والدین آگاه و رایانه

گسترش روزافزون محبوبیت رایانه در خانواده ها و تأثیرپذیری بالای کودکان از این فناوری جذاب، ما را مجبور می کند به تناسب این گسترش، نگرانتر باشیم. تاکنون طی مقاله هایی به بررسی سود و زیان استفاده کودکان از رایانه پرداخته و روند رو به رشد و گریز ناپذیر استفاده از رایانه و اینترنت، همچنین لزوم افزایش آگاهی والدین در کنار رشد مهارتهای رایانه ای کودک را به بحث گذاشته ایم.
امروزه رایانه به یکی از ابزارهای قدرتمند بازی کودکان و وبگردی نوجوانان در سراسر دنیا بدل شده است و کمتر خانه مجهز به رایانه ای را پیدا می کنید که کودکان آن پا به پای بزرگسالانش ساعتهای متمادی را پشت سیستم سپری نکنند.
این امر از جهات بسیاری می تواند برای کودک، فعالیتهای علمی و پیشرفتهای شغلی وی در آینده مفید باشد، اما از سوی دیگر می تواند خطراتی را نیز در پی داشته باشد.
بنابراین والدینی می توانند به مثبت بودن فعالیتهای رایانه ای کودک خود امیدوار باشند که، آگاهی خود را به موازات این فعالیتها افزایش داده و بتوانند کودک را در مسیر درست هدایت کنند. اگرچه در دنیای اینترنت و رایانه اعمال کنترل بسیار دشوار است، اما با شناخت صحیح و به روز کردن دانش رایانه ای خود می توانید با اطمینان از آینده روشن و سپید فرزند عزیزتان به سوی فردا گام بردارید.
بسیاری از والدین مایلند بدانند فرزندشان ساعتهای بسیاری در شبانه روز را که در دنیای مجازی رایانه سیر می کند مشغول چه کاری است؟ به چه سایتهایی سر می زند؟ با چه افرادی گفتگو می کند؟ چه تصاویر و فیلمهایی می بیند؟ و و و...
ابهامهایی این چنین که کم هم نیستند برای بسیاری از والدین وجود دارد و از اهمیت خاصی نیز برخوردار است، ولی پاسخی برای آنها نمی یابند.
برای حل این مسأله رعایت دو نکته، بسیار مهم و ضروری به نظر می رسد: آموزش کودک و نظارت نامحسوس. اما همان طور که گفتیم قبل از هر چیز باید آگاهی خود را افزایش دهیم.
● نکاتی برای والدین:
در اینجا نکاتی را که به نظر می رسد قبل از هر چیز والدین باید مدنظر قرار دهند، متذکر می شویم:
▪ در مورد رایانه و اینترنت اطلاعات بیشتری به دست آورید و مهارت خود را در استفاده از آن افزایش دهید.
▪ برای نظارت آسانتر، رایانه را در محلی عمومی و قابل دسترس برای همگان قرار دهید.
▪ از سلامت و به روز بودن Firewall خود اطمینان حاصل کنید.
▪ از نرم افزارهای کنترل والدین استفاده کنید.
▪ علاوه بر تهیه پشتیبان از فایلها، برنامه های آنتی هک رایانه را مدام کنترل کنید. ممکن است فرزندتان هنگام کار ناآگاهانه آن را پاک کرده یا از کار انداخته باشد.
▪ از نصب یک آنتی ویروس قوی بر روی رایانه و به روز بودن آن مطمئن شوید.
▪ فعالیتهای سنی و رشدی مناسب با کودکان خود را تعیین کنید. مثلاً کودکان دبستانی به نظارت مستقیم و هشدار مداوم در مورد تبلیغات و ورود به اتاقهای گفتگو (Chat Rooms) نیاز دارند.
▪ تا جایی که می توانید در کنارشان بنشینید و ببینید که در اینترنت به کجا می روند، چه چیزی برایشان جالب است و هر سؤالی که فکر می کنید بپرسید و به تمام سؤالهای او پاسخ دهید.
