چرا به جامعه ای قانونمدار نرسیدیم؟

خانواده، نظام آموزشی و جامعه ما به گونه ای است كه افراد در آن روحیه كار جمعی، تعاون و رعایت حقوق هم را فرانمی گیرند و همواره میان پسر و دختر، فرزند اول و دوم، فقیر و غنی، اشراف زاده و متوسط و. . . تفاوت وجود داشته و از طرفی وضعیت جامعه به گونه ای است كه این عوامل تشدید می شود.
حتی وقتی صحبت از عدالت می شود باز به جای توسل به قانون صحبت از رستم و عیاران است و اصولاً قانون را دور زدن به هر طریق ارزش محسوب می شود.
۱- نظام آموزشی: در هیچ كدام از سطوح آموزشی و متون درسی آن به لزوم توجه به این امر و باید و نبایدهای این امر پرداخته نشده است. گویی ارزشی برای این امر قائل نیستیم.
۲- عدم اهمیت دادن: گاهی به لزوم و جایگاه جامعه دموكراتیك به خوبی واقفیم اما اولویت اساسی برای آن قائل نیستیم. معتقدیم باید سایر اولویت ها (اقتصادی و اجتماعی) فراهم شود آنگاه جامعه دموكراتیك و قانونمند خواهیم داشت!
۳- عدم صبر و ارزش نهادن: جامعه به ویژه نخبگان و روشنفكران برای تحقق آرمان ها و اهداف ارزشمندی كه دارند و تعمیق و گسترش آن در جامعه از صبوری كافی برخوردار نیستند و فراموش می كنند كه در جامعه ای با ۲۵۰۰ سال سابقه استبداد و خودكامگی زندگی می كنیم كه یك شبه یا حتی طی چند سال دموكراتیك نخواهد شد. از سویی عده ای از همین نخبگان برای نیل به اهدافی كه دارند خود را ملزم به رعایت اصول و ارزش های دموكراتیك نمی دانند؛ و مصداق این طنز تلخ هستند: «استفاده از دموكراسی در راه دیكتاتوری».
۴- عدم داوری درست و اعتماد به نفس: همواره بدون در نظر گرفتن شرایط جامعه، اوضاع و احوال اجتماعی را با پیشرفته ترین جوامع مقایسه كرده و انتظار داریم ما نیز همان وضعیت را داشته بدون اینكه به راهی كه آنان پیموده دقت كنیم در نتیجه یا خود را ناتوان و یا نالایق برای دستیابی به چنین هدفی فرض می كنیم.
۵- عدم تعریف دقیق: تعریف مشخص و دقیقی كه مورد توافق حداقل بخشی از نخبگان ما باشد را نداریم در نتیجه در نزد مردم این امر به عنوان امری فاقد ارزش و اهمیت و یا آنچنان لوكس و بلندمرتبه است كه در هر صورت لزومی برای تلاش برای دستیابی به آن وجود ندارد.
همه اینها سبب می شود تا ضمن صرف هزینه و وقت بسیار همواره در اندر خم یك كوچه باشیم و وضعیتی كه امروز داریم گواه این مدعاست.


سیدمجتبی هاشمی

منبع : ایران یکصد سال پس از مشروطیت