مطالعه فیزیولوژیک جهت بررسی نارسائیها در القاء تکثیر مصنوعی ماهی ازون برون

برای تعیین بهترین جیره غذایی جهت پرورش گوشتی فیلماهی در شرایط یکسان پرورشی (اکسیژن محلول، نور، شدت جریان آب و ...) با هدف تعیین سطوح بهینه پروتئین در جیره (جیره آداپتاسیون، جیره رشد و جیره نگهداری) چهار فاز مطالعاتی به انجام رسید. در فاز اول ۲۴۰۰ عدد لارو فیلماهی با وزن متوسط ۴۰۰ تا ۷۰۰ میلی گرم با تراکم ۲۰۰ عدد در هر متر مربع در چهار تیمار و با چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفت.بر اساس نتایج حاصله مشخص گردید، لاروهایی که از تیمار یک بصورت قیمه تغذیه نمودند، بیشترین رشد را از خود نشان دادند (۰۵/۰< p). در فاز دوم بچه فیلماهیان با وزن اولیه ۱۴/۰ ± ۳/۴ گرم از سه جیره غذایی آزمایشی به میزان ۲ تا ۰۳/۰ وزن بدن با سه تکرار برای هر تیمار در یک طرح آماری کاملاً تصادفی متعادل به مدت ۱۳۹ روز مورد مطالعه قرار گرفتند.درصد افزایش وزن بدن، ضریب تبدیل غذایی، رشد روزانه و میزان رشد و نمو به طور قابل ملاحظه ای تحت تاثیر میزان پروتئین جیره غذایی قرار گرفت (۰۵/۰< p). آنالیز واریانس و تست جدا ساز تو کی نشان داد که نیاز پروتئینی فیلماهی در اوزان ۵ تا ۵۰ گرم حدوداً ۵۰% بود. این مقدار با افزایش وزن ماهی به حدود ۱۲۰ گرم به ۴۵% کاهش یافت. بنابراین می توان جیره های غذایی حاوی ۴۵ تا ۵۰% پروتئین خام تهیه شده از منابع پروتئینی مرغوب را به منظور حصول حداکثر رشد در بچه فیلماهیان پرورشی (۵ تا ۱۲۰ گرم) استفاده نمود. در فاز سوم ماهیان ۱۳۰ روزه با وزن متوسط (۲/۱ ± ۱۴/۹۵) گرم، با پنج جیره آزمایشی و سطوح پروتئین ۴۰ تا ۵۰ درصد (سه تکرار برای هر تیمار) با سطوح یکسان چربی و انرژی به مدت ۱۱۰ روز و در فاز چهارم فیلماهیان ۲۴۰ روزه با وزن متوسط (۳/۸ ± ۳/۴۵۳) گرم با سه جیره آزمایشی (مناسبترین جیره ها از فاز اول) به مدت ۱۲۰ روز (سه تکرار برای هر تیمار) مورد بررسی قرار گرفتند.جیره های فوق الذکر به میزان ۵/۱ تا ۲% وزن بدن در روز در ۴ نوبت به ماهی ارائه شد. مقایسه میانگین ها حاکی از آن بود که سطوح مختلف پروتئینی در روند رشد فیلماهیان در تیمارهای مختلف تاثیرات متفاوتی گذاشته است، فیلماهیانی که از جیره غذایی حاوی پروتئینی بالا با منبع پروتئینی مناسب استفاده کردند، درصد افزایش وزن بدن، شاخص رشد ویژه و وزن نهایی به طور معنی داری افزایش یافت (۰۵/۰< p).ضریب تبدیل غذایی نیز در جیره با پروتئین بالا و منبع مناسب بهبود یافته، ولی تحت تاثیر تیمارها قرار نگرفت (۰۵/۰< p). نتایج حاصله در طرح فوق بر اساس ماکزیمم دردص افزایش وزن بدن، رشد و حداقل ضریب تبدیل غذایی نشان داد که حداکثر نیاز پروتئین خام در فیلماهیان با دامنه وزنی ۹۰ تا ۵۵۰ گرم در حدود ۲ ± ۴۵% با منبع پروتئینی مناسب می باشد.