▪ درباره اینکه آیا فرزندتان واقعاً به داشتن یک آدرس ایمیل یا سیستم های پیام رسانی (نظیر یاهو مسنجر) نیاز دارد فکر کنید. در صورت پاسخ مثبت، تمام ارتباطات به غیر از فهرست گیرندگان و فرستندگان مورد تأیید خود را مسدود کنید و مراقب باشید که فهرست دوستانش، طولانی تر از رقم سنش نباشد و شما نیز همه آنها را در دنیای واقعی بشناسید.
▪ وب سایتهای مورد علاقه آنها را در بخش نشانک یا Bookmark قرار دهید تا برای پیدا کردن آنها نام سایت را اشتباه تایپ نکرده و از سایتهای نامناسب سر در نیاورد.
▪ زمان حضورشان در اینترنت را به نیم تا یک ساعت در روز محدود کنید.
▪ در اوقات فراغت به دنبال سایتهای سالمی بگردید که بتوانید به او معرفی کنید.
▪ در زمان استفاده از رایانه و اینترنت الگوی خوبی برای کودک باشید و زمان استفاده را به هدفی خاص محدود کنید.
▪ همه نرم افزارهایی که به خانه آورده می شوند را ارزیابی کنید.
● به فرزندان خود بیاموزید...
بهتر است قبل از به کارگیری هر فناوری جدید، به کودکان خود بیاموزید ماهیت و هدف استفاده از آن چیست. با آشنا کردن کودک با کاربردهای مفید رایانه و توضیح دادن خطرات آن برای کودک (در حد فهم وی)، می توانید جایگزین های مناسبی برای برخی استفاده های سوء کودک از این فناوری قرار دهید.
در مورد استفاده از اینترنت نیز مطمئن شوید به خوبی با هدف و کاربردهای مثبت آن آشنا شده اند و به خوبی متوجه هستند که چه اطلاعاتی قابل قرار دادن در اینترنت هستند و کدام اطلاعات نباید در اختیار دیگران قرار بگیرد. به کودک بیاموزیم به این دنیای مجازی به عنوان یک بازی نگاه نکند و کاربری مسؤول و هوشمند باشد.
در این زمینه توجه به نکات زیر نیز می تواند مفید باشد:
▪ به کودکان بگویید که قبل از فرستادن هر مطلبی اعم از مشخصات شخصی یا مطالب دیگر از طریق ایمیل، IM و یا قرار دادن آنها در وبلاگ و سایت، نظر شما را جویا شوند.
▪ قبل از کلیک کردن به این فکر کنند که: با چه کسی در حال گفتگو یا نامه نگاری هستند، در حال گفتن چه مطلبی هستند و از چه لحن و شیوه ای برای گفتن آن استفاده می کنند؟
▪ گفتگوی آنلاین را با آنها تمرین کنید تا بیاموزند با غریبه های حاضر در فضای مجازی چگونه برخورد کنند.
▪ به ایشان متذکر شوید از شایعه پراکنی، همکاری در اذیت و آزار دیگران و دادن اطلاعات خصوصی و گفتگوهای خودمانی در اینترنت خودداری کنند.
* قانون طلایی فضای مجازی را رعایت کنند: «هرگز کاری را که در زندگی واقعی انجام نمی دهید، در اینترنت هم انجام ندهید».همچنین در هنگام استفاده کودک از اینترنت با وی همراهی کنید. با هم پایگاهها را جستجو کرده و مفهوم و هدف این کار را برای او مشخص کنید. می توانید از موتورهای جستجوی کودکان نظیر Yahooligans نیز بهره ببرید.بر خطرات اصلی اینترنت تمرکز کنید و این قانون مطلق را تکرار کنید که هرگز نباید کسی را از طریق اینترنت ملاقات کرد.
● خطرات اینترنت
▪ اشخاص ناشناس و حتی افراد کودک آزار می توانند سهمی در برقراری ارتباط با کودک از طریق پست الکترونیک و اتاقهای گفتگو داشته باشند.
