خداحافظ اسکناس

اما این روزها با پیدا شدن سروکله پول الکترونیکی ظاهرا به طور کلی فاصله چندانی ازخداحافظی با سکه ها و اسکناس های پشت سبز نداریم.
چندی است بحث به کار گیری فناوری اطلاعات ITدر بسیاری از زمینه ها گسترش یافته است ؛ تا جایی که این پدیده از دیدگاه کارشناسان به عنوان گامی مهم در توسعه اجتماعی - اقتصادی تلقی شده و هیچ راه حلی جز پرداختن به استفاده از فناوری اطلاعات در توسعه وجود ندارد. در شرایط فعلی دولتهای متعددی در دنیا در حال تدوین برنامه توسعه مبتنی بر به کارگیری فناوری اطلاعات هستند و از اواخر دهه 90 تقریبا هیچ کشوری نیست که بخش مهمی از برنامه توسعه یا همه آن را به فناوری اطلاعات موکول نکرده باشد. به گفته آقای جهانگرد، دبیر شورای عالی اطلاع رسانی ، حوزه تجارت الکترونیک برای ایران می تواند به عنوان پیش برنده ای مهم در اصلاح ساختارها باشد که پیش ساختارهای این توسعه فراهم شده است و قانون تجارت الکترونیکی با کمک کارشناسان تجارت الکترونیکی مطرح شده است.
در این راستا مهمترین اقدام تکفا (توسعه کاربری فناوری ارتباطات و اطلاعات) در سال جاری ، برپایی خدمات پول الکترونیکی در بازار اقتصاد ایران است ؛ که پس از برگزاری همایشی تحت عنوان پول الکترونیکی در تیرماه امسال به طور جدی مورد توجه قرار گرفته است.
پول الکترونیکی به معنای داشتن یک کارت اعتباری برای هر فرد است که معاملات خود را به جای پول نقد با این کارت انجام دهد. در این صورت دیگر لازم نخواهد بود برای خرید از سوپرمارکت محل ، رفتن به سینما ، یا هرگونه پرداخت دیگری با خود پول نقد به همراه داشته باشید. بلکه با قرار دادن کارت اعتباری خود در رایانه ، بدهی خود را مستقیما به حساب فروشنده واریز خواهید کرد.
شما حتی می توانید در بزرگراه ها با استفاده از کارت اعتباری خود عوارض لازم را پرداخت کرده و دیگر ذهن خود را درگیر یافتن پول خرد و سکه نکنید. به این ترتیب علاوه بر رهایی از مشکلات حمل پول ، در هزینه های سرسام آوری نیز که همه ساله به دلیل استهلاک و از رده خارج شدن اسکناس ها بر بودجه کشور تحمیل می شود، صرفه جویی خواهد شد.
برای استفاده از پول الکترونیکی لازم است هر فروشگاه مجهز به چند دستگاه پوز(pos)باشد تا شما پس از خرید، کارت خود را در آن وارد کرده و بدون نیاز به حمل پول نقد صورتحساب خود را پرداخت کنید. پیاده کردن چنین سیستمی نیازبه زیرساختارهایی دارد.
از جمله ، باید زیر ساختارهای ارتباطی و اینترنتی لازم فراهم شده و فروشگاه ها و سوپر مارکت ها و اصولا هر جایی که قرار است از پول الکترونیکی در مبادلات خود استفاده کند، با این شبکه ارتباط داشته باشد. همچنین دستگاه های ATM یا همان دستگاه های خود پرداز مورد استفاده در بانکها باید به این شبکه وصل شوند تا قادر باشند خدمات لازم را ارائه کنند. علاوه بر این ، برای این کار زیرساختارهای حقوقی مناسب نیز مورد نیاز است. بانک مرکزی باید سیاستی اتخاذ کند که بانکها این طرح را پذیرفته و با آن همگام شوند. طرح شتاب یا همان شبکه توسعه ارتباط بین بانکی ، یکی از پیش زمینه های تجارت الکترونیکی است که در آن با داشتن عابر بانک می توانید از بانکهای مختلف پول مورد نیاز خود را دریافت یا به آن پرداخت کنید.
به اعتقاد کارشناس معاونت فنی دبیرخانه شورای عالی اطلاع رسانی ، این موضوع هم از مقوله ها یی است که بانک مرکزی باید روی آن کار کند و تمام بانکها را مجاب به هماهنگی با این طرح نماید؛ در ضمن تمهیداتی فراهم آورد تا سیستم ها و شبکه ها ی لازم در این راستا به طور مناسب فعال شوند، به گونه ای که تمام بانکها در شبکه بانکی کشور بتوانند با یکدیگر تبادل اطلاعات و معاملات داشته باشند. همچنین لازم است سرورهایی برای پیشبرد این هدف پیش بینی شود. نحوه اجرای این زیرساختارها خود بحثی مفصل است ، لذا در دبیرخانه شورای عالی اطلاع رسانی کارگروهی ،به نام کارگروه پول الکترونیکی ، متشکل از کارشناسان وزارت مخابرات و ارتباطات ، بانک مرکزی و تعداد دیگری از بانکها ایجاد شده است ؛ تا راه حل های مناسب برای موضوع پول الکترونیکی را مورد بحث و بررسی قرار دهند.
شاید بتوان به عنوان نمونه کوچکی از پولهای الکترونیکی از کارتهای ثمین نام برد؛ که این کارتها به دلیل همان محدودیتهای حقوقی و قانونی موجود، اعتبار محدودی دارند. ولی اگر پول الکترونیکی به معنای واقعی به جریان بیفتد، دیگر محدودیتی در میزان اعتبار آنها وجودنخواهد داشت. مشکل دیگری که در حال حاضر وجود دارد این است که دستگاه های پوز موجود در فروشگاه ها تنها کارتهای بخصوصی را قبول می کنند.لذا یک فروشگاه باید به چندین دستگاه مختلف مجهز باشد تا بتواند کارتهایی مثل ثمین یا سامان یا غیره را بپذیرد. در صورتی که با استفاده از پول الکترونیکی لازم نیست هر شرکت یک پوز مخصوص به خود داشته باشد. بلکه در داخل فروشگاه تنها یک نوع پوز نصب می شود که همه بانکها آن را می شناسند.