تا بدون تاثیر معکوس در ترکیب بدن، رشد خوبی حاصل شود. گرچه زمانی که ماهی از جیره غذایی حاوی پروتئین خام ۱ = ۵۰% تغذیه نماید، دارای رشد بیشتری نسبت به تیمار ۴۵% می باشد، ولی اختلاف معنی داری بین آنها مشاهده نمی شود. همچنین مشخص گردید، نیاز پروتئین برای فیلماهیان با دامنه وزنی ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ گرم در حدود ۲ = ۴۰% با منبع پروتئینی مناسب می باشد.برای تعیین بهترین دفعات غذادهی، سه فاز مطالعاتی با استفاده از بچه فیلماهیان اوزان (۳۲/۰ ± ۵۱/۲۰) تا (۳۵/۲۶ ± ۲۳/۱۰۶۸) گرم به مدت ۳۳۵ روز در حوضچه های فایبر گلاس ۵۰۰ لیتری با دبی آب ورودی ۱۵/۰ لیتر در ثانیه در شرایط یکسان پرورشی (جیره غذایی، نور و ...) با دفعات غذادهی ۳، ۵ و ۸ بار در شبانه روز مورد بررسی قرار گرفت. هر فاز دارای ۳ تیمار و هر تیمار با ۳ تکرار بود. نتایج یافته ها در فاز اول (۳۲/۰ ± ۵۱/۲۰ گرم) مطالعه نشان داد که هر چند با افزایش دفعات غذادهی میزان رشد و نمو، درصد افزایش وزن بدن و شاخص رشد ویژه، افزایش و ضریب تبدیل غذایی کاهش می یابد، ولی در هر ۳ گروه مورد مطالعه اختلاف معنی داری مشاهده نشد (p> ۰/۰۵). در فاز دوم مطالعه (وزن متوسط ۱۸/۱± ۵۵/۷۷ گرم)، بر اساس تغییرات بدست آمده از فاکتور وزن در دوره اولیه و نهایی بیومتری مشخص گردید که تیمار ۳ ( با ۸ بار غذادهی در شبانه روز) متمایز از سایر تیمارها بود (p<۰/۰۵) و در بقیه موارد (ضریب تبدیل غذایی، شاخص رشد ویژه و ...) هیچگونه اختلاف معنی داری بین تیمارها مشاهده نشد (p> ۰/۰۵). بررسی فاکتور محاسباتی بدست آمده از سنجش طول و وزن در فاز سوم مطالعه (وزن متوسط ۰۸/۶ ± ۶۱/۲۵۷ گرم)، اختلاف معنی داری را بین تیمارهای مختلف نشان نداد (p> ۰/۰۵). با توجه به بررسی مقادیر SGR، FCR، %BWI و روند رشد در طول دوره پرورش، می توان اذعان نمود که دفعات غذادهی بیشتر تاثیر چندانی در مقادیر فوق الذکر ندارد و یا اینکه ماهی می تواند به راحتی خود را با فواصل و دفعات مختلف غذادهی سازگار نماید.با توجه به اینکه در سیستم پرورش ایران، غذادهی بصورت دستی انجام می گیرد، جهت دستیابی به حداکثر رشد، دفعات غذادهی در مراحل اولیه از وزن ۵۰ ـ ۳۰ گرم ۵ تا ۸ بار و اوزان بالای ۷۰ ـ ۵۰ تا ۱۰۰۰ گرم، ۳ تا ۵ بار، ترجیحاً ۴ بار در شبانه روز توصیه می گردد.برای تعیین بهترین تراکم کشت در بچه فیلماهیان پرورشی اوزان (۵۲/۱ ± ۴۴/۴۹) تا (۸۲/۲۶ ± ۸۸/۲۱۵۸) گرم، به منظور مطالعه اثر تراکم بر روند رشد، ضریب تبدیل غذایی و بازماندگی سه فاز مطالعاتی به مدت ۲۷۰ روز در حوضچه های فایبر گلاس ۲۰۰۰ لیتری با تعویض آب ۱۵ تا ۲۰% در ساعت تحت شرایط یکسان پرورشی انجام شد.