▪ دسترسی آسان به پایگاههایی که تصاویر مربوط به بی مبالاتی جنسی و خشونت ورزی و مصرف مواد را تبلیغ می کنند.
▪ اینترنت نیز همچون تلویزیون می تواند زمان لازم برای مطالعه، بازی، فعالیتهای اجتماعی و بودن در دنیای واقعی را کاهش دهد.
▪ تبلیغات مربوط به سیگار و الکل بر صفحه اینترنت بدون محدودیت برای همه و از جمله کودکان ظاهر می شود.
و ...
● نظارت نامحسوس:
همان طور که می دانیم صرف آگاه کردن کودک از خطرهایی که ممکن است با آنها مواجه شود، نمی تواند به استفاده صحیح وی از رایانه و نقش تربیتی مثبت آن منجر شود. در نتیجه تا زمانی که کودک به ماهیت صحیح استفاده از این فناوری واقف شود، نیاز به مراقبتی جدی تر، ولی اندکی نامحسوس به وضوح مشخص است و وجود نرم افزارهای قدرتمند که به والدین امکان کنترل و مدیریت فعالیتهای فرزندانشان را در کار با رایانه بدهد، نیازی ضروری برای اکثر خانواده ها به نظر می رسد.
نرم افزارهایی نظیر Child Control یا Alert Family Cyber به خوبی به کاربر امکان ثبت تمامی وقایع و رخدادهای درون رایانه، ثبت کاوشهای اینترنتی، اعمال فیلترینگ و محدودیت برای سیستم و بسیاری عملیات مدیریتی را تنها با چند کلیک ساده می دهد.
از جمله ویژگیهای مهم نرم افزارهای کنترل والدین (Control Parental) می توان به موارد زیر اشاره کرد:
▪ محدود کردن استفاده از رایانه و اینترنت به مقدار زمان مشخصی در هر روز یا هفته (برای مثال روزی ۳ ساعت)
▪ محدود کردن استفاده از رایانه و اینترنت به ساعتهای مشخصی از روز (برای مثال تنها از ساعت ۳-۵ بعدازظهر)
▪ اعمال فیلترینگ صفحات وب بر اساس Keyword هایی که شما مشخص می کنید. (برای مثال صفحه ای که حاوی کلماتی که شما تعیین کرده اید باشد، با پیغام فیلترینگ شما مواجه می شود)
▪ اختصاص زمان مشخص برای استفاده از نرم افزارهای مشخص (برای مثال بازی فوتبال در روز تنها یک ساعت اجرا شود)
▪ ثبت تمامی وقایع و اتفاقهای رایانه بر روی یک فایل و نمایش آن فایل به شما یا ارسال آن به صورت خودکار به ایمیل از پیش تعیین شده تان.
▪ محافظت از فایلها و پوشه های محرمانه با رمز عبور.
▪ محدود کردن دسترسی به نرم افزارهای خاص در ویندوز( برای مثال هیچ کس جز شما قادر به اجرای نرم افزار Photoshop نخواهد بود)
▪ ضبط تمامی نامه ها و ایمیل های رد و بدل شده و چتهای اینترنتی با سیستم
▪ ضبط و عکسبرداری از تصاویر مانیتور با کیفیت بالا برای شما
▪ ذخیره زمان و جزییات هنگام ثبت وقایع
▪ ضبط تمامی کلیدهای تایپ شده در سیستم
▪ و ...
گرچه انجام این فعالیتها و اعمال محدودیتها و نظارتها کمی مشکل به نظر می رسد اما به خاطر بیاورید رایانه ها و اینترنت امواجی از دریای نامتناهی آینده هستند، از هم اکنون از غرق شدنشان در این دنیای مجازی جلوگیری کنید. شنا کردن را به ایشان بیاموزید.

میترا رحمان پور- کارشناس نرم افزار

منبع : روزنامه قدس