رسالت بسیج در توسعه مدیریتی کشور

بسیج یک شجره طیبه است که ریشه در عالم معنا دارد. در دعای جوشن کبیر آمده خداوند مومن است، لذا اگر بسیجی را جلوه های از ایمان بدانیم، می بینیم که بسیجی یک فرد مومن است و تا زمانی که خداوند مانا و ماندگار است، بسیجی هم ماندگار خواهد بود. ما در این مدرسه که به تعبیر پیر عارف انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) بسیج را مدرسه سازندگی، عشق و دلدادگی با حضرت دوست برای اعتلای کلمه "لا اله الا الله" نامیدند، ثبت نام کردیم و با توجه به افت و خیزها و مسائل مختلف پیرامونی که در اطراف کشور مقدسمان وجود دارد، نقش های مختلفی را باید ایفا کنیم.
امروز باید بسیج خود را در گذر زمان بازنگری کند و با توجه به رسالتی که تاکنون در مقاطع مختلف داشته با استفاده از ابزارها و دستاوردهای علمی و فنی متناسب با نیازهایی که وجود دارد خود را تجهیز کند. زمانی کشور اسلامی ما مورد هجوم دشمن قرار گرفت که بسیج به شکل نظامی نقش خود را به بهترین صورت ایفا نمود و حال که جنگ، جنگ پیشرفت و دانش است، بسیج نیاز دارد که خود را به اندیشه، دانایی و تخصص های مختلف با الهام از دیدگاههای ارزشی و چهارچوب معرفتی خود مهیا و تجهیز کرده و نقش خود را به خوبی بازی نماید، چرا که امروز بسیجی باید عالم به زمان خود باشد و خود را به دانایی تجهیز نماید و مدیریت دانایی و حتی فراتر از مدیریت دانایی، که امروزه در دنیا مطرح است یعنی خود را به درجهای برساند که به "مدیریت معرفتی یا فرزانگی" تبدیل شود.
وقتی تاریخ خود را مطالعه می کنیم در کتاب مرحوم کلینی رازی (اصول کافی) مشاهده می کنیم که نخستین باب "عقل و جهل" است یعنی در مقابل جهل و نادانی، دانایی قرار نگرفته بلکه "عقل، خرد و معرفت" قرار دارد، همان رویکرد جدیدی که امروز در تکامل فرآیندی دانش مطرح است اما دریغ:
وای از آن دریا که موجش کم تپید
گوهــــر خود را زصیـــادان خرید
قریب به ۱۲ قرن پیش بحث عقل و جهل وجود داشته و امروز دنیای دانش و پژوهش با اقداماتی که انجام می دهد و با نظریه پردازی و مدل سازی به این مفاهیمی که از آن ماست دست پیدا می کند. لذا لازم است که بسیجی ما در نهادهای مختلف علمی- پژوهشی- اجرایی و ... به عنوان الگوی ایرانی اسلامی، و با تکیه بر خرد و معرفت خود نسبت به مهمات توسعه کشور همچون چشم انداز ۱۴۰۴ همت بگمارد و در این راستا تدوین یک رسالتنامه ضروری به نظر می رسد.
پس از اینکه این رسالت نامه تدارک دیده شد و به تأیید رهبریت عالی بسیج مقام معظم رهبری رسید، باید راهبردهای متناسب و سازوکارهای علمی و تخصصی برای مسائل مختلف تدارک دیده شود و نسبت به ماموریتهای جدیدی که در آن برنامهریزی می شود، سرمایه گذاری به عمل آید. این کارهایی است به تنهایی از دست مجموعه های رسمی کشور بر نمی آید و به طور مطلق جزء خروجی آن مجموعه ها نیست و لذا اینجاست که بسیج باید پیشگام باشد و انجام آن کارها را عهده دار شود و همچنین یک سری پروژههای کلانی را که در چشم انداز ۱۴۰۴ لازم است و عملیاتی شدن این پروژهها در شرح وظایف و ماموریت های وزارتخانه ها ذکر نشده، وجود بسیج را می طلبد تا با دانایی و تخصصی که کسب کرده با فرهنگ بسیجی خود نسبت به عملیاتی نمودن این پروژهها اقدام کند. بنابراین می توانیم بگوییم بسیج یک نهاد انقلابی و سازمانی پویا، خلاق، مبتکر و در حقیقت خطرجو، آینده گرا و تعالی مداراست و می تواند متعهد به انجام چشم انداز ۱۴۰۴ باشد.
ابتدا باید در مجموعه کلان بسیج آن رسالت نامه که قبلاً گفته شد تدارک دیده شده و در این راه از نمایندگان مختلف دستگاهها و نهادهای رسمی که دل در گرو فرهنگ بسیج دارند دعوت نمود تا در تدوین این رسالت نامه مشارکت و همکاری داشته باشند و بعد یک رویکردی آینده گرایانه حداقل ۲۰ ساله در آن پیش بینی نمود تا با اتخاذ تفکر سیستمی، جامع و فراگیر، تمام ابعاد مسائل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، جمعیت شناختی، فناوری و روان شناختی کشور را ملحوظ کند.
ضرورت انجام چنین کاری تشکیل یک واحد یا گروه مطالعات آینده پژوهشی است که بسیج باید اهتمام کرده و یک چنین مجموعه ای را با کمک افراد نخبه و در حقیقت آماده برای اندیشه و تفکر آینده بسیج سامان بدهد.
