نماهنگ ها پیوند دهنده ادبیات، موسیقی و سینما

آیا تا به حال به نماهنگ هایی که از صدا و سیما و شبکه های ماهواره ای پخش می شود دقت کرده اید؟ آیا متوجه نقص های موجود در این نماهنگ ها شده اید؟
نماهنگ ها پیوند دهنده ادبیات، موسیقی و سینماست و کوچکترین نقص در نماهنگ باعث ضربه به هر سه عنصر تشکیل دهنده نماهنگ می شود که هر کدام بخشی از فرهنگ این مرز و بوم به حساب میآیند.
مدتی پیش حتی برخی از نماهنگ ها در تعدادی از شبکه های غیرقانونی خارج از کشور پخش می شد. در این مطلب کوتاه قصد داریم به بررسی این نماهنگ ها بپردازیم. به طور کلی ایرادهای موجود در این نماهنگ ها را می توان به سه دسته تقسیم بندی کرد:
۱) ایرادهای موسیقیایی
۲) ایرادهای شکلی
۳) ایرادهای محتوایی.
حدود ۱۰ سال است که موسیقی پاپ بعد از انقلا ب مجددا رونق گرفته است و البته به افراط کشیده شده و هم اکنون اگر خوانندگان دارای مجوز داخل کشور را در یک کفه ترازو و خوانندگان جهان را در کفه دیگر ترازو قرار دهیم، اگر کفه ایرانیان پایین تر از کفه خوانندگان جهان نباشد، مساوی است!
ولی مهم تر از شلوغی بیش از حد و غیر قابل تحمل بازار پاپ داخلی و در نظر نگرفتن آهنگ سازی های ناشیانه ای که به وسیله سینتی نرم افزارهای موسیقی انجام می شود که هر کدام نیاز به بررسی اساسی و جداگانه دارند، نماهنگ هایی است که توسط خوانندگان داخلی کشور ساخته می شود. از آن جا که موسیقی پاپ ایران در مجامع بین المللی و معتبر ارائه نمی شود و صادرات موسیقی به آن صورت نداریم، لذا این کارها توسط کارشناسان خارجی مورد نقد قرار نمی گیرد ولی نما آهنگ های خوانندگان ما از شبکه های ماهواره ای پخش می شود و شنونده و بیننده غیر ایرانی به علت ضعف موجود در این نماهنگ ها و حاکم بودن فضایی متناقض با فرهنگ کشور، با سردرگمی از وجود این تناقض، اجازه می یابند تا درباره ریشه های فرهنگی نوع موسیقی ارائه شده و حتی سایر مسایل فرهنگی کشور اظهار نظر کنند. در حدود سال های ۷۸ تا ۸۱ که اوضاع بازار پاپ به اندازه این روزها شلوغ و نابسامان نبود در ساخت نماهنگ ها به حضور ساز و نشستن خواننده درکنار آتش یا تکیه دادن به دیوار یا نشستن بر لب پنجره و فیلم برداری از خواننده، هنگام ضبط کار در استودیو یا میکس تمامی حالا ت با فیلم کنسرت اکتفا می شد. البته در آن زمان شبکه هایی نظیر music Iran و مهاجر تاسیس نشده بودند واین نماهنگ ها همانند کاست و CD با مجوز رسمی وزارت ارشاد و ثبت در کتابخانه ملی به بازار عرضه می شد و مانند آلبوم های موسیقی صرفا مورد استفاده مخاطب ایرانی قرار می گرفت که البته برای مخاطبانی که حدود ۲۰ سال از موسیقی پاپ برخوردار نبودند شاید قابل قبول بود. البته اگر همین مخاطب این نماهنگ ها را در مقابل نماهنگ های خوانندگان مشهور جهان می گذاشت نماهنگ های داخل هیچ محلی از اعراب نداشت.
امروزه نماهنگ های بسیاری توسط خوانندگان داخلی ساخته می شود که در آنها معمولا ردپای نماهنگ های خوانندگان لس آنجلسی کاملا مشهود است و در تمام ابعاد می توان گفت تقلید صورت گرفته است، وتنها تفاوت آن است که خانم های حاضر در این نماهنگ ها شال ظریفی روی سر دارند و عملا به اجرای حرکات موزون نمی پردازند!
لا زم به یاد آوری است که برای ساخت اکثر نماهنگ هایی که در داخل کشور ساخته می شود، فیلم نامه یا طرحی از قبل ریخته نمی شود و صرفا دستمایه آن حضور خانم محترم ونمایش لبخند، اشک و قهر یا یک تعقیب و گریز واحتمالا پشت صحنه ای ساختگی از مراحل ساخت نماهنگ مربوطه کار به اتمام می رسد.
