انقلاب زعفرانی زیر خاکستر توفان

در ماه آگوست سال گذشته میلادی جیم کری هنرپیشه و کمدین مشهور آمریکایی ویدئوی پیام کوتاهی را بر اینترنت قرار داد. این فیلم سه دقیقه‌ای حامل پیام مهمی برای مردم برمه بود: «اینکه افراد هنرمند نیز از رنج برمه آگاهند.» طولی نکشید که همین قطعه فیلم کوتاه در دنیای مجازی بیشترین بازدیدکننده در سایت یوتیوب را به خود جلب کرد. از این واقعه هنوز دو هفته نگذشته بود که راهبان بودایی به همراه مردم فقرزده برمه به خیابان‌های شهر یانگون پایتخت قدیمی برمه ریختند و با آتش گشودن سربازان روی مردم، انقلاب زعفرانی برمه رنگ خون به خود گرفت. هنوز از آمار دقیق کشته‌شدگان در تظاهرات‌های ماه سپتامبر ۲۰۰۷ اطلاعی در دست نیست. یکی از گزارشگران سازمان ملل متحد تعداد کشته‌شدگان را ۳۱ نفر اعلام کرده و این در حالی است که مردم شهر یانگون باور دارند که صدها و شاید هزاران نفر در این تظاهرات‌ها به قتل رسیده‌اند. از آنجا که در برمه رسانه‌ها توسط دولت نظارت می‌شوند نمی‌توان به اطلاعات درست دسترسی داشت. سرکوب مردم و سانسور اطلاعات توسط رادیو تلویزیون دولتی به گسترش شایعات در میان مردم دامن زده است.
در سال ۱۹۸۸ نیز در خیزش مردمی علیه حکومت وقت، هزاران نفر به قتل رسیدند. در آن دوران کشورهای جهان علیه برمه موضع‌گیری کردند و تحریم‌هایی علیه این کشور وضع شد. سال گذشته ابراهیم قنبری، نماینده سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر به برمه سفر کرد و در پی آن هزاران نفر در شهرهای مختلف جهان علیه حکومت برمه دست به تظاهرات زدند. از آن ماجرا هنوز چند ماه نمی‌گذرد و اکنون به نظر می‌آید که رهبران برمه با اعتماد به نفس بیشتری به کار خود ادامه می‌دهند. این موضوع را دیپلمات‌هایی که با سران حکومت برمه در «نای پیداو» پایتخت جدید برمه ملاقات کرده‌اند، تایید می‌کنند. به هر صورت نظر اکثر کارشناسان امور بین‌الملل در مورد رهبران برمه یکی است. حاکمان این کشور با تخریب اقتصاد و ایجاد خفقان، بهترین زندگی را برای خود فراهم کرده‌اند. یکی از کسانی که در تظاهرات ماه سپتامبر شرکت کرده به خبرنگاری خارجی می‌گوید حالا دیگر وقت ریختن به خیابان و برپایی تظاهرات نیست، زیرا هرگونه حرکت مردمی توسط نیروی انتظامی و سربازان دولتی سرکوب می‌شود. بسیاری از مردم یانگون نیز با وی هم‌عقیده‌اند. این جوان که نقاش ساختمان است درآمد ماهانه‌ای حدود ۳۰ دلار دارد و با پدر و مادر خود در حومه شهر یانگون زندگی می‌کند. رعیت‌هایی که مالک زمین زراعی نیستند در ازای دریافت ۲۰ دلار در ماه در زمین‌های کشاورزی کار می‌کنند.
جوان نقاش شرح می‌دهد که در طول درگیری‌ها و تظاهرات سپتامبر ۲۰۰۷ پنج روز بیکار مانده و حقوقی دریافت نکرده است. او همچون بسیاری از جوانان دیگر برمه آرزو می‌کند به غرب سفر کرده و در آنجا کاری برای خود دست و پا کند. اکثر جوانان برمه‌ای حتی به یافتن کار در سنگاپور، ژاپن و کره جنوبی قانع هستند. ولی قاچاقچیان انسان برای انجام امور ویزای این عده حدود سه هزار دلار طلب می‌کنند. فراهم کردن چنین وجهی با دستمزدهای پایینی که مردم برمه دریافت می‌کنند، بسیار مشکل است. با این حال نوعی نافرمانی مدنی در برمه جریان دارد. جو ملتهب شهریانگون بیانگر سر باز کردن و انفجار خشم مردم برمه است. رهبران برمه اگرچه در رسانه‌های همگانی برای مردم سخنرانی می‌کنند، گویی در میان مردم حضور ندارند. آنان در مخفیگاه‌های خود پنهانند و می‌پندارند همه چیز رو به راه است.