در فاز ۱مطالعه دو تراکم ۳۰۰ و ۵۰۰ عدد در متر مربع با وزن متوسط ۵۲/۱ ± ۴۴/۴۹ گرم به مدت ۶۵ روز، فاز ۲ سه تراکم ۶/۱، ۸/۲ و ۴ کیلوگرم در متر مربع با وزن متوسط ۷۲/۱ ± ۰۹/۹۲ به مدت ۱۰۰ روز و در فاز ۳ چهار تراکم ۵/۱، ۵/۲، ۵/۳ و ۵/۴ کیلوگرم در متر مربع با وزن متوسط ۸۷/۲۱ ± ۱۳/۹۱۸ گرم به مدت ۱۲۰ روزمورد بررسی قرار گرفت. نتایج یافته ها نشان دهنده تاثیر منفی افزایش تراکم بر روند رشد، درصد افزایش وزن بدن، شاخص رشد ویژه و ضریب تبدیل غذایی در سه فاز آزمایشی بود. بطوریکه ماهیان تراکم بالا در فاز اول بدلیل برخوردهای بیشتر دارای بدن زخمی و باله های تغییر شکل یافته بودند. در فاز دوم بچه ماهیانی که در تراکم پائین تر (۶/۱ کیلوگرم در متر مربع) پرورش یافته بودند. افزایش رشد معنی داری (P < ۰/۰۵) نسبت به ماهیان تراکم های ۸/۲ و ۴ کیلوگرم در متر مربع داشتند ( به ترتیب ۳/۴۲ و ۶۱ درصد). در مرحله سوم پرورش نیز رشد ماهیان با افزایش تراکم کم شده، بطوریکه ماهیان تراکم پائین (۵/۱ کیلوگرم در متر مربع) به ترتیب ۲/۷، ۶/۱۵ و ۸/۱۹ درصد بیشتر از ماهیان تراکم بالا (۵/۲، ۵/۳ و کیلوگرم در متر مربع)افزایش وزن داشتند.(P< ۰/۰۵). تجزیه و تحلیل داده ها در مطالعه حاضر نشان داد که با افزایش تراکم کشت در واحد سطح، بدلیل کاهش سطح تغذیه به ازای هر ماهی (با توجه به کفزی خوار بودن فیلماهیان)، و ایجاد طبقات مختلف وزنی، روابط متقابل تغذیه ای بین ماهیان افزایش یافته و منجر به نامساوی شدن سهم ماهیها در گرفتن غذا، افزایش نوسان در طول و وزن و کاهش میزان ثمربخشی غذا می شود. با وجه به نتایج حاصله، برای پرورش فیلماهی تا وزن ۵۰ تا ۱۰۰ گرم تراکم اولیه ۵/۱ تا ۲ کیلوگرم در متر مربع و برای پرورش ماهیان بیش از ۹۰۰ گرم تراکم ۵/۲ تا ۳ کیلوگرم در متر مربع توصیه می گردد.جهت بررسی روند رشد گونه تاسماهی ایرانی و فیلماهی از مرحله لاروی تا یک سالگی تحت شرایط یکسان پرورشی،این ماهیان به مدت ۳۵۵ روز در دمای ۱۵ ـ ۱۸ درجه سانتیگراد در حوضچه های فایبر لگاس پرورش یافتند. برای هر تیمار از سه تکرار و از غذای گرانول با ۴۰% پروتئین و ۱۳% چربی به میزان مشخص استفاده گردید. در پایان آزمانیش متوسط وزن بدن تاسماهی ایرانی از (۵۱/۰ ± ۶/۱۶) به (۵/۲۶ ± ۱۵/۴۱۷) گرم و متوسط وزن فیلماهی از (۸۳/۰ ± ۵۹/۴۱) به (۹/۴۶ ± ۴۷/۹۲۸) گرم رسید.