نشانی از بهبود اوضاع به چشم نمی خورد

چیزی به پایان سال ۲۰۰۸ و شروع سال جدید باقی نمانده، با این حال برخلاف گذشته، مردم شور و هیجانی برای خرید هدیه و استقبال از عید کریسمس از خود نشان نمی دهند. طی یک سال اخیر بسیاری چیزها تغییر کرده که مهم ترین آنها، وضعیت اقتصادی جهان است. تا چند ماه قبل، روند صعودی قیمت کالاهای مختلف و افت شدید قدرت خرید، بزرگ ترین نگرانی مردم بسیاری از کشورها به شمار می رفت. حال، به دنبال گسترش بحران مالی و تاثیر نامطلوب آن بر رشد اقتصادی جهان، مشکلاتی مانند بیکاری، افت میزان تولید، کاهش شدید ارزش دارایی ها و رکود اقتصادی بر میزان مشکلات و دامنه نگرانی ها افزوده است. براساس جدیدترین پیش بینی ها، نرخ بیکاری در آمریکا (بزرگ ترین اقتصاد جهان و خاستگاه بحران مالی ) طی سال جاری میلادی به ۳/۶ تا ۵/۶ درصد خواهد رسید که از سال ۱۹۹۲ بی سابقه است. در ماه نوامبر تعداد بیکاران آمریکایی از مرز چهار میلیون نفر گذشت.
در سایر کشورهای صنعتی نیز وضعیت اشتغال کمابیش به همین صورت است. این روزها کمتر نشریه ای را می توان یافت که اخبار بحران مالی جهان و مسائل مربوط به آن را پوشش ندهد. اواخر هفته گذشته، خبرگزاری رویترز در گزارشی تحت عنوان «سقوط بازار سهام، هیچ نشانه ای از رفع بحران جهانی دیده نمی شود »، آخرین تحولات روزهای منتهی به ۲۱ نوامبر (اول آذر) را مورد بررسی قرار داد. در این گزارش آمده است : « با سقوط ارزش سهام بانک بزرگ سیتی گروپ آمریکا، کاهش شدید بهای نفت خام و وخامت اوضاع خودروسازان آمریکایی، روز جمعه ۲۱ نوامبر، علائم درد و رنج، گرفتاری، تنگدستی و فشار در اقتصاد جهان به اوج خود رسید. » البته در این روز ارزش سهام در بعضی از بورس های جهان افزایش یافت. به عنوان نمونه، در بازار وال استریت شاخص صنعت داوجونز که روز چهارشنبه به کمتر از ۷۵۵۰ واحد سقوط کرده بود، روز جمعه دوباره به بالای هشت هزار واحد صعود کرد. علت این رشد، انتشار خبر انتخاب وزیر خزانه داری و رئیس فدرال رزرو در دولت آینده آمریکا بود. براساس گزارش رسانه های آمریکایی، باراک اوباما (رئیس جمهور جدید آمریکا) در نظر دارد « تیموتی گیتنر » رئیس کنونی
فدرال رزرو نیویورک را به عنوان وزیر دارایی و « لورنس سامرز »، وزیر دارایی دولت کلینتون را نیز به مقام رئیس بانک مرکزی معرفی کند. با این حال، عملکرد داو جونز طی یک ماه گذشته در مجموع منفی بوده است. تا میانه معاملات روز جمعه وال استریت، شاخص های اصلی سهام به پایین ترین سطح از سال ۲۰۰۳ کاهش یافتند. از سویی نگرانی از تشدید رکود جهانی، ارزش سهام در بازارهای آسیایی را نیز به شدت کاهش داد.
در کنار همه مشکلات موجود، تحلیلگران از خطر دیگری سخن می گویند. کاهش قیمت کالاهای مصرفی که به طور طبیعی خبر خوبی برای مصرف کنندگان است، اکنون به نشانه ای از افت میزان رشد اقتصادی جهان تبدیل شده است. قیمت هر بشکه نفت خام سبک آمریکا به سطح ۵۰ دلار (پایین ترین رقم طی سه سال و نیم گذشته) کاهش یافته است. افت شدید تقاضای نفت به معنای کاهش رشد اقتصادی جهان است. کارشناسان پیش بینی می کنند که این وضعیت طی سال ۲۰۰۹ نیز ادامه پیدا کند.
فدرال رزرو در جدیدترین گزارش خود از چشم انداز اقتصادی آمریکا، پیش بینی کرد که رکود اقتصادی و بیکاری طی سال آینده هم با افزایش روبه رو خواهد شد. ناگفته پیداست، کاهش رشد اقتصادی آمریکا، رشد اقتصاد جهان را نیز کاهش خواهد داد. روند نزولی رشد اقتصادی جهان بسیاری از کشورها را وادار به کاهش نرخ های بهره بانکی کرده است. آمریکا طی پنج ماه گذشته نرخ بهره کوتاه مدت را از بالای پنج درصد به سطح یک درصد رسانده است. انگلستان، ژاپن، سوئیس و سایر کشورهای پیشرفته نیز دست به اقدام مشابهی زده اند. این اقدام تاکنون تاثیر چندانی در پی نداشته است. خبرگزاری رویترز در نظرسنجی از تعدادی کارشناس و تحلیلگر اقتصادی پیش بینی کرده که فدرال رزرو به زودی نرخ بهره خود را به نیم درصد کاهش خواهد داد. مجموع پیش بینی ها حکایت از آن دارد که رشد اقتصادی کشورهای توسعه یافته و صنعتی طی سال آینده روندی نزولی خواهد داشت. بدترین ارزیابی نشان می دهد نرخ رشد این کشورها در سه ماهه چهارم سال جاری به پایین ترین سطح از سال ۱۹۸۲ خواهد رسید. هم اکنون صندوق بین المللی پول مشغول بررسی وضعیت کشورهای بحران زده و احتمال کمک به آنهاست. صندوق مبلغ ۲/۱۰ میلیارد دلار برای ایسلند و ۴۰ میلیارد دلار برای ترکیه در نظر گرفته است.
یکی از کارشناسان ارشد بانک « یونی کردیت » وضعیت کنونی را اینگونه تشریح کرده است: « تمامی اقتصادهای پیشرفته در سال ۲۰۰۹ با رکود مواجه خواهند شد. این بدترین شرایطی است که این کشورها طی یک قرن با آن روبه رو بوده اند. اما تشبیه وضعیت کشورهای پیشرفته و بحران امروز به رکود اقتصادی سال ۱۹۲۹ میلادی کمی زیاده روی و بیش از حد بدبینانه است.»

حبیب علیزاده

منبع : روزنامه سرمایه