اسکناس ها مومیایی نمی شوند
با وجود تمام مزایای پول الکترونیکی ، نمی توان جامعه آینده را از حمل اسکناس و نقدینگی بی نیاز دانست. در این که استفاده از پول الکترونیکی برای مصرف کننده بسیار آسان است ، بحثی نیست.
طبق آمار در سال 2001مصرف کنندگان در امریکا تنها 19درصد از 4/5 تریلیون دلار ارزش معاملات خود را به صورت نقد پرداخت کردند. در حالی که این رقم در سال 1990، 25درصد بوده است. طبق برآورد در سال 2020تنها کمی بیش از 10درصد پرداخت ها به صورت وجه نقد خواهد بود. به این ترتیب می توان منتظر جامعه ای بود که در آن دادو ستدها بدون ردو بدل کردن پول و اسکناس انجام شود؛ اما با این همه ، اسکناس ها و سکه ها راهی موزه ها نمی شوند.
یقینا شما برای خرید یک نسخه روزنامه نیاز به مقداری پول نقد خواهید داشت. علاوه بر این هزینه تبدیل پارکومترها و ماشین ها ی فروش سکه ای به دستگاه های پرداخت الکترونیکی رقمی سرسام آور و نجومی خواهد بود. بنابر این اگرچه مردم در معاملات و پرداختهای روزانه ی خود از درصد ناچیزی پول نقد استفاده خواهند کرد، اما هنوز نقدینگی زیادی در دست مردم خواهد بود.

مجرمان اقتصادی معاملات نقدی را ترجیح می دهند
مجرمان اقتصادی معامله با پول نفد را به استفاده از پول الکترونیکی ترجیح می دهند. زیرا بر خلاف معاملات الکترونیکی که براحتی توسط پلیس یا مسوواین مالیاتی قابل ردگیری خواهد بود، معاملات نقد را می توان به صورت پنهان و دور از چشم قانون انجام داد.
در این نوع معاملات مودیان مالیاتی درآمد خود را پنهان نموده یا میزان واقعی آن را اعلام نمی کنند. بر اساس آخرین آمارها در سال 1998 در امریکا نزدیک به 278میلیارد دلار یعنی بیش از 15 درصد از مالیات ها پرداخت نشده است. اما در صورتی که تجارت الکترونیکی اجباری شود، تمام معاملات و درآمدها ی شرکتهای مختلف با استفاده از فناوری اطلاعات به آسانی قابل پیگیری خواهد بود.پول الکترونیکی بخش خصوصی را نیز در مقابل فعالیت ها ی مجرمانه محافظت خواهد کرد.
برای مثال یکی از بزرگترین شرکتهای امریکایی استفاده کننده از پول الکترونیکی دارای سیستمی است که در برابر هرگونه سوء استفاده پولی و فعالیت ها ی پولشویی هشدار می دهد.
اما خوشبختانه احتمالا نیازی به اجباری کردن استفاده از پول الکترونیکی نخواهد بود؛ زیرا اگر استقبال کنونی ادامه یابد، در نهایت مجرمان اقتصادی و متواریان مالیاتی تنها کسانی خواهند بود که در مقیاس وسیع از پول نقد استفاده خواهند کرد.
با رواج کارتهای اعتباری و استفاده از پول الکترونیکی کار پلیس و ماموران و ممیزها ی مالیاتی در کشف متواریان مالیاتی و مجرمان اقتصادی آسانتر خواهد بود. در صورت اجباری شدن تجارت الکترونیکی و استفاده از کارتها و پولهای الکترونیکی ردپای حاصل از انجام معاملات خلاف به آسانی قابل پیگیری خواهد بود.
حتی چکها و سایر سفارشات پولی را نیز می توان به آسانی ردگیری و کشف نمود.

سعیده کافی

منبع : روزنامه جوان