وضعیت اجتماعی و اقتصادی ، استان ایلام

در آبان‌ماه سال 1375، جمعیت استان 886‚487 نفر بوده است،‌ از این تعداد حدود 53/5 درصد در نقاط شهری و حدود 44/5 درصد در نقاط روستایی سكونت داشته و بقیه غیرساكن بوده‌اند.
در آبان‌ماه سال 1375، از 886‚487 نفر جمعیت استان، 275‚249 نفر مرد و 611‚238 نفر زن بوده‌اند و نسبت جنسی آن برابر 104 بوده است. این نسبت برای اطفال كمتر از یكساله 109 و برای بزرگسالان (65 ساله و بیشتر) 151 بوده است. نسبت‌های مذكور در نقاط شهری به ترتیب، 108 و 134 و در نقاط روستایی 111 و 166 بوده است. از جمعیت این استان حدود 45 درصد در گروه سنی كمتر از 15 ساله، 51/5 درصد در گروه سنی 64-15 ساله و 3/72 درصد در گروه سنی 65 ساله و بیشتر قرار داشته‌اند و سن بقیه افراد نیز نامشخص بوده است.
در سال مذكور، از جمعیت استان 99/91 درصد را مسلمانان تشكیل می‌‌داده‌اند. این نسبت در نقاط شهری 99/93 درصد و در نقاط روستایی 99/88 درصد بوده است.
در فاصله سال‌های‌ 1365 تا 1375، تعداد 983‚94 نفر به استان وارد و یا در داخل این استان جابه‌جا شده‌اند. محل اقامت قبلی 23/56 درصد مهاجران سایر استان‌ها، 34/99 درصد در شهرستان‌های دیگر همین استان و 38/96 درصد در شهرستان محل سرشماری بوده است. محل اقامت بقیه افراد، خارج از كشور یا اظهار نشده بوده است.
در آبان 1375، از 837‚415 نفر جمعیت 6 ساله و بیشتر استان، 76/74 درصد باسواد بوده‌اند. نسبت باسوادی در گروه سنی 14-6 ساله 94/56 درصد و درگروه سنی 15 ساله و بیشتر 67/02 درصد بوده است. در بین افراد لازم‌التعلیم (14-6 ساله)، نسبت باسوادی در نقاط شهری 97/61 درصد و در نقاط روستایی 93/06 درصد بوده است.
در این استان، نسبت باسوادی در بین مردان 82/04 درصد و در بین زنان 71/21 درصد بوده است. این نسبت در نقاط شهری برای مردان و زنان به ترتیب 87/67 درصد و 79/29 درصد و در نقاط روستایی 77/18 درصد و 63/80 درصد بوده است.
در سال مذكور، از جمعیت 24-6 ساله استان، 71/18 درصد در حال تحصیل بوده‌اند. این نسبت در نقاط شهری 78/02 درصد و در نقاط روستایی 65/71 درصد بوده است. در این استان 92/56 درصد از كودكان، 89/32 درصد از نوجوانان و 42/70 درصد از جوانان به تحصیل اشتغال داشته‌اند.
در سال فوق‌الذكر، در این استان، افراد شاغل و افراد بیكار (جویای كار) در مجموع، 31/88 درصد از جمعیت 10 ساله و بیشتر را تشكیل می‌داده‌اند. این نسبت در نقاط شهری، 31/88 درصد و در نقاط روستایی 31/26 درصد بوده است. از جمعیت فعال این استان، 88/22 درصد را مردان و 11/78 درصد را زنان تشكیل می‌داده‌اند.
در آبان‌ماه سال 1375، از شاغلان 10 ساله و بیشتر استان، 29/71 درصد در گروه‌های عمده كشاورزی، 19/91 درصد در گروه عمده صنعت،‌ 48/14 درصد در گروه عمده خدمات و 2/25 درصد اظهار نشده گزارش شده است. این نسبتها در شهرها به ترتیب 7/39 درصد، 23/64 درصد، 66/80 درصد و 2/18 درصد و در روستاها 53/35 درصد، 16/59 درصد، 27/61 درصد و 2/46 درصد بوده است.
