غازیاغی

در ایران معمولا با اصطلح تركی ان « غزیاغی » و در غرب ایران با نام « پاغازه » شناخته می شود. بهعربی و در كتب طب سنتی « رجل الوز » و « بارتنگ ابی » نامبرده میشود. به فرانسوی Plantain deau و Alisme و به انگلیسی Water plantain نامیده میشود. گیاهی است از خانواده Alismaceae نام علمی ان Var orientale Samuele Alisma plantago – aquatica L. و مترادف ان .majus S.F و A. plantago auct می باششد .
● مشخصات
گیاهی است علفی چند ساله به بلندی ۱۰۰ – ۱۰ سانتی متر كه قسمت زیر زمین ان متورم است از ان ریشكها بیرون می اید . برگهای ان دراز رگبرگهای موازی بیضی شكل نوك تیز كه همه با دمبرگ از ریشه خارج میشوند ، شبیه برگ بارهنگ . گلهای ان سفید یا صورتی كوچك است. این گیاه بیشتر در كنار اب بندها و نهرها و مردابها میروید.
این گیاه در ایران انتشار دارد و در مناطق جنوب غرب : اشتران ككوه ، كوه رزوند ، در سیلا خور ، و در شوش كنار رودخانه شور ، در اذربایجان شرقی : بین مراغه و مرحممت اباد در مناطقی كه ابهای راكد وجود داردو در اذربایجان غربی در ابهای گودالهای جونگواری دیده میشود.
● تركیبات شیمیایی
از نظر تركیات شیمیایی گیاه دارای اسانس خیلی فرار و انواع پوتئین و نشاسته و رزین است. در اسانس ان مواد فور فورالئید و اسپاراژین و مقدار كمی از یك الكالوئید و مقدار زیادی قندوجوددارد. در ماده رزین ان یك فیتوسترول و یك فیتوسترولین و یك مخلوطی از اسیدهای چرب شامل پلمی تبك اسید و استاریك اسید واولئیك اسید ولینولئیك اسید و یك جسم جامد بی رنگ غیر ممشخص و جود دارد.
● خواص – كاربرد
قسمت متورم زیرزمینی گیاه مدر است. خنك كننده اتس و برای استسقا و سوزاك مفید می باشد. بری بیماری های قندو بیماری های كلیه مفید اس. سایر خواص كه به گیاه نسبت داده می شود. تونیك ، مقوری معده ، قابض ، محلل و زیاد كننده ترشح شیر است. استوارت تحقیق كرده و نشان میدهد كه اثر میوه هاوتخم ان شبیه اثار قسمت زیزمینی ان است. ولی خوردن میوه ان انسان را عقیم میكند. در هندوچین از گگرد قسمت متورم زیرزمینی گیاه به عنونمدر استفاده می كنند.
این گیاه در كتاب طب سنتی چین Pentsao امده است وخواص زیادی در ردیف انچه فوقا دكر شد برای قسمت متورم زیرزمینی ان در ان كتاب نوشته شده است.
به علاوره در چین این گیاه را برای تسهیل زایمان كاهش دردروتسریع تولد بچه به زائو در حال وضع حمل میداده اند. ازبرگهای ان نیز برای جذام استفاده میشده است.
در Pentsao هم چنین امده است كه خوردن میوه ان موجب عقیم شدن انسان میشود و اضافه دشه است كه خوردن ریشه ان چشم و گوش راتیزو حساس می كند و زن انسان كم می شود رنگ رخسار درخشان و عمر دراز و انسان اصولا سبك می شود.
در اسناد دیگری امده است كه له شده برگهای غازیاغی با سركه و نمك برای زخمهای بد و سوختگی وجراحتها مفید است .
شلیمر معتقد است كه نام فارسی گیاهی كهبه فرانسوی Coronope و Corn de cerf و به انگلیسی Qild scurvy grass نامیده میشود و نام علمی ان Cachlearia coronoli Herba می باشد . غازیاغی و موجه و اطریلال است كه دركتب طب سنتی ان را حشیشهٔالبرص نام میبرندو این همان گیاهی است كه در بهار مخلوط با سبزی های دیگر به نام سبزی صحرائی در تهران عرضه میشود ومصرف دراز مدت ان برای برص مفید است .

استادمیرحیدر

منبع : موسسه اطلاع رسانی طعام اسرار