جریان سرکوب نیز ادامه دارد. بسیاری از راهبان بودایی پس از ناآرامی‌های سال گذشته به روستاها رفته‌اند. در جریان تظاهرات ماه سپتامبر بیش از ۲۵۰۰ نفر دستگیر شدند که از آن میان ۱۱۰۰ نفر محاکمه و به زندان بلندمدت محکوم شدند. نیروی انتظامی برمه همچنان در پی دستگیری بقیه عاملان شورش سال گذشته است.
روز ۲۹ مارس ۲۰۰۸ میلادی شش نفر به خاطر اعتراض به پیش‌نویس قانون اساسی جدید برمه دستگیر شدند. این عده قصد داشتند تظاهراتی آرام را برپا کنند و عجیب اینکه در ماه آوریل ۲۰۰۸ همگی آنان به حبس ابد محکوم شده‌اند. همین موضوع سبب شده که بسیاری از رهبران تظاهرات سال گذشته هنوز متواری باشند و گفته می‌شود که بعضی از آنان به کشور تایلند گریخته باشند.
در برمه حتی رسانه‌های به ظاهر اصلاح‌طلب ناگزیرند خود را سانسور کنند.
تقریبا همه روزنامه‌ها با شعارهای فریبنده و توخالی سیاسی پر شده‌اند و گویی زندگی پررنج مردم برمه را به مسخره می‌گیرند. دسترسی مردم برمه به روزنامه‌های خارجی کاملا محدود است و روزنامه‌های غربی در اکثر روزنامه‌‌فروشی‌ها یافت نمی‌شود.
دولت برمه در سال جاری تهدید کرده بود که استفاده از آنتن‌های ما‌هواره را ممنوع می‌کند و فقط به کسانی که مجوز استفاده از گیرنده ماهواره‌ای را دارند، امکان استفاده از آن را می‌دهد. اما این تهدید هرگز عملی نشد زیرا جمع‌آوری همه آنتن‌های ماهواره‌ای به‌طور یکجا امکان‌پذیر نبود و دیگر آنکه چنین اقدامی می‌توانست خشم توده مردم را برانگیزد.
اینترنت در برمه موضوعی کاملا سیاسی است و به هیچ وجه ربطی به عالم ارتباطات ندارد. بسیاری از سایت‌‌های خبری فیلتر شده‌اند و مردم فقط اجازه دارند به سایت‌های دولتی و مجاز مراجعه کنند. اما برگزاری تظاهرات‌ها نیز بر اتصال به شبکه اینترنت تاثیر می‌گذارند. به‌عنوان مثال همزمان با تظاهرات سپتامبر ۲۰۰۷ اتصال کامپیوترها به شبکه جهانی اینترنت به‌طور متناوب قطع می‌شد.
این واقعه حتی زمانی که نماینده سازمان ملل متحد از برمه دیدن می‌کرد، بار دیگر رخ داد.
برمه از جمله کشورهایی است که خبرنگاران خارجی با مشکل بسیار و تحت تدابیر شدید امنیتی به آن وارد می‌شوند. به همین دلیل بسیاری از خبرنگاران ترجیح می‌دهند به‌عنوان جهانگرد به برمه سفر کنند. بخشی از دولت برمه که خواهان افزایش رونق اقتصادی است، با ورود هرچه بیشتر جهانگردان به این کشور موافق است. اما اغلب ژنرال‌های محافظه‌کار برمه ترجیح می‌دهند با قطع روابط خود با کشورهای خارجی به حفظ نظام کمک کنند. در همین حال بعید به نظر می‌رسد که خبرنگاران جهانگردنما بتوانند به راحتی و بدون تحریک سوءظن نیروی انتظامی برمه به کار خود ادامه دهند. در ماه می ۲۰۰۸ قرار بود تظاهرات‌های عظیمی در یانگون برگزار شود.
علت برپایی این تظاهرات‌ها آن بود که مردم برمه به شدت با قانون اساسی جدید ارائه شده توسط دولت مخالف هستند. اما توفان نارگیس همه معادله‌ها را بر هم زد و مردم «فقیر شده» برمه حتی از گزند بلایای طبیعی نیز در امان نماندند. دولت نظامی برمه که شرایط را برای برگزاری رفراندوم قانون اساسی مهیا می‌دید، با آگاهی از آوارگی نزدیک به ۲ میلیون نفر از مردم ساکن در جنوب شرقی کشور باز به کار خود ادامه داد و رفراندوم قانون اساسی را در روز ۱۰ می ۲۰۰۸ برگزار کرد. از دید حاکمان برمه، حفظ نظام حتی بر جان مردم ارجحیت دارد.

رامین رهبریعقوبی

منبع : روزنامه کارگزاران