پرهیز از احساس ، حرکت برمدار آرمان گرایی نقش جنبش دانشجویی در جامعه امروز

اگر تاریخ ایران اسلامی در عرصه های سیاسی و اجتماعی را ورق بزنیم خواهیم دید که سرمنشأ تمامی نهضت های تحول آفرین و جریان ساز به نوعی ریشه در جنبش های دانشجویی داشته است.
از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و روی کارآمدن دولت دکتر مصدق و جریانات ملی شدن صنعت نفت تا سال های ۱۳۵۰ و قالب شدن گفتمان جدیدی که دکتر علی شریعتی منادی آن بود و دانشجویان مسلمان ایرانی را به آوردگاه زنده و پویایی در عرصه سیاسی فرا می خواند و تا پیدایش انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ و ظهور دانشجویان پیرو خط امام(ره)، همگی مؤید این نکته است که جنبش های دانشجویی در هر برهه ای از زمان به خوبی درخشیده و در جریانات سیاسی و اجتماعی نقش سازنده خود را در تاریخ این مرز و بوم به ثبت رسانده است.
امروز اما جنبش های دانشجویی در کشورمان با چنین سابقه ای درخشان و کارنامه ای ارزشمند و قابل قبول، آرمان گرایی و تحول خواهی را توأم با عقل محوری و واقعیت بینی درآمیخته و در سایه نظام مقدس جمهوری اسلامی- که خود دستاورد و آرمان جنبش های دانشجویی بوده - با نگاهی رو به جلو، به آینده ای روشن می نگرد.
اما در این میان برخی از افراد و چهره های سیاسی که گرایش های خاصی داشته و بیشتر به مهره هایی سوخته شباهت دارند با اعلام این دیدگاه که جنبش های دانشجویی در سالیان اخیر مرده است و پویایی، تحرک، سازندگی و امید خود را از دست داده، در صدد القای چنین تصویری غلط از جنبش های دانشجویی هستند.
در این سلسله گزارشات به میان دانشجویان، اساتید دانشگاه ها وبرخی از مسئولان و نمایندگان مردم در خانه ملت رفتیم تا واقعیت این مسئله را از نزدیک لمس کنیم که به راستی تشکل های دانشجویی که در چند سال گذشته این همه جلسات و کنفرانس و بیانیه داشتند و آرمان خواهی آنها هیچ حد و مرزی را نمی شناخت و می خواستند یک شبه ایران را گلستان نموده و همه چیز را به یک باره تغییر دهند و صد البته دسته های پیدا و پنهان استکبار جهانی در هدایت برخی از این تشکل ها بر همگان روشن بود، چگونه امروز آن حرکت های سیل آسای احساسی و غیرمنطقی از جنبش های دانشجویی رخت بربسته و به واقع جنبش دانشجویی در ایران امروز در چه حال و روزی سیر می کند. همراه ما باشید.
دانشجویان چه می گویند؟
برای اطلاع از دیدگاه های دانشجویان و اعضاء تشکل های دانشجویی فعال به یکی از دانشگاه های تهران می روم و ضمن هماهنگی لازم با مسئولان این دانشگاه در کلاس درس یکی از استادان حاضر می شوم، لازم می دانم از جناب آقای محمد کاظمی پوران یکی از اساتید گرانقدر که دقایقی از وقت کلاس خود را به گزارش ما اختصاص دادند صمیمانه تشکر کنم.
هنگامی که سوژه گزارشی را با دانشجویان در میان گذاشتم و دیدگاه کسانی که مدعی اند جنبش های دانشجویی پویایی و تحرک خود را از دست داده را مطرح نمودم همهمه ای در کلاس در گرفت و همه به نوعی می خواستند به دفاع از جنبش های دانشجویی بپردازند و نقش مهم و اثرگذار این جنبش ها در تحولات جاری جامعه را بیان کنند.
سعید حسین پور، یکی از دانشجویان رشته مدیریت فرهنگی می گوید: «نه تنها در زمان حاضر بلکه در هیچ زمانی جنبش های دانشجویی در استحاله به سر نبرده اند که امروز نیاز به احیا داشته باشند بلکه همیشه این جریان پویا و فعال بوده است.»
وی می گوید: «الان جنبش های دانشجویی در حوزه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... نقشی بسیار مهم دارد و افرادی که مدعی اند این تشکل ها رنگ باخته است به عقیده من نه دانشجوی امروزی را می شناسند و نه با کارکردهای چنین تشکل هایی آشنایی دارند.»
فریبا وطن دوست، از دیگر دانشجویان، با اشاره به دیدگاه کسانی که جنبش های دانشجویی را غیرفعال می دانند، می گوید: «چون جنبش های دانشجویی در ایران بعد از کودتای ۲۸مرداد و ۱۶آذر ۱۳۳۲ شکل گرفته و با حضور در عرصه سیاسی ظهور و بروز داشته، از همین رو خیلی از افراد فکر می کنند که این جنبش ها فقط باید سیاسی و در همه حال اپوزیسیون باشند، این در حالی است که در سالیان اخیر تشکل های ما در حوزه های فرهنگی، اجتماعی و حتی اقتصادی هم وارد شده و سمینار و همایش های متعددی برگزار کرده است.»