استان ایلام از استان‌های عشایرنشین كشور است و شرایط اقلیمی و جغرافیایی آن، امكانات مساعدی برای ییلاق و قشلاق عشایر فراهم آورده است. نظام اجتماعی در ایلام تا دهه‌های اخیر مبتنی بر نظام ایلی بود. هر ایل مشتمل بر چند طایفه و هر طایفه مشتمل بر چند تیره و هر تیره مركب از تعدادی مال یا هوز (خانوار) بوده است. در رأس هر ایل یك توشمال قرار داشت كه در ایلات مختلف میر، ملك، رئیس یا كاید نامیده می‌شد و به منزله خان ایل تلقی می‌شد. امروزه هرچند این نظام ایلی از هم پاشیده است، ولی باز هم ایلاتی در داخل قلمروهای مشخصی به ییلاق و قشلاق می‌پردازند. طوایف و ایلات ساكن استان ایلام به شرح زیر گزارش شده است :
ایل ملكشاهی : شامل طوایف گچی، خمیس، كله‌وند، رسیله‌وند، باولك، خلیل‌وند، كاری‌وند، قیطون، كاظم‌بگ، باریاب، باوه، صمدتك و خوزی‌وند.
ایل هلیلان و زردلان : شامل بالاوند، زردلانی، طرهانی، جلالوند و عثمانوند.
ایل شوهان : شامل طوایف سفركلی، بلوچ، شرف، قیطول، كاوری، فلك، كلای‌وند و كوهرو باره.
ایل كرد : شامل طوایف مرادخانی، شكربیگی، سلیمان‌خانی، دیناروند و كایدخوره.
ایل ایوان : شامل طوایف بان سیری و چولك.
ایل خزل : شامل طوایف شمسی‌‌وند، خفروند، مرشدوند و طایفه قلیوند.
ایل اركوازی : شامل طوایف كردل، مورت، میثم، قیطونی، میر، مومه، قروش‌وند، بی، ملكشوند و كارشوند.
عشایر عرب : شامل طوایف صیفی و ملخطاوی (ملك خطایی).
هر یك از ایلات و طوایف یاد شده مسیرهای كوچ و ایل راه‌های مخصوصی دارند كه در طی سال‌های متمادی از آن عبور كرده‌اند و امروزه نیز از همان مسیر، كوچ خود را انجام می‌‌دهند.
استان ایلام از مناطق محروم كشور است. وضعیت اقتصادی در این استان به نسبت سایر استان‌های كشور شاخص‌های بسیار پائینی دارد.
در این استان بیشتر فعالیت اقتصادی بر روی دامداری و كشاورزی متمركز شده است و زمینه‌های مساعدی نیز جهت پرورش زنبور عسل دارد. ولی در زمینه صنعت وضعیت چندان مطلوبی فراهم نشده است. كشاورزی در اكثر نقاط استان به صورت سنتی انجام می‌شود بدین صورت كه مراحل مختلف آن از داشت، كاشت و برداشت با استفاده از اصول و روش‌های ابتدایی و سنتی صورت می‌گیرد.
مهم‌ترین محصول كشاورزی استان،‌ گندم است. در این استان امكانات بالقوه فراوانی برای توسعه و گسترش دامداری و دامپروری وجود دارد و هم اكنون نیز بخش مهمی از درآمد و حتی اشتغال مردم استان در بخش كشاورزی متمركز شده است. آب و هوای متنوع، وجود كوهستان‌ها، جنگل‌ها و مراتع نسبتاً سرسبز و انواع گل و گیاه در بهار و تابستان و وجود مناطق گرمسیری و سردسیری در مجاورت یكدیگر، بهترین شرایط را برای پرورش زنبور عسل فراهم آورده است.
استان ایلام یكی از محروم‌ترین استان‌های كشور از لحاظ صنعت است و به علت شرایط خاص اقتصادی و اجتماعی از دیرباز، صنایع، خصوصاً صنایع نوین كارگاهی، در آن رونق چندانی نیافته است.
بخش صنعت سهم بسیار ناچیزی از اشتغال را نسبت به بخش خدمات و كشاورزی به خود اختصاص داده است. صنعت استان ایلام عمدتاً در صنایع خانگی و كارگاهی خلاصه می‌شود و صنایع دستی آن عبارتند از : قالی و قالیچه، جاجیم، خورجین، سیاه چادر، رسن، نمد، گیوه و گلیم كه با توجه به فراوانی مواد اولیه مانند پشم و موی بز تولید آن‌ها از قدیم‌الایام رایج بوده است.
منابع معدنی استان نیز منحصر به منابع رسوبی است و عمدتاً شامل كانی‌های غیرفلزی می‌باشد. تاكنون ذخایر كانی فلزی در استان شناخته نشده است ولی استان ایلام ذخایر بالنسبه غنی نفت و گاز دارد.