مروری بر داستان‌نویسی نوین

دیمون نایت نویسنده داستان های علمی تخیلی و استاد کهنه کار آموزش داستان در پیشگفتار کتاب خود "داستان نویسی مدرن "که به گفته مترجم به دلیل " صداقت کلام و آزاد منشی خاصی در آموزشش" مورد انتخاب وی قرار گرفته است. به سه دلیل عمده در این باره که چرا نباید این کتاب را نمی نوشت اشاره کرده می نویسد:
«۱) نویسندگی یاد گرفتنی است نه یاد دادنی.
۲) اگر یاد دادنی هم باشد ، شما با خواندن این کتاب نمی توانید آن را یاد بگیرید.
۳) حتی اگر به این روش هم آن را یاد بگیرید ، ممکن است با یادگیری زیاد در زمینه پرداخت،خلاقیت تان را از دست بدهید. ص ۱۳»
با این کار او با به درون کشیدن انتقاد های پیرامون این نوع از تعالیم نفس کنش انتقادی در مقابل اقدام خویش را بی اثر ساخته و از سویی با توافق بر وجه خلاقه ماجرا خود را حتی از جرم مربوط به باور موثر بودن این روش ها نیز می رهاند.
اگر به فهرست کتاب نایت نگاهی بیاندازیم با این عناوین بعد از یاداشت تقریبان تند و حماسی مترجم و پیشگفتار نویسنده مواجه می شویم. که به ترتیب به شش بخش تقسیم شده اند. پرورش استعداد نویسندگی- ایده در داستان - شروع داستان- هدایت داستان- تمام کردن داستان - نویسنده شدن. به سادگی می توان رد نوعی ایده تکامل را در روند آموزش نایت حتی با مرور همین بخش بندی نیز درک کرد اما چیزی که در مورد کتاب همواره به شکل یک مفصل یا جمله مشروطه عمل می کند همان دلایلی است که نویسنده با زیرکی از طریق انها قطعیت گفتارش را تعدیل کرده است و لحن یک معلم خشک و مقید به چهار چوب را با یک دوست و همکار که می خواهد در مورد موضوع مشترکی با خواننده اش گپی بزند تعویض کرده است.
او می داند که : « نویسندگان اصولا اشخاص فرد گرا ، شکاک، تابوشکن، غیر معمول ، گوشه گیر و مستقلی هستند که زندگی را به طور عجیبی می گذرانند ، و ضمنا دوستان عجیبی هم دارند .۱۵ص» و شاید به همین دلیل همواره بر این موضوع تا کید می کند که :« تصور نکیند که اگر با دستورات من مخالفت کنید ضرورتا" اشتباه می کنید .۱۷». شاید یکی از اولین موثر ترین جملات شروع آموزش در کتاب با مخاطب بر خورد می کند این جمله است : «شما یک استثنا هستید » این جمله که کانونی کردن مسئله فردیت نویسنده نقش عمده ای را بازی می کند و یکی از اولین گامها در جهت کشف این ظرفیت اساسی در هر نویسنده به شمار می رود.
مثال های نایت واقعا جذاب و قابل فهمند و روند ساده سازی در آنها به عنوان یک اصل اساسی لحاظ شده است « به نظر من وقتی که در حال نویسنده گی هستیم ، در واقع سبدی از کلمات می بافیم . در ابتدا سبد های ما کوچک هستند و ما سعی نمی کنیم چیز زیادی در آنها بگذاریم . اما بعد سبد های قوی تر و بزرگتر می شوند. کم کم ما چیزهای بزرگتر و بیشتری داخل سبد می گذاریم ،اما دوباره آنها جای بیشتری می خواهند و سبد می شکند تا جایی که ما به یک سازگاری بین سبد و ظرفیت آن می رسیم.۲۴ص» آموزش دیدن یکی از بخش هایست که در گام بعدی می توان با آن روند تکاملی مورد اشاره در جهت پرورش استعداد نویسندگی بدان رسید. تمرین دیدن و در گام بعدی تمرین شنیدن ، خواندن این بخش برای کسانی که حتی سودای نویسندگی را در سر ندارند نیز واقعان تجربه قابل توجهی را در مواجهه پررنگ تر با جهان به بار خواهد آورد که با بخش "به خاطر آوردن" یک روند ضبط و پخش را تکمیل می کند. نایت در پایان کتاب وقتی می خواهد به سئوال چه کتاب هایی را باید خواند پاسخ دهد می نویسد « هر کتابی . می توانید شکسپیر بخوانید یا ویلیام گیبسون ، یا حتی بر چسب های روی بطری های گوجه فرنگی را ، اما اگر درباره چیزی می خواهید بنویسید باید درباره آن مطالعه کنید.
کتاب نایت نه تنها به عنوان توضیح دهنده برخی مسائل ریز و درشت نوشتن برای آماتور ها کتابی مفید و قابل پیشنهاد است بلکه در جایی هم این مرز بین حرفه ای و غیر حرفه ای را در مورد مخاطب قرار دادن صادقانه خواننده اش به هم می زند . مخصوصان در فصول آخر کتاب که بیشتر در مورد فضای موجود و تلقی های پیرامونی یک نویسنده و کار و حرفه اش مطرح می کند چیزی هایی که بیشتر می توان با حالتی درد دل گونه به آن اندیشید و شاید هم به این نکته اندیشید که گویی برای نویسنده شدن و ماندن همه جا آسمان تقریبان همین رنگ است و کمتر بهانه گرفت.
در نهایت نباید این موضوع را هم نا دیده گرفت که وقتی از دور نمای فاصله دار به پیکره آن ایده‌ال ی که "دیمون نایت" سعی در شکل بخشیدن آن به عنوان یک نویسنده را دارد نگاه می کنیم شاید فاصله قابل توجهی را حس می کنیم با آنچه مثلان در خواننده کتابی مثل " رمان ، حافظه و فراموشی " اثر میلان کوندرا با آن مواجهیم. شاید این اختلاف ها را در نتایج کار بهتر دیده شود . در انسو در نهایت با چیزی مثل "هری پاتر " به عنوان کتابی با اقبال بسیار بالا رودرویم و در این سو با "سبکی تحمل نا پذیر هستی" شایدچیزی به اندازه اختلاف سلایق در جوایزی مثل "کن" با "اسکار" در هر حال انتخاب با شماست.

نویسنده: دیمون نایت
مترجم: مهدی فاتحی
فرهاد اکبرزاده