جایی برای دیده شدن

معلولان به‌عنوان بزرگ‌ترین اقلیت کشور با مسائل و مشکلات گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، حقوقی مواجه هستند.
دستگاه‌ها و سازمان‌های رسمی خود را متولی ساماندهی بخشی از این مشکلات می‌دانند و برخی مسائل و مشکلات دیگر را وا می‌نهند یا در اولویت قرار نمی‌دهند. همین مسئله زمینه‌ای را برای شکل‌گیری انجمن‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد با هدف رفع بخشی از مشکلات فراهم کرده است.
یکی از انجمن‌هایی که چندی است در حوزه مسائل اجتماعی، علمی و فرهنگی معلولان شکل گرفته، انجمن علمی و فرهنگی معلولان است. جهت شناخت بیشتر این انجمن و فعالیت‌های آن با مهندس برجیان مدیرعامل این انجمن به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
مهندس برجیان در کنار اقدامات و فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی برای معلولان اقدام به انتشار کتاب معرفی معلولان خلاق و نوآور باعنوان «نخبگان معلول» کرده است. حاصل گفت‌وگوی ما با مدیرعامل انجمن علمی و فرهنگی معلولان را می‌خوانید.
▪ انجمن علمی و فرهنگی معلولان چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
ـ نخبگان، هنرمندان و فرهیختگان علمی و فرهنگی، دارای معلولیت، شهروندان طلایی هستند که در یک رقابت سالم در زندگی علاوه بر داشتن مشکلات و محدودیت‌های بسیار پیوسته با تلاش و پشت کار سعی کرده‌اند علاوه بر اینکه تحمیلی بر زندگی دیگران نباشند بلکه خود منشأ خدماتی به دیگر افراد جامعه باشند و این عزت نفس و روح والای انسانی قابل ارج خود یکی از اهداف شکل‌گیری این انجمن بوده است.
هدف دیگر آن، بالابردن سطح فرهنگ جامعه درخصوص شناخت معلولان و ارتقای این فرهنگ با چاپ کتب مرتبط، به‌قلم گروه هدف برای معلولان و دیگر اقشار جامعه و در نهایت فرهنگ‌سازی به معنا حقیقی آن است.
از طرف دیگر در ارتباط با مسائل علمی، فرهنگی و هنری معلولان تاکنون انجمن و اصولاً‌ گروهی اعم از دولتی، خصوصی و مردم‌نهاد کاری نکرده و اگر کاری انجام شده بازتاب نداشته است.
▪ اساساً کار علمی و فرهنگی برای معلولان یعنی چه و کدام فعالیت‌ها را شامل می‌شود؟
ـ اصولاً کارهای علمی و فرهنگی برای کلیه اقشار جامعه یکسان است و تفاوتی برای گروه خاصی ندارد. ولی چون در ارتباط با معلولان و مسائل ویژه آنان توجهی به خدمات علمی، فرهنگی و هنری آنان نشده است، لذا توجه به آن از اهمیت خاصی برخوردار است.
▪ آیا این امر با فرهنگ‌سازی برای معلولان تفاوت ماهیتی دارد؟
ـ نه.
▪ مطلع هستیم که انجمن در زمینه چاپ و نشر آثار معلولان نیز فعالیت دارد چند نمونه از این آثار را می‌توانید نام ببرید؟
ـ برخی از آثار منتشرشده توسط انجمن عبارتند از:
۱) نوابغ و مشاهیر معلول جهان
۲) مناسب‌سازی اماکن عمومی و تجاری (برای افراد دارای معلولیت)
۳) راهنمای ضایعات نخاعی
۴) کم‌شنوایی و سمعک
۵) مادران معلول و پرورش کودکان
۶) مسائل جنسی در ضایعات نخاعی
۷) معلولان، شهروندان طلایی (شامل ۱۲ عدد کارت و بروشور)