از طرف دیگر علیرغم مشکل همجنس خواری در گونه فیلماهی در مرحله لاروی، این ماهی به راحتی به غذای کنسانتره سازگار شده و از بازماندگی بسیار مناسبی برخوردار می باشد. نتایج روند رشد (وزن و طول) و فاکتورهای محاسباتی بدست آمده حاصل از آنها (F.C.R، S.G.R، %BWI و ...) نشان داد که فیلماهی نسبت به تاسماهی ایرانی در شرایط و مدیریت پرورشی مساوی از رشد بسیار چشمگیری (افزایش رشدی معادل ۱/۵۵ درصد بیشتر نسبت به گونه تاسماهی ایرانی) برخوردار است.نتایج حاصل از مطالعات ۲۹ هفته ای جهت ارزیابی پرورش گوشتی گونه فیلماهی در وان فایبر گلاس و استخر خاکی با وزن متوسط (۳۵/۰ ± ۷۵/۳۳) گرم نشان داد که در حوضچه های فایبر گلاس فیلماهیان در مدت ۲۰۰ روز پرورش افزایش وزنی معادل ۵۷۲ گرم و تولید معادل ۶ کیلوگرم در هر متر مربع داشتند که درصد بقاء، ضریب تبدیل غذایی و شاخص رشد ویژه آنها به ترتیب برابر با ۴/۹۸%، ۲۱/۲ و ۴۱/۱ بود، در حالیکه در استخر خاکی در طی این مدت، فیلماهیان افزایش وزنی معادل ۷۰۸ گرم و تولیدی معادل ۵/۱ کیلوگرم در هر متر مربع با درصد بقاء، ضریب تبدیل غذایی و شاخص رشد ویژه به ترتیب برابر با ۷/۸۵%، ۳۲/۱ و ۶۹/۱ داشتند.نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که تیمار پرورش یافته در استخر خاکی از ضریب تبدیل غذایی و شاخص رشد ویژه مناسبتری برخوردار بود، البته نتایج بررسیهای آماری اختلاف معنی داری را بین تیمارهای مورد بررسی نشان نداد (P > ۰/۰۵)، درصورتیکه روند رشد ماهیان بطور معنی داری تحت تاثیر محیط پرورشی قرار گرفت (P < ۰/۰۵) بطوریکه رشد گونه فیلماهی در استخر خاکی (۷۰۸ گرم)، خصوصاً پس از سازگار شدن به غذای کنسانتره افزایش چشمگیری را نسبت به وان فایبر گلاس (۵۷۲ گرم) نشان داد.ارزیابی اقتصادی پرورش گوشتی این طرح با توجه به اطلاعات بدست آمده نشان داد که گونه فیلماهی در طی ۱۷ ماه پرورش در وان فایبر گلاس (۵۳/۰ × ۲ × ۲) از وزن متوسط ۲/۰ گرم به میانگین وزنی ۲/۷۲ ± ۳۷۵۳ گرم با درصد بقا، ضریب تبدیل غذائی و شاخص رشد ویژه به ترتیب ۹۰%، ۰۲/۲ و (۱۵/۰ ± ۰۱/۱) رسید. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، می توان گونه فیلماهی را در شرایط آب و هوایی استان گیلان، در سیستمهای صنعتی با تعویض آب ۵ ـ ۴ بار در روز برای هر حوضچه و ۱۰ تا ۱۲ درصد در روز در استخر خاکی پرورش داد. از نظر اقتصادی با توجه به محاسبه هزینه ها، سود خالص (با توجه به اطلاعات پروژه) هر کیلوگرم گوشت تولیدی فیلماهی در وان فایبر گلاس بین ۸۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ ریال بدست آمد، که در صورت بکارگیری سیستم های هواده، کیفیت و کمیت مناسب آب، استفاده از ماهیهای کم ارزش در جیره غذایی به منظور کاهش هزینه غذا، افزایش بازده تولید و بالا بردن میزان تولید در واحد سطح، موجب فراهم شدن سود آوری بیشتر خواهد شد.
دکتر بهمنی

منبع : پایگاه اطلاع رسانی شیلات ایران