وی با رد این دیدگاه که جنبش های دانشجویی مرده است، می گوید: «دانشجویان همیشه پیشتاز در مسایل جاری کشور بوده اند و در هیچ برهه ای از زمان شاهد ایستایی و سکوت و سکون بخش های دانشجویی نبوده ایم و الان هم به عقیده من حرکت های دانشجویی به دلیل تحولات جامعه به شیوه نوینی وارد مسایل روز جامعه شده است.»
«محمدرضا سلطانی» دانشجوی دیگری مخاطب سؤالم قرار می گیرد و می گوید: «جنبش های دانشجویی در کشورمان پشتوانه عظیم تاریخی دارد و در هر برهه به شیوه ای خاص وارد عرصه های مختلف شده و امروز نیز فعال تر از گذشته و با استفاده از تجربیات قبلی حضوری جدی و موثر دارد.»
«عصمت سمیعی» دانشجویی که مدیریت انجمن فرهنگی و ادبی یکی از دانشگاه ها را برعهده دارد، می گوید: «امروز در اغلب دانشگاه ها انجمن های مختلفی در حوزه های سیاسی یا فرهنگی به خوبی فعال هستند و دانشجوی امروز ما با تدبر بیشتری به فعالیت در چنین تشکل هایی می پردازد، و غیرمنطقی است اگر بگوییم جنبش های دانشجویی وارد رکود شده است.»
وی می گوید: «برخی می خواهند که دانشجویان صرفا فقط سیاسی و آنهم از نوع مخالف با حاکمیت باشند، هرچند چنین افرادی در سالهای گذشته تا حدودی به مقاصد خود رسیدند اما دانشجوی امروز ما بیدار و هشیارتر از گذشته است و هیچگاه نمی خواهد خود را بازیچه دست برخی جناح ها و احزاب سیاسی قرار دهد بلکه با واقعیت نگری و در صورت نیاز در تمامی عرصه های جامعه از جمله سیاسی حاضر می شود.»
«بهنام بهبودی» دانشجوی دیگری که به ضرورت وجود تشکل های دانشجویی اشاره می کند در پاسخ به سؤالم می گوید: «در سالیان گذشته برخی از جریان های سیاسی دانشجویان را دستاویز مقاصد سیاسی خود قرار داده بودند و می خواستند با سوءاستفاده از این قشر روشنفکر جامعه اهداف مغرضانه ای را دنبال کنند، اما خوشبختانه دانشجویان به خوبی از این اهداف باخبر شده و میدان را به چنین افرادی ندادند، نتیجه همین مسئله هم این است که امروز می بینیم دیگر از آن بیانیه های تند که هیچگونه مبنای عقلی و منطقی نداشت در جنبش های دانشجویی خبری نیست و دانشجویان آرام تر و حتی فعال تر از گذشته در عرصه های مختلف حضور دارند.»
● دانشجوی امروز خردمندانه تر قدم بر می دارد
موضوع جنبش دانشجویی و نقش و کارکردهای آن را با خانم دکتر شهناز هاشمی، معاونت دانشگاه علمی کاربردی واحد ۴۱ تهران در میان می گذارم، پاسخ های ایشان قابل تأمل است.
وی می گوید: «وقتی به تاریخ جنبش های دانشگاه نگاه می کنیم متوجه تحولاتی می شویم که برخاسته از تغییرات جامعه است و دانشجویان نیز همراه با تحولات روز در عرصه های مختلف حضور داشته اند، اما جنبش های دانشجویی به این دلیل که از ابتدای شکل گیری همیشه نقش سیاسی و اپوزیسیون داشته اند شاید این ذهنیت را ایجاد کند که باید حتماً سیاسی باشند، این درحالی است که جنبش های دانشجویی تابع زمان و مکان است و برابر شرایط زمانه حرکت می کند و این طبیعی است که در هر برهه ای از زمان نقش و شیوه حضور این جنبش ها دستخوش تغییراتی شود.»
معاونت دانشگاه علمی کاربردی واحد ۴۱ تهران در پاسخ به این سؤال که تفاوت جنبش های دانشجویی در زمان حاضر با چند سال گذشته را چگونه می بینید و آیا فعالیت این جنبش ها در مقایسه با گذشته کمتر شده است، می گوید: «در سال های گذشته جنبش های دانشجویی و حتی خود دانشجویان ما خیلی آرمان گرا و ایده آل فکر می کردند و می خواستند همه چیز را یک شبه درست کنند و نگاهی کاملا رمانتیک داشتند اما الان جنبش دانشجویی به سمت عقل گرایی پیش می رود و خردمندانه تر و معقولانه تر قدم برمی دارد، اگر تا دیروز فعالیت های دانشجویی بیشتر رنگ و بوی سیاسی داشت، امروز متنوع تر و تخصصی تر شده و برمدار عقل و منطق حرکت می کنند.»