برگزاری جشنواره رودکی معرفی نخبگان علمی، فرهنگی و هنری و چاپ بخشی از آثار آنان به ۲زبان‌فارسی و انگلیسی از جمله دیگر فعالیت‌های انتشاراتی انجمن است.
▪ یکی از برنامه‌های انجمن شما، فعالیت در زمینه حمل‌ونقل معلولان اعلام شده است. چه کاری در این زمینه انجام داده‌اید؟
ـ این انجمن سعی کرده با توجه به مشکل ایاب و ذهاب معلولان، نبود وسائط نقلیه عمومی مناسب‌سازی شده، عدم‌امکان استفاده معلولان از این وسایل و از طرف دیگر اهمیت و تاثیر وجود وسیله حمل‌ونقل و جابه‌جایی برای انجام امور روزمره (از جمله رفتن به مدرسه، دانشگاه، محل کار یا حتی مراجعه به مراکز درمانی و فیزیوتراپی) با کمک شهرداری نسبت به ایجاد وراه‌اندازی ناو حمل‌ونقل ویژه معلولان اقدام کند.
خوشبختانه این ناوگان حمل‌ونقل تحت عنوان «خدمات آسایش» توانسته منشأ خدماتی ویژه و ارزنده‌ای باشد. جا دارد که مسئولان حمل‌ونقل کشور و دیگر سازمان‌های ذی‌ربط و ارگان‌های مرتبط، ما را در اجرای کامل‌تر این طرح که حقیقتاً در شرایط فعلی بسیار کارآمد و کارگشاست یاری و مساعدت فرمایند. تا ان‌شاءالله به امید روزی که سامانه حمل‌ونقل شهری مناسب‌سازی شده و دیگر به ارائه خدمات جداگانه نیازی نباشد و این امر محقق نمی‌شود مگر با همکاری و حمایت مسئولان از این طرح ویژه و تلاش برای اصلاح سامانه موجود.
▪ آیا این فعالیت می‌تواند به‌عنوان رقابت با شرکت بهزیستکار قلمداد شود؟
ـ به اعتقاد من رقابت از نوع سالم آن بسیار سازنده خواهد بود همان‌طوری‌که در این اقدام عملاً مشاهده شده است که اتومبیل‌های خدمات آسایش کاملاً مناسب‌سازی شده و دارای تجهیزات ویژه هستند. از طرف دیگر این قبیل خدمات فقط از انحصار خارج شده است و رقابت سازنده به ارتقای خدمات کمک خواهد کرد. این امرنشان از آگاهی و توجه به نیاز معلولان و جانبازان است و هنوز برای اینگونه خدمات و توسعه آن جای کار بسیار وجود دارد.
▪ بزرگ‌ترین مشکل جامعه معلولان ایران چیست؟
ـ به‌نظر من عدم‌مناسب‌سازی محیط به معنای حقیقی آن یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مشکلات جامعه معلولان ایران است؛ چرا که وقتی امر مناسب‌سازی صورت نگیرد چگونه شما می‌توانید مشارکت و حضور فعال معلولان و جانبازان را در جامعه شاهد باشید. متأسفانه مناسب‌سازی در کشور ما جدی گرفته نشده و در بعضی موارد صرفاً ساخت یک سطح شیبدار یا رمپ را هم به‌صورت غیراستاندارد اجرا کرده و فکر می‌کنند مناسب‌سازی کرده‌اند. مناسب‌سازی باید در اماکن شهری، عمومی، تجاری و سامانه ناو حمل‌ونقل کشوری، مبلمان شهری و غیره به‌صورت جدی و اساسی انجام شود.
لازم می‌دانم توجه ستاد مناسب‌سازی کشور را به جدیدترین طرح افتتاح شده به‌نام سینمای آزادی جلب کنم و بگویم که متأسفانه ورود به این سینما برای عزیزان معلول - این بزرگ‌ترین اقلیت کشور - مناسب و علمی نیست.
اگر امر مناسب‌سازی به‌صورت جدی و اصولی پیگیری و اجرا شود و ما شاهد حضور فعال معلولان و جانبازان در سطح جامعه باشیم تأثیر روحی، روانی و توانبخشی مبتنی بر جامعه و در نهایت استفاده و بهره‌مندی از این نیرو را در سطح جامعه خواهیم بود

مرتضی اسلام‌زاده

منبع : روزنامه همشهری