البته نماهنگ هایی نیز داریم که توسط رسانه ملی پخش می شود که دارای همان ایرادهای دیگر نماهنگ هاست به ویژه ایراد محتوایی (در اکثر این نماهنگ هاایرادهای موسیقیایی کمتر به چشم می خورد) برای مثال درک ارتباط اشعاری با مفاهیم عاشقانه با تصاویری از طبیعت بسیار مشکل است. این مساله آن قدر درخور نقد بود که اکنون چندی است از پخش برنامه هایی همانند شبنم و ترنم خبری نیست و برنامه های دیگر کمتر به پخش نماهنگ راغب هستند دیگر مخاطب از دیدن یک سری تصاویر از قبیل پرچم به اهتزاز درآمده ایران، ضربه سراستیلی، رژه سربازان ایرانی و نشان دادن ویرانه هایی از شهرهای مرزی که بر روی هر ترانه ای برای ایران ساخته شده اند. خسته شده است چرا که چه با صدای حماسی علیرضا عصار چه با صدای هر خواننده ای دیگر بیننده همین صحنه ها را می بیند. در نظر داشته باشید که فقط صدای تعداد محدودی از خوانندگان از صدا و سیما پخش می شود و این خود یک ضعف است. اگر کاری مورد تایید وزارت ارشاد است و دارای مشکل شرعی، فرهنگی، سیاسی و ... نیست پس به چه علت صدای همه خوانندگان ما از صدا و سیما به گوش نمی رسد؟ مگر بین صدا و سیما و وزارت ارشاد مشکلی وجود دارد؟ یا از سیاست جداگانه ای پیروی می کنند؟
سوال دیگری که در اینجا مطرح می شود این است که چرا نماهنگ های موسیقی پاپ از رسانه ملی پخش نمی شود؟ البته این سوال ، سوالی است که بارها و بارها توسط افراد یا موسسات مختلف حتی در خود رسانه ملی هم مطرح شده است ولی تاکنون مانند سوالا ت قبل بی جواب مانده است. با توجه به آنچه از صدا و سیما دیده و شنیده می شود می توان نتیجه گرفت که یاصدا و سیما به وظایف خود درست عمل نمی کند یا وزارت ارشاد، چرا که اگر هر دو درست عمل می کنند پس چرا ما فقط صدا و چهره چند تن از خوانندگان را از رسانه ملی! می بینیم و می شنویم؟ مسوولین این دو نهاد دولتی باید برای این مسئله فکری بکنند.
راه حل این ماجرا گذاشتن سدی محکم همانند ممیزی های وزارت ارشاد یا مرکز موسیقی نیست که برای ترانه سرایان، آهنگ سازان، خواننده ها و تهیه کنندگان آثار موسیقی تبدیل به نوعی برزخ شده و عملا به عدم صدور مجوز ختم می شود، (به طوری که شاهد هستیم مدت هاست بازار پاپ با مشکل و بحران جدی روبه رواست و مرکز موسیقی هم برای دور نگه داشتن افکار عمومی اجازه برگزاری کنسرت های متعدد را صادر می کند). ازطرفی راه حل برگزاری جلسات مکرر فقط با حضور مسوولا ن هم نیست اگر قرار است نشستی برگزار شود باید با حضور مسوولا ن صدا و سیما، وزارت ارشاد، هنرمندان و دست اندارکاران موسیقی برگزار شود و مشکلا ت تفکیک و بررسی شود.
اگر نماهنگ ها از رسانه ملی پخش شود، خوانندگانی که مشغول ساخت نماهنگ هستند به دلیل ابعاد و همه گیر بودن پخش آن در رسانه ملی انگیزه و دقت بیشتری در ساخت آنها خواهند داشت و بسیاری از اشکالا ت موجود در این نماهنگ ها رفع می شود البته تمام این حرف ها را در حالی می زنیم که کمپانی سروش که خود نهادی وابسته به صدا و سیماست برای خوانندگانی که با این کمپانی همکاری می کنند نماهنگ نمی سازد.
ولی امیدواریم با توجه به موارد فوق و ایجاد تغییر در نوع کار و نگرش به چنین مسائلی امکان پیشرفت صنعت ساخت نماهنگ با زمینه موسیقی قوی از سوی مسوولین فراهم شود زیرا همان طور که نماهنگ بد به ادبیات، موسیقی و سینما ضربه می زند یک نماهنگ خوب باعث تثبیت و افزایش سطح آن ها می شود.

فراز انصاری

منبع : روزنامه مردم سالاری