القاعده در عراق؛ ضعیف اما ریشه‌دار

جـایـزه تـعـیـیـن شـده بـرای دستگیری ابوایوب المصری رهبر القاعده در عراق ۵ میلیون دلا‌ر اعلا‌م شده بود. این رقم به اندازه جایزه ۵۰ میلیون دلا‌ری برای دستگیری اسامه بن لا‌دن و یا جایزه۲۵میلیون دلا‌ری برای ایمن الظواهری رهبران بلند پایه تروریستی القاعده نیست، اما با این حال حـــاکـــی از عـــزم جـــدی واشــنــگـتــن بــرای دســتــگــیــری الـمـصــری بــود کــه جــانـشـیــن ابومصعب الزرقاوی رهبر سابق القاعده در عراق به شمار می آید.
اکنون به نظر می رسد دولت بوش اشتیاق کمی برای دستگیری وی نشان می دهد. هفته گذشته دولت آمریکا جایزه تعیین شده برای المصری را از ۵ میلیون دلا‌ر به ۱۰۰ هزار دلا‌ر کاهش داد. آیا این مساله نشان می دهد که القاعده در عراق به آخر خط رسیده است؟ بله، بنا به اعلا‌م منابع عراقی و آمریکایی که بخشی از اطلا‌عات خود را از شبه نظامیان دستگیر شده القاعده کسب می کند، چـنـیـن امری صحت دارد. منابع آگاه در عراق به نیوزویک گفته اند که ضربه مهلکی بر القاعده در عراق وارد شده است.این گروه اکنون به طور فزاینده به جنایاتی روی آورده است تا بتواند از آن طریق عملیات مرگبار خود را از لحاظ مالی تامین کند. یکی از دلا‌یل ضعف القاعده در عراق، رهبری ضعیف المصری است. به گفته این منابع، المصری قادر نبوده است به مانند الزرقاوی که در یکی از نوارهای ویدئویی خود در حال گردن زدن یک گروگان خارجی بود، نیروهای القاعده را متحد کند. القاعده تحت رهبری الزرقاوی یک سری بمب گذاری های انتحاری و حملا‌تی را در سراسر عراق ترتیب داد که منجر به کشته شدن حتی ۱۵۰ تن طی یک روز شد. المصری هم از چنین اقدامات ظالمانه ای مستثنی نیست اما او استراتژی خود را بر اهداف دیگری نظیر عراقی های هم پیمان آمـریـکـایـی هـا مـعـطـوف کـرده است. البته تضعیف القاعده در عراق، تنها به این دلیل نیست که رهبر جدید آن قادر به تشویق نیروهای خود و متحد کردن آنها نبوده است. افزایش نیروهای آمریکایی در عراق، تشدید فشارهای دیپلماتیک و افزایش مخالفت ها باحملا‌ت شبه نظامیان سنی، همگی در کــاهــش شـمـار حـمـلا‌ت در عـراق نـقـش داشته اسـت.
در حـوزه تـحت تسلط نیروهای چند ملیتی در شمال عراق که وسعت آن به اندازه ایالت پنسیلوانیای آمریکاست، ‌استان‌های دیاله و نینوا را شامل می‌شود. (استان دیاله مقر سابق القاعده در عراق محسوب می‌شد) این بخش (۲ استان) شاهد کاهش حملا‌ت از ۶۰۰ مورد در هفته در ماه جولا‌ی سال گذشته به حدود ۲۷۰ مورد در هفته ، ظرف ۲ هفته گذشته بوده است .بنابر اعلا‌م مقامات ارتش آمریکا در عراق، افزایش ۳۰ هزار نیروی آمریکایی در سال گذشته میلا‌دی در عراق و افزایش ۳ برابری نیروهای امنیتی عراق به حدود ۶۰۰ هزار نفر منجر به مرگ تقریبا ۲ هزار و ۴۰۰ شبه نظامی القاعده و دستگیری حدود ۸ هزار و ۸۰۰ تن دیگر از اعضای این گروه شده است. در هفته‌های اخیر،‌نیروهای امنیتی عراق ۵۰ رهبر ارشد القاعده را در شهر موصل و سایر مناطق بازداشت کردند. از جمله بازداشت شدگان می‌توان به احمد عمر نصیر الصباوی امیر القاعده در شرق موصل اشاره کرد. این گروه همچنین مکان‌های امن خود در عراق را از دست داده است . عملیات‌های نظامی، شبه نظامیان القاعده را از استان‌های الا‌نبار و دیاله رانده و آنها را در شهر بزرگ موصل واقع درشمال عراق پراکنده کرده است.
