كه در بالادست رودخانه «دا» نزدیك استانهای شمالی «سونلا» و «لایچائو» احداث میشود.
●توان بالقوه گازی
گذشته از ظرفیت بالقوه بزرگ برق آبی، این كشور منابع گازی غنی دارد. ویتنام گام بزرگی به سوی توسعه بخش گاز – با اجرای طرح انتقال گاز «نام كونسون» - برداشته است. این بزرگترین طرحی است كه سرمایهگذاران خارجی در ویتنام در آن شركت داشته‌اند. میزان این سرمایهگذاری به ۳/۱ میلیارد میرسد. افزایش دسترسی به گاز طبیعی عاملی پیشبرنده در طرحهایی مثل مجتمع تولید برق «فومای» است كه تركیب سوختی كشور را بهبود میبخشد.
در سال ۱۹۹۲ میدان گازی فراساحلی «لایتای» در استان جنوبی «باریاوونگ» و یك سال بعد میدان نفتی «لان دو» كشف و شناسایی شد. برآورد شده كه میزان ذخایر این دو میدان به ۵۸ میلیارد مترمكعب برسد و گاز مورد نیاز تا ۲۰ سال آینده را تامین كند. خروجی گاز سالانه ۳ میلیارد مترمكعب برآورد شده است.
یك خط لوله گاز به شكل پروژه مشترك «بیپی»، «كونوكو» و ONGC هندوستان با مشاركت شركت نفت دولتی ویتنام موسوم به «پتروویتنام» با هزینه ۵۶۵ میلیون دلار در حال ساخت است.
توسعه بخش گاز طبیعی ویتنام، این كشور را قادر خواهد كرد كه تركیب انرژی اولیه خود را بهبود بخشیده امنیت عرضه را ارتقاء دهد و پایهای برای رشد اقتصادی با ثبات ایجاد كند. در حال حاضر بخش برق مشتری اصلی گاز طبیعی است كه به این ترتیب ریسك مربوط به نیروگاههای آبی و كاهش ظرفیت آن در سالهای كمباران را كاهش میدهد. طرح نیروگاه «فومای» پروژهای كلیدی در این زمینه است.
●رشد نیروگاه گازی
نیروگاه «فومای» شامل واحدهای جداگانه است. گاز مایع شده برای مركز گاز «فومای» مورد استفاده قرار خواهد گرفت و این مجتمع بر روی هم ۳۶۰۰ مگاوات برق (در زمان تكمیل) عرضه خواهد كرد كه ۴۰ درصد ظرفیت تولید ملی برق است. طول خط لوله زیردریایی كه گاز را به این مجتمع میرساند نزدیك بر ۴۰۰ كیلومتر است و شامل دو خط مجزاست كه گازهای طبیعی و میعانات گازی را به ساحل میرسانند. نیروگاه «فومای سه» ۷۲۰ مگاوات ظرفیت داشته كلاً در تملك «بیپی» خواهد بود. این واحد شامل دو توربین گازی و یك توربین بخاری ۲۵۰ مگاوات است. «فومای چهار» شامل دو توربین گازی ۱۴۵ مگاوات و یك توربین بخاری ۱۵۰ مگاوات است.
●سرمایه‌گذاری خارجی
قانون جدید منصوب سال ۲۰۰۰ ویتنام را به كشوری آسانتر برای فعالیتهای صنعتی بازرگانی تبدیل كرده است و به این ترتیب سرمایهگذاری خارجی قابل توجهی به ویژه در بخش برق جذب شده است. این قانون با یك سری اقدامات شامل معافیت از تعرفه‌ها و عوارض جذب شده است. این قانون با یك سری اقدامات شامل معافیت از تعرفهها و عوارض وارداتی، كاهش نرخ مالیاتی سود ناشی از انتقال و امكان مالكیت صددرصدی برای بنگاهها و اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی و یا مشاركت آنها عملاً امتیازهای بیشتری برای سرمایهگذاران خارجی قائل شده است. حتی در صورت دگرگونی قوانین در ویتنام سرمایهگذاران خارجی همچنان از این امتیازات بهره خواهند برد.
در دوره سالهای ۲۰۰۵-۲۰۰۰ با رشد متوسط پیشبینی شده هفت درصد در سال ویتنام به ۶۰ میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز دارد كه انتظار میرود ۴۰ درصد آن سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی باشد.
