اختلال شخصیت پارانوئید

●چشم انداز بیماری
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات ذهنی چاپ چهارم تجدید نظر شده DSM-IV-TR اختلال شخصیت پارانوئید را اینچنین شرح داده است : بی اعتمادی و سوءظن نسبت به دیگران به طوری که انگیزه های آنان پلید و مغرضانه تفسیر می شود. این اختلال از اوایل بزرگسالی آغاز شده و در زمینه های مختلف تظاهر می کند. که با چهار مورد از موارد زیر مشخص می شود:
▪سوءظن بدون پایه و اساس کافی مبنی بر این که دیگران او را استثمار کرده، به او صدمه زده یا او را فریب می دهند.
▪ با شکهای بیهوده دربارهٔ وفاداری یا صداقت دوستان یا همکاران اشتغال ذهنی دارد.
▪ به علت ترس بدون دلیل میلی در اعتماد به دیگران ندارند؛ به دلیل اینکه معتقد است از این اطلاعات به صورت مغرضانه بر علیه وی استفاده خواهد شد.
▪ از گفته ها یا رویدادهای معمولی ، تحقیر پنهان یا معانی تهدیدآمیز را استنباط می کند.
▪پیوسته کینهٔ دیگران را به دل می گیرد یعنی لغزشها و اشتباهات دیگران را نمی بخشد.
▪با کوچکترین چیزی احساس می کند به شخصیت یا اعتبارش لطمه وارد شده است، در حالی که دیگران چنین معنایی را در آن چیزها به طور آشکار نمی یابند؛ و خیلی زود با عصبانیت واکنش نشان داده و حمله متقابل می کند.
▪ بدون دلیل نسبت به وفاداری همسر یا شریک جنسی خود سوءظن مکرر دارد (سیلگمن،روزنهان۲۰۰۱).
●چشم انداز ابعادی
در اینجا مدل پنج عاملی شخصیت برای اختلال شخصیت پارانوئید یک نیمرخ فرضی را ایجاد کرده است (برگرفته شده توسط مک کری ،۱۹۹۴ ، ص ۳۰۶ ) :
▪ نوروزگرایی بالا: عواطف منفی مزمن که شامل اضطراب ، ترسویی ، تنش ، تحریک پذیریی، خشم، اندوهگینی، گناه، شرم، دشواری کنترل تکانه (برای مثال در خوردن، نوشیدن یا خرج کردن پول) باورهای نامعقول (برای مثال: انتظارات غیرواقع گرایانه طوری که خود را مجبور کند که همیشه کامل عمل کند)، بدبینی ، اضطراب بدنی بیمورد ، درماندگی و وابستگی به دیگران برای حمایت هیجانی وتصمیم گیری.
▪برونگرایی بالا: پرحرفی، خودافشاگری، عدم توانایی در گذراندن زمان به تنهایی، جلب توجه کردن، حرکات نمایشی در نشان دادن هیجانها ، برانگیختگی جنسی بی ملاحظه، تلاشهای نامناسب برای کنترل و تسلط بر دیگران.
▪گشودگی بالا: اشتغال ذهنی با خیالپردازی و رویاهای روزانه، سودمندی، تفکر غیرعادی ( برای مثال اعتقاد به شبح ) هویت پراکنده و اهداف متغییر برای مثال مستعد بودن برای دیدن کابوسها و حالات هوشیاری متغییر، ناهمرنگی و سرکشی اجتماعی که می تواند فرد را در تعارض با جامعه قرار دهد یا مانع از پیشرفت شغلی او باشد . نقشها و تعهدات می تواند فرد را در مقابل قانون قرار دهد .
▪توافق پایین: بدبینی و تفکر پارانوئیدی ، عدم اعتماد حتی به دوستان یا فامیل، ستیزه جویی و همچنین آمادگی برای جنگ، بهره کشی و سلطه گری، دروغگویی، خشونت، و بیگانگی با دوستان با بی پروایی، محدود کردن حمایت اجتماعی، فقدان عرف اجتماعی می تواند فرد را در مقابل قانون قرار دهد. حس خودبزرگ بینی و تکبر.
▪وظیفه شناسی پایین: روشنفکر، فقدان لذت، هنرپیشه بالقوه، ضعف در عملکرد تحصیلی با توجه به تواناییهای نسبی ، رعایت نکردن نقشها و تعهدات می تواند فرد را در مقابل قانون قرار دهد. ناتوانی در خود انضباطی ( برای مثال : گرفتن رژیم ،تمرین طرح ) حتی زمانی که به دلایل پزشکی نیاز است. بی هدف بودن شخصی و حرفه ای
●چشم انداز رفتاری
مشخصهٔ این افراد شکاکیت و بی اعتمادی دیرپا به همهٔ افراد است . این بیماران اغلب متخاصم، تحریک پذیر، و خشمگین اند. افراد متعصب و جزم اندیش و کسانی که مدارکی دال بر تخلف دیگران از قانون جمع می کنند، افرادی که به همسر خود سوءظن مرضی دارند، و اشخاص بدعنقی که اهل دعوا و مرافعه اند،اینان اغلب دچار اختلال شخصیت پارانوئید هستند.( کاپلان-سادوک، ۲۰۰۳)
●عواطف ویژه:
بیش احساسی، گوش بزنگ بودن،ترس وسوءظن، اضطراب آزارنده
●اختلالات مرتبط:
اختلال هذیانی، سوءمصرف مواد یا وابستگی به الکل، اسکیزوفرنی، اختلال افسردگی عمده، هراس از مکانهای باز، اختلال وسواس فکری-عملی( انجمن روانپزشکی آمریکا،ص ۶۳۵)

منبع : آتیه