اکنون بزرگ ترین محل مبارزه علیه القاعده ، این شهر محسوب می‌شود. حدود ۳۲ هزار نیروی پلیس و ارتش عراق به رهبری نوری المالکی نخست وزیر این کشور به موصل سـرازیـر شـده‌انـد. عـملیات <غرش شیر-> یک مبارزه چند جانبه علیه القاعده - در تاریخ ۱۰ می اجرا شد که شامل حملا‌ت هوایی نیروهای عراقی ، ‌یورش نیروهای زمینی به مناطق همسایگی شهر موصل و استقرار خودروهای نظامی مسلح برای مقابله با رهبران القاعده بودکه با حمایت حدود ۵ هزار نـیـروی آمریکایی همراه بود. در صورتی که القاعده از شهر موصل رانده شود، این گروه پایگاه عملیاتی خود را از دست خواهد داد و به گفته مقامات عراقی و آمریکایی از صنعت نفت چند میلیاردی عراق خارج خواهد شد. گرگ اسمیت از سخنگویان ارتش آمریکا در عراق می گوید: موصل یکی از مهمترین مراکز اقتصادی عراق می‌باشد و به همین دلیل است که القاعده خواستار حفظ حضور خود در این شهر است. القاعده در عراق با مقوله قاچاق بیگانه نیست . این گروه به مدت طولا‌نی و از طریق فعالیت هایی نظیر دریافت غرامت جنگی از قربانیان خود، ربـودن خـودرو و کـامیون های سوختی، کسب درآمد می کند .
در برخی موارد اعضای القاعده با به تن کردن یونیفرم های پلیس، یک ایست بازرسی جعلی را احداث می کنند و از این طریق خودروهای آخرین مدل را می دزدند و رانندگان آنها را می کشند . آنها سپس پلا‌ک خودروها را تغییر داده و آنها را برای فروش به شهر دیگری - معمولا‌ً کرکوک یا بغداد - منتقل می کنند . القاعده در عراق ، خودروهای دزدیده شده را از طریق شبکه های مختلفی به فروش می رساند . جاسوسان این گروه، افراد ثروتمند را نشانه می گیرند و در مورد آنها به رهبران خود اطلا‌عات می دهند . درآمد به دست آمده از چنین اقدامات غیرقانونی به ده ها میلیون دلا‌ر می رسد ، اما پرسودترین فعالیت القاعده از قاچاق نفت در منطقه بیجی ناشی می شود . به گفته یک مقام دولتی عراق که نخواست نامش فاش شود، شبه نظامیان القاعده در این منطقه با سوراخ کردن لوله های نفتی ، نفت را به کامیون های خود منتقل کرده و آن را در بازار سیاه به فروش می رسانند . این فعالیت برای القاعده در عراق ۲ میلیون دلا‌ر در ماه درآمد زایی می کند . از دیگر اقدامات این گروه، می توان به احداث ایستگاه هایی شبیه پمپ بنزین، ربودن کامیون های حاوی نفت و گازوئیل اشاره کرد . القاعده در عین حال می تواند خرابکاری هایی را در خطوط لوله نفتی عراق ترتیب دهد زیرا دولت به هیچ وجه نمی تواند امنیت خطوط نفتی عراق به طول بیش از ۴ هزار مایل را تضمین کند . ابراهیم بـحرالعلوم وزیر سابق نفت عراق می‌گوید: دزدی های نفتی اغلب در نزدیکی شهر موصل و کرکوک رخ می دهد . یک افسر اطلا‌عاتی عراق هم می گوید : منابع آگاه به عوامل القاعده نسبت به تحرک کامیون های نفتی اطلا‌ع می دهند . عوامل القاعده این خودروها را در ایست های بازرسی متوقف می کنند و بــــه مـــکــــان‌هــــای مــــرزی نــزدیــک ایــران منتقل و سپس با زدن پلا‌ک های ایرانی به این خـودروهـا مـجـدداً بـه سـمت خاک عراق حـرکـت می کنند و وانمود می کنند که خودروها و سوخت آنها از ایران وارد شده است .
عوامل القاعده سوخت را به قیمت بالا‌یی می فروشند زیرا در این منطقه نفت به سختی به دست می آید . برای مثال، دولت قیمت هر بشکه گازوئیل را ۴ دلا‌ر تعیین می کند ، اما القاعده آن را ۷۰ دلا‌ر در هر بشکه به فروش می رساند . یک افسر اطلا‌عاتی عراق می گوید: من نمی توانم در مورد تعداد دقیق افراد دستگیر شده القاعده صحبتی کنم اما به طور کل اکثر گروه های فعال القاعده در زمینه قـــاچــاق نـفــت در غــرب و شـمــال عــراق فعالیت‌می‌کنند . القاعده از این درآمد برای خـریـد سلا‌ح، پرداخت حقوق، رشوه و اجرای حملا‌ت خود استفاده می کند .

منبع : روزنامه آفتاب یزد