خانم دکتر هاشمی به وجود نشریات داخلی دانشگاه ها اشاره می کند و می گوید: «به عنوان مثال در حال حاضر فقط در دانشگاه آزاد حدود ۲۰۰۰ نشریه داخلی فعال داریم که همه آنها برخاسته از فعالیت جنبش های دانشجویی است.»
وی می گوید: «مسایل احساسی در تشکل های دانشجویی رخت بربسته و از همین روست که در سال های اخیر دیگر شاهد مثلا صدور بیانیه های تند و یا نشست هایی که نتیجه ای دربر ندارد نبوده ایم و فضای تنش وتشنج در میان جنبش های دانشجویی راهی ندارد، چرا که عقل مداری به فضای چنین تشکل هایی حاکم شده است، حال افرادی که فقط سیاسی می اندیشند، و می بینند که دیگر از آن فضاهای متشنج سیاسی در دانشگاه ها خبری نیست، فکر می کنند که دیگر جنبش های دانشجویی غیرفعال شده اند، درحالی که واقعیت امر این است که فضای دانشگاه های ما از جنجالی بودن و احساسی اندیشیدن به واقعیت بینی و عقل محوری رسیده است، یعنی دانشجوی امروز ما می داند که تغییرات اجتماعی به یکباره و با تجمع و شعاردادن و... صورت نمی گیرد بلکه باید زیر ساخت ها را مهیا کرد و باید به دنبال نهادینه کردن اندیشه هایی باشد که منطبق با نیاز جامعه است.»
● جنبش دانشجویی زنده است
یکی از سرمقاله نویسان و مدیران روزنامه های اصلاح طلب که توانایی و استعداد عجیبی در هدایت نشریات تحت مدیریتش به سمت توقیف و بگیر و ببند دارد!و تاکنون نیز نشریات متعددی را مدیریت کرده و همگی را به محاق توفیق هدایت فرموده! در یادداشتی ضمن اشاره به اینکه اکثریت دانشجویان ایرانی از موقعیت نهادهای علمی خود سخن می گویند نه از جنبش های سیاسی، آورده است: «و این سرنوشت محتوم جنبش دانشجویی است؛ جنبش دانشجویی مرد، زنده باد دانشگاه!»
دکتر محسن کوهکن عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی در گفتگو با سرویس گزارش روز کیهان می گوید:«برخی از احزاب و جریانات سیاسی غیر دانشجویی در چند سال گذشته با شناخت از ویژگی های جوان دانشجو و برای پی گیری اهداف نامقدس خود به دنبال مصادره جنبش های دانشجویی بودند و در برخی از دانشگاه ها موفق شدند که دانشجویان را از واقعیت بینی خارج کرده و در خط پیاده نظام خود قرار دهند، و امروز اگر از آن فضا دیگر خبری نیست و برخی ها هم سنگ آن دوران را به سینه می زنند و مدعی اند که جنبش های دانشجویی مرده است، باید گفت که دانشجوی امروز بیدارتر و آگاه تر از گذشته است و برمدار حق و حقیقت و عدالت خواهی می خواهد در زمینه های مختلف فعال باشد، و این فعالیت هم در دانشگاه ها به عینه مشهود است.»
دکتر نفیسه فیاض بخش، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس و نماینده مردم تهران نیز می گوید: «ابتدا باید ببینیم هدف و انگیزه ما ازتشکیل حزب و گروه و جنبش و تشکل چیست، اگر می خواهیم از غرب الگوبرداری کنیم و در قالب اپوزیسیون همیشه با همه چیز ساز مخالف بزنیم که این مسئله با اهداف اسلامی و انقلابی ما سازگار نیست، اما اگر الگوی ما امام(ره) و رهبری و مبانی اسلامی است که باید تمام مسایل را بر مبنای واقعیت عینی آن ببینیم، به عنوان مثال تا دیروز آمریکا و اسرائیل از برخی جنبش های دانشجویی ما تعریف و تمجید می کردند و در رسانه های خود به تحلیل می پرداختند و دانشجویان را به سمت جنجال و تنش می کشاندند اما امروز این جنبش ها به مسیر عقلانیت نزدیک تر شده است.»
خانم دکتر لاله افتخاری، از اساتید دانشگاه و عضو کمیسیون فرهنگی و نماینده مردم تهران در مجلس می گوید:«در دوره گذشته جریانات تند و سرکشی بر دانشگاه ها حاکم بود که به مرور زمان فروکش کرد، دلیل ایجاد چنین فضای آرامی هم این است که دانشجویان امروزی با وظایف اصلی و کارکردهای واقعی جنبش های دانشجویی به خوبی واقف اند و دیگر می دانند که با دادن شعارهای تند و اقدامات عجولانه و نسنجیده هیچ کاری از پیش نمی برند، بلکه برای ساختن ایرانی اسلامی و آباد باید منطقی تر و واقع بینانه تر با مسایل کنار بیایند، از همین روست که برخی از جریانات مغرض سیاسی از بهره برداری سیاسی از تشکل های دانشجویی ناامید شده اند و مکرر از غیرفعال بودن این جنبش ها سخن می گویند.»

ایرج نظافتی

منبع : روزنامه کیهان