کابیلا رئیس جمهور مشروع اما موقت

«ژوزف کابیلا» از هفت ماه پیش به عنوان اولین رئیس جمهور مشروع و منتخب کنگو زمام امور این کشور را در دست دارد. اما اینکه وی در هفت ماه آینده نیز همچنان بر سر کار خواهد بود یا نه، مساله ای است که نه تنها برای کنگویی ها بلکه برای ناظرین خارجی هم به صورت یک معما درآمده است.
این روزها در کینشازا پایتخت کنگو بیش از هر چیز این بحث و جدل جریان دارد که چطور می توان کنگو را از دست کابیلا نجات داد. این بحث و جدل ها در کینشازا یعنی شهری که آشکارا طرفداران کابیلا در اقلیت هستند، چیز جدیدی نیست اما آنچه جدید است اینکه حتی پیشگویان و جادوگران معروف کنگو نیز به صورت علنی پایانی نزدیک و خشونت بار را برای رئیس جمهور پیش بینی کرده اند. و در کشوری (و قاره ای) که اعتقاد به سحر و جادو و پیشگویی از اهمیتی ویژه در میان مردم برخوردار است، نمی توان این حرف ها را نادیده گرفت.
یک سال پس از آن انتخابات دشوار و پرخرج ۳۰ جولای ۲۰۰۶ و آن اعزام جنجال برانگیز نیروهای ضربتی اروپایی برای تامین سلامت انتخابات، وضعیت کنگو چندان قابل قبول به نظر نمی آید. آن انتخابات ۵۰۰ میلیون دلار هزینه داشت که البته تنها ده میلیون دلار آن از سوی کنگو پرداخت شد و بقیه این مبلغ را جامعه بین المللی تقبل کردند، با این امید که شاید به این وسیله آینده ای را پیش چشمان مردم فقیر و مصیبت زده این کشور قرار دهند. اما بسیاری از وعده های کابیلا تا به امروز در حد حرف باقی مانده است؛ وعده هایی چون تلاش بی وقفه برای کشور، افتتاح طرح های ساخت و ساز، مبارزه بی امان با فساد و تعامل با اپوزیسیون. تعامل با اپوزیسیون و به عبارت دیگر تعامل با رهبر اپوزیسیون یعنی «ژان-پی یر بمبا» هم چیزی بیشتر از آمادگی برای سرکوب و خشونت به بار نیاورد. بمبا یا همان رهبر سابق شورشیان و معاون رئیس جمهور سابق، در انتخابات ریاست جمهوری بعد از کابیلا بیشترین رای را به دست آورد. اما در ماه مارس گذشته افراد گارد ریاست جمهوری با پشتیبانی موثر سربازهای آنگولایی با خشونت هرچه تمام تر گروه دویست نفره محافظان بمبا را از شهر بیرون راندند. این درگیری ها به قیمت جان ۶۰۰ انسان غالباً بی گناه تمام شد.
بمبا که در انتخابات گذشته توانسته بود ۴۲ درصد آرای مردم را به دست آورد و بیش از ۷۰ درصد آرای ساکنان پایتخت را هم از آن خود کرده بود، پس از این شبیخون به سفارتخانه آفریقای جنوبی پناه برد و سپس با اسکورت نیروهای سازمان ملل از کشور خارج شد و به پرتغال رفت. این به اصطلاح «اقدام پلیسی» کابیلا آشکارا تلاشی در جهت حذف فیزیکی رقیب به شمار می آید که البته بی سابقه هم نبود؛ در یکی از روزهای آگوست ۲۰۰۶ یعنی در همان روزی که اعلام شد کابیلا و بمبا باید در دور دوم انتخابات با یکدیگر به رقابت بپردازند، اقامتگاه بمبا توسط گارد ریاست جمهوری بمباران شد.
در این میان بمبا از تبعیدگاه خود آشکارا تهدید می کرد که از یکی از کشورهای همسایه جنگ داخلی جدیدی را در کنگو به راه خواهد انداخت. اما همین چند هفته پیش بود که کمیسر عالی سازمان ملل یعنی «لوئیس میشل» دست به کار شد تا به گفته خودش آنچه را از روند دموکراتیزاسیون کنگو باقی مانده نجات دهد. میشل با اصرار زیاد بمبا را راضی کرد تا کتباً متعهد شود که در مقام رهبر اپوزیسیون به فعالیت های مسالمت آمیز بپردازد. پس از آن میشل راهی کینشازا شد و تعهد بمبا را به اطلاع کابیلا رساند. کابیلا اما تهدید کرد که اگر بمبا به این تعهد خود عمل نکند به هر صورت ممکن وی را به اتهام خیانت به وطن محاکمه خواهد کرد. از قرار معلوم یکی از نتایج انتخابات سال پیش در کنگو این است که این دو مهم ترین کنشگر سیاسی این کشور خواهان مرگ یکدیگر هستند.
