ایرانیان از نگاه بیگانگان‌

● تجارت ایران‌
بزرگترین مال التجاره ایران ابریشم طبیعی است که در ایالت گیلان به دست می‌آید. در بعضی نقاط دیگر ایران نیز این محصول تولید می‌شود. خریدار عمده ابریشم ایران شرکت بازرگانی هلندی است. ایرانیان قسمتی از محصول ابریشم خود را به خارج صادر می‌کنند و بقیه را خود در داخل به مصرف تهیه پارچه‌های لطیف ابریشمی می‌رسانند. از این محصول صنعتی نیز قسمتی در داخل به فروش می‌رسد و قسمتی به بازارهای خارجی عرضه می‌گردد. صادرات دیگر ایران پسته قزوین و بادام یزد است. محصولات چرمی و میوه‌های خشک و پارچه‌های قلمکار هم جزو کالاهای صادراتی به‌شمار می‌آید. قسمت عمده کالاهای خریداری شده به وسیله شرکت هلندی در کشورهای هند و ژاپن به فروش می‌رسد و قسمت اندکی نیز به اروپا حمل می‌گردد. کالاهای صادراتی قابل ذکر دیگر عبارتند از: شتر، اسب، گاو، گوسفند که بیشتر به عثمانی صادر می‌شود.‌
جملی کارری، جهانگرد ایتالیایی (۱۶۹۴م)‌
● شیرازیها
مردم شیراز با آنکه در میهمان‌نوازی معروفند، متعصب و مذهبی نیز هستند و نسبت به خارجیان و غیر مسلمانها نظر خوبی ندارند. این موضوع را هنگام عبور از بازار درک کردیم؛ زیرا عده‌ای با آنکه جمعی از رجال و محترمین و فراشهای حکومتی در معیت ما بودند، از شلوغی استفاده کرده، به طرف اسبها و خود ما سنگ می‌انداختند!‌
● شهر افسانه‌ها
هوای سکرآور و مست کننده شیراز خواب را از سرم ربود و به ایوان آمدم تا از هوای لطیف و معطر باغ استفاده کنم. درختان نارنج و لیمو سردرهم کشیده بودند و ساقه‌های آنها پوشیده از پیچکهایی بود که گلهای بنفش داشتند. بوته‌های گل سرخ و نسترن در گوشه و کنار وجود داشت و عطر گلها و نارنج و لیمو تمام فضا را گرفته بود.‌مسافری که راه دور و دراز و بسیار خسته کننده‌ای را طی کرده و به شیراز می‌آید، پس از ورود، قبل از هر چیز اشتیاق دارد که دیدنیهای این شهر افسانه‌ای و زیبا را هر چه زودتر تماشا کند. ما هم از این قاعده مستثنا نبودیم و پس از آنکه نخستین شب را در منزل راحت و خوب خود استراحت کردیم، صبح زود روز بعد براسب سوار شدیم تا گردشی در شهر بکنیم.‌

دکتر هینریش بروگش، سفیر پروس در ایران‌
(۱۸۶۱-۱۸۵۹)‌

منبع : روزنامه ایران