بسیج می بایست در ماموریتها و راهبردهای خود، (که ممکن است تعاملی هم با ارگانهای رسمی کشور پیدا کند و نقشهایی هم اعضای آن ارگانها پیدا کنند) برای مدیریت در چشم انداز ۱۴۰۴ خودش را آماده کند. به طوری که بتواند دورههای آموزش مدیریتی، مشاورهای فراتر از مرزهای داخل را تدارک ببیند.
بسیج می تواند بدون در نظر گرفتن عقبههای سنتی خود، بحث دانش IT (فناوری اطلاعات و ارتباطات) را در خود تقویت کند و در زمینه های تامین نیروی انسانی و آموزش آنها سرمایه گذاری کرده و یک نهاد کارآمد فناوری پایه را بنیان نماید.
از دیگر راهبردها می توان به بحث مهندسی، فرهنگی و اجتماعی جامعه که مقام معظم رهبری به جد روی آن تأکید و توجهات ویژهای داشتند اشاره کرد. بسیج می تواند این نقش را عهده دار باشد چرا که ویژگی ها و تعهداتی نسبت به نظام و نهضت دارد و با سازمان هایی که نقش فرهنگی دارند همچون شورای انقلاب فرهنگی، تعامل و پویایی داشته باشد.
بسیج شجره طیبه ای است که چون رنگ و صبغه الهی دارد، تمام نیروهای متخصص سازمان های تخصص گرا و وظیفه ای، نهادهای ارزشی و ماموریت مدار به دور از هر رنگ و برچسب سازمانی و یا شخصیت های مستقل از شخصیت های حقوقی که دارند خود وارد این نهاد می شوند و یک اقیانوس بیکران پویا و تعالی گرا را تشکیل دهند، همانگونه که در بیت الله الحرام از همه رنگها و تعلقات جدا می شویم و هر اندازه که افتاده تر و بی نام و نشان تر هستیم، میزان بهره گیری و خدمت گذاری بیشتر می شود و تحت تشعشعات رحمانی قرار می گیریم، بسیج نیز همین حالت را دارد. یعنی یک مأمنی برای تمام انسانهایی که دل به هستی شاهد ازلی سپردهاند و دوست دارند که یک کاری به دور از رنگها و رسمها داشته باشند، و چون در فرهنگ بسیجی رنگها و برچسبها زدوده می شوند و افراد رنگ خدایی پیدا می کند، در نتیجه یکپارچگی و اتحاد صورت می گیرد و خود به خود باعث ایجاد تعالی در جامعه می شود. به تعبیر حافظ آسمانی:
غلام همت آنم که زیر چرخ کبود
زهرچه رنگ تعلق پذیرد آزاد است
از طرفی چون تعلق بسیجی تعلق رحمانی است، در حقیقت بالاترین نقش را پیدا می کند و می تواند رهنمود مقام معظم رهبری که امسال را سال اتحاد ملی و انسجام اسلامی عنوان نهادند، پاسخ دهد. بسیج می تواند یک سری پروژه ها و برنامه های عملیاتی را تدارک ببیند تا در آخر سال بتواند مشخص کند که چه چیزهایی ما را از وحدت و یکپارچگی دور کرده، و در چه مسائلی وحدت و یکپارچگی حاصل شده است. لذا پس از آن می توان از آن چیزهایی که باعث آسیب زدن به اتحاد ما گشته و هرآنچه که در حقیقت مانع رسیدن به این اتحاد و یکپارچگی شده کناره گیری نمود. همانگونه که رهبر ما فرموده اند: نسل آینده این را از ما خواهد خواست که ما یک منشور وحدت را تدارک دیده باشیم، بنابراین یکی از کارهایی که بسیج می تواند انجام دهد تهیه پیش نویس منشور و وحدت است.
از دیگر بحثهایی که موجب اتحاد و یکپارچگیمان می شود، بحث نزدیک شدن دانشگاههای دنیای اسلام به یکدیگر است. همانطور که مراکز علمی، مراکز تجاری، مراکز اقتصادی وجود دارد، بسیج های مختلفی نیز وجود دارد همانند بسیج اقتصادی، بسیج علمی، بسیج پزشکی و همه می توانند با نقشهایی که پیدا می کنند در کنار دولتها و سیاست مداران و از راه ارگانهای علمی و تخصصی این انسجام را ایجاد کنند.
در این راستا می توان در قالب کار گروههای بسیجی علمی و تخصصی در عرصه های مختلف به همگرایی در حوزه ها و مجموعه های مختلف دست یافت. وقتی این همگرایی در زیر مجموعه ها ایجاد شد، آن وقت خود به خود کل نیز متأثر می شود و یکی شدن کلی صورت می گیرد. اتحاد ملی و انسجام اسلامی عنوانی است که برای همیشه وجود خواهد داشت، با این وجود در موقعیت کنونی آن هم به دلیل چشم انداز ۲۰ ساله افق ۱۴۰۴ از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
بنابراین در جمع بندی باید گفت که بسیج همانند زمان دفاع مقدس که از تمام نیروی خود خالصانه برای دفاع از کشور و دین استفاده نمود، امروز نیز می بایست با همان روحیه ایثار و خلوص قابلیت اجرایی نمودن پروژه های توسعه ای در کشور را در چارچوب منویات مقام معظم رهبری و در راستای تحقق چشم انداز توسعه بیست ساله داشته باشد، آنچنان که دیگران با دیدن موفقیتهای بسیج در این عرصه وارد این مجموعه شده و مدال افتخار بسیجی بودن را بر سینه زنند.

دکتر مجید پسران قادر
مشاورمعاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی ریاست جمهوری و مدیرمسئول و سردبیر فصلنامه تحول اداری

منبع : رجا نیوز