به دلیل قانون جدید كمپانی‌های خارجی از سراسر دنیا به شكلی فزاینده وارد بازار برق ویتنام میشوند. EVN (شركت دولتی برق ویتنام) و یك كنسرسیوم شامل «تپكوـ توكیو الكتریك پاور»، «سومیتومو» و «الكتریسیته دو فرانسه ـ EDF» واحد دوم نیروگاه «فومای» در دلتای «مكونگ» را ساختند. این نیروگاه در سال ۲۰۰۴ مورد بهرهبرداری قرار گرفت. «بیپی» برای شركت در پروژه «فومای سه» اجازه لازم را در آوریل ۲۰۰۱ كسب كرده است. «زیمنس» كارهای ساختمانی این واحد را بر عهده گرفته است.
EDF همچنین در پروژه برق خورشیدی هوشی مینسیتی- جایی كه ۵۰ درصد ساكنانش دسترسی به برق ندارند- سهیم است. یك برنامه همكاری ویتنامی –فرانسوی در زمینه نصب نیروگاه خورشیدی در «هوشی مینسیتی» در دست اجرا بوده و بناست بر مبنای همین هدف تاسیساتی در استانهای جنوبی «جیالای»، «كوانگنام» و «بینهپهوك» اجرا شود.
توسعه شماری از پروژههای پیشگفته در ابتدا به دلیل عدم توافق بر قیمت معطل ماند. سرمایهگذاران خارجی بر این باور بودند كه قیمت پیشنهادی EVN كمتر از آن است كه برگشت سرمایه مناسب و كافی برای آنان در بر داشته باشد. دولت ویتنام سرانجام برای حل مساله گام برداشته و قیمت ۰۹/۴ سنت برای هر كیلووات ساعت را تعیین كرده است.
●انتقال برق
توسعه شبكه‌های انتقال و توزیع در ویتنام در مقایسه با توسعه تولید برق فرایندی كٌند را دنبال میكند. این امر باعث آثاری نامطلوب در شبكه برقی میشود كه در بسیاری از مناطق با بار اضافی روبرو شده است و همین باعث افزایش تلفات برق و كاهش كیفیت و افزایش خاموشی گشته است.
در دسامبر ۲۰۰۲ دولت هلند برنامه كمك غیرمالی برای بهینه‌سازی سیستم انتقال برق و كاهش تلفات به میزان ده درصد را به ویتنام تصویب كرد. منابع مالی در این طرح صرف خرید تجهیزاتی خواهد شد كه مشكلات بخش انتقال را شناسایی و بر آنها غلبه كنند.
یك خط انتقال برق شمال به جنوب، برق را از نیروگاه آبی «هوابینه» بزرگترین تولید كننده برق ویتنام در شمال به مراكز پرجمعیت جنوب میرساند و میزان خاموشی و كمبود برق در «هوشیمین سیتی» را به حداقل خواهد رساند.
طرحهایی در دست اجراست تا بر مبنای آن كابلهای زیرزمینی، هوایی و ایستگاههای ترانسفورمر در «تائودان» - در منطقه هوشیمینسیتی- ایجاد شود. كارهای ساختمانی در میانه سال ۲۰۰۰ آغاز شد و انتظار میرود تا پایان سال ۲۰۰۳ خاتمه یابد. این پروژه ۵۶ میلیون دلاری را «بانك جهانی» تامین مالی كرده است. «بانك جهانی» همچنین پروژه ۲۰۱ میلیون دلاری گسترش زیربنای توزیع در مناطق روستایی راتامین مالی كرده است. دولت اخیراً در صدد ساخت خطهای ممیزی از جمله خط ۵۰۰ كیلوولت از «بلیایكو» تا شهر «دانانگ» به طول ۳۰۰ كیلومتر و با هزینه پیشبینی شده ۱۳۰ میلیون دلار برآمده است. EVN بررسی توجیهی را در ژانویه ۲۰۰۳ به دولت تسلیم كرده كه همچنان در دست مطالعه است.
‌●سیاستهای منسجم
مرحله اقتصادی بعدی برای ویتنام، تعقیب جای پای چین در پیوستن به سازمان تجارت جهانی است . این امر تا حدودی بستگی به رشد درك ویتنام نسبت به سرمایه‌گذاران خارجی و كمك آنان به رشداقتصادی كشور است.
سیاستهای بخش برق دولت بسیاری از كشورها و شركتهای غربی را متوجه این شركت كرده است. رشد بخش انرژی باعث افزایش رشد اقتصادی و پشتیبانی آن شده است و سرمایه‌گذاری بیشتر به حفظ این روند كمك میكند.
ویتنام برخلاف كشورهای دیگر منطقه برنامهای برای خصوصیسازی بخش برق ندارد. این امر به جلب سرمایه‌گذاری كمك كرده است و توسعه منابع گاز طبیعی به حفظ ایمنی عرضه و رشد اقتصادی كمك خواهد كرد.

مجله PEI: اوت ۲۰۰۳

منبع : مجله بولتن بین الملل