با نگاهی به رویداد های ایالت «باس-کنگو» می توان نتیجه گرفت که حتی امروز هم در این کشور مانند دوران جنگ، کسی برای زندگی انسان ها ارزشی قائل نمی شود. نیروهای ارتش کنگو در این ایالت با وحشی گری غیرقابل تصوری علیه اعضای یکی از فرقه های مذهبی وارد عمل شدند. این عده پیش از این در اعتراض به تقلب در انتخابات ایالتی و انتصاب یکی از پیروان کابیلا به عنوان فرماندار، اقدام به برپایی تظاهرات کرده بودند. بنا به گزارش سفارت های اروپایی در جریان این عملیات حداقل هزار نفر جان خود را از دست دادند. یکی از کارشناسان امور کنگو عقیده دارد؛ «در راس قدرت این کشور رئیس جمهور قرار ندارد بلکه وی پدرخوانده یک گروه مافیایی است.»
در سفارتخانه های اروپایی هم کمتر کسی پیدا می شود که به آینده کابیلا امیدوار باشد. تقریباً همه در این مورد متفق القول هستند که کابیلا باید به آرامی دست به کارهایی بزند و در غیراین صورت «اتفاقی برای وی خواهد افتاد». دیپلمات ها به عنوان شروع کار کوچک کردن کابینه فعلی را که شصت وزیر دارد، پیشنهاد می کنند. علاوه بر آن باید نخست وزیری کارآمد جانشین «آنتونیو گیزنگا»ی ۸۲ ساله شود و سپس کابیلا باید اصلاحاتی را که زمانی با غرور هرچه تمام تر وعده داده بود، عملی کند. آن عده قلیلی که هنوز به وجود «کنگو نوین» عقیده دارند برای اثبات نظر خود به بحث های سرزنده و شاداب پارلمان اشاره می کنند و می گویند که در این پارلمان با وجود غیبت شخص اول اپوزیسیون یعنی بمبا، همچنان بحث های داغی بر اساس اصول دموکراتیک در جریان است. اما مشکل اینجاست که در مورد موضوع های مهم و حساس در جلسات غیرعلنی بحث و مذاکره می شود و اگر سیاستمداران عضو اپوزیسیون با یکی از شبکه های خارجی گفت وگویی داشته باشند موجبات عصبانیت شدید جناب کابیلا را فراهم می آورند،
«توماس لوهاکا» مرد شماره ۳ حزب بمبا یعنی «جنبش آزادیبخش کنگو» برای تشریح وضعیت پارلمان می گوید؛ «دولت می خواهد تا انتخابات آینده دهان ما بسته بماند.» اما وضعیت داخلی اپوزیسیون هم چنگی به دل نمی زند و به گفته لوهاکا «این رادیکال ها هستند که فعلاً نقش اول را در اپوزیسیون ایفا می کنند.»
این روزها خطرناک ترین منطقه کنگو نواحی شرقی این کشور است یعنی همان مناطقی که بیش از نود درصد رای دهندگان به نفع کابیلا رای داده بودند. در این مناطق جنگ سختی میان ارتش کنگو و نیروهای چند هزار نفری ژنرال شورشی «لورن انکودا» درگرفته و کل منطقه را ناامن کرده است. سال پیش مردم این مناطق شرقی کنگو به خاطر شعارها و وعده های صلح طلبانه کابیلا به وی رای دادند اما در حال حاضر تنها بیست درصد از آن نود درصد از کابیلا راضی هستند. وضعیت در کنگو شرقی چنان خطرناک شده که چند روز پیش وزیر خارجه بلژیک نسبت به احتمال بالای یک به اصطلاح انفجار هشدار داد. انکودا که به یکی از قبایل اصیل کنگو تعلق دارد از چند سال پیش برای مردم مناطق شرقی حکم یک رابین هود را داشته و آشکارا دولت مرکزی را به مبارزه می طلبد. اما محبوبیت انکودا در میان مردم ربطی به تبار وی ندارد بلکه ریشه در اعمال ارتش کنگو دارد؛ ارتشی که بر پایه گزارش های سازمان ملل مسوول هشتاد درصد از موارد نقض حقوق بشر در کنگو شرقی شناخته شده است. کارشناسان علت افزایش وحشی گری های ارتش کنگو را عدم پرداخت حقوق آنها می دانند. و جناب کابیلا هم به رغم همه هشدارها می خواهد با همین ارتش کار انکودا را یکسره کرده و از خود چهره یک رئیس جمهور قدرتمند بسازد. اما این شلیک گلوله ای است که چه بسا کمانه کرده و نصیب خود تیرانداز شود.

توماس شن
مترجم : محمدعلی فیروزآبادی
منبع؛ فرانکفورتر آلگماینه

منبع : روزنامه شرق