آموزش موسیقی به شیوه ارف

● گفت و گو با فرزاد حكیم رابط
در ایران معمولا نام کارل ارف با اثر جاودانه اش کارمینا بورانا همزمان به یاد آورده می‌شود.خصوصا مقدمه‌ی آن یعنی پرولوگ Fortuna که به گوش هم وطنان‌مان بسیار آشنا است. آن چه قدر و منزلت این موسیقی‌دان را دو چندان می کند ابداع شیوه ای برای آموزش موسیقی به کودکان است که امروز به نام روش ارف معروف است.
کارل ارف Carl Orff در ۱۰ جولای ۱۸۹۵ در مونیخ به دنیا آمد . در آکادمی مونیخ به تحصیل پرداخت و سپس در سال ۱۹۲۴ به همراه Dorothee Günther مدرسه ای برای ژیمناستیک، موسیقی و رقص تاسیس کرد و این عاملی شد تا وی به ابداع شیوه خود برای آموزش خردسالان اقدام کند. در این روش او با استفاده از خواندن و آلات ضربی ساده به آموزش موسیقی با شیوه‌ای ساده و قابل قبول برای كودكان پرداخت . وی سرانجام درسال ۱۹۸۲ پس از سال‌ها تحقیق ، آموزش، آهنگ سازی و رهبری ارکستر جهان را با آثارش تنها گذاشت.
آن‌جه در پی می‌آید گفت‌ و گوی كوتاهی است با فرزاد حكیم آوا نوازنده و مربی موسیقی كودكان به روش ارف.
● آموزش موسیقی به روش ارف چه‌ بازه‌ی سنی را در برمی‌گیرد؟
آموزش در موسیقی به بخش كودكان و نوجوانان و بزرگسالان تقسیم می‌شود كه مقطع سنی ۴ تا ۱۲ ساله را بخش كودك و نوجوان محسوب می‌كنندكه مناسب آموزش به این شیوه است.
لطفاً كمی درباره خصوصیات روش ارف توضیح دهید.
روش آموزش موسیقی كودك براساس شیوه‌ای است كه آهنگسازی به نام «كارل ارف» ابداع كرده است. بنابراین روش كه مخصوص كودكان است و در عین حال مناسب‌ترین روش آموزش موسیقی برای كودكان و نوجوانان به شمار می‌رود؛ كودكان با استفاده از سازهای بسیار ساده و در عین حال با قابلیت اجرایی بالا به راحتی به و خیلی زود به تكنیك‌های مورد نیاز برای نوازندگی دست پیدا می‌كنند. یك روش مناسب در شیوه كارل ارف بازیهای ریتمیك است. كودكان بدون هیچ‌گونه تجربه موسیقی و آشنایی با نت و ریتم با انواع ریتم آشنا شده و در آینده‌ای نزدیك با دروس تئوری موسیقی ارتباط پیدا می‌كنند. دسته‌بندی كودكان در مقاطع سنی تأثیرات بسیاری در روند مثبت آموزش دارد به طوری كه آنها با مقایسه و رقابت به هماهنگی و مهارت قابل توجهی می‌رسند. هم چنین با توجه به رده سنی آن‌ها انتخاب شیوه بیان و علایم مخصوص برای آموزش مبانی موسیقی به آن‌ها حائز اهمیت است. هنرجویان با استعداد پس از طی این دوره می‌توانند در گام نخست وارد هنرستان موسیقی شده و سپس موسیقی را به عنوان رشته دانشگاهی خود بر گزیدند و این نشان دهنده مسئولیت بسیار مهم یك معلم موسیقی كودك در اتخاذ شیوه مناسب برای جذب هنرجو است.
● هم‌اكنون چه مشكلاتی در زمینه آموزش موسیقی در بخش كودك و نوجوان در كشور وجود دارد؟
كم بودن متخصص و پایین بودن مقطع آگاهی خانواده‌ها از مهمترین مشكلات بخش آموزش است . مشكل اصلی در كشور ما این است كه بسیاری از مردم در زندگی روزمره از فرهنگ موسیقی دور هستند كه این بسیار نگران كننده است. در كلاس‌های موسیقی كودك، هر هنرجو دارای یك فرهنگ است، بنابراین باید مدرس موسیقی با روانشناسی كودك نیز آشنایی داشته باشد.
● نحوه فعالیت آموزشگاهها درباره آموزش موسیقی كودك را چگونه ارزیابی می‌كنید؟
گاهی در بعضی از آگهی‌های تبلیغاتی به عبارت آموزش ارف كودكان برخورد می‌كنیم كه حكایت از عدم آگاهی آنان از شیوه آموزشی است .در واقع هر كلاسی كه به كودكان موسیقی آموزش داده‌شود الزاماً ارف نیست، بلكه آموزش براساس روش ارف دارای متد خاص خود است.
● نهادهای نظارتی چه نقشی بر آموزش موسیقی كودكان می‌توانند داشته باشد؟
در درجه اول وزارت ارشاد و مركز گسترش آموزش‌های هنری می‌بایستی در زمینه فرهنگ سازی خانواده‌ها برای ارتباط با موسیقی گام بردارند و دیگر معرفی مراكز مورد تأیید برای آموزش موسیقی كودك و در نهایت كنترل كیفیت آموزش در آن مراكز به صورت مداوم باید صورت بگیرد.
● نقش موسیقی درمانی در بهبود ساختارهای رفتاری كودكان چگونه است؟
درباره كودكانی كه دارای مشكلاتی چون گوشه‌گیری، پرخاشگری و عدم تمركز و یا بیش‌فعالی باشند از طرف روانشاس توصیه می‌شود كه در كلاس‌های گروهی موسیقی شركت كنند كه در این صورت ابتدا خشونت‌های رفتاری آنها مرتفع شده و پس از آن تحت آموزش موسیقی قرار می‌گیرند.
به طور مثال در كلاس‌های گروهی ابتدا از كودك می‌خواهند با ضربه زدن به ساز سه گوش، گروه موسیقی را همراهی كند كه این وظیفه در عین حال كه كوتاه و ساده است دارای اهمیت فراوان در هماهنگی گروه است، بنابراین كافی است كه یك بار به بهانه‌ای غیرتشبیهی او را كنار بگذاریم كه در این زمان اهمیت كار این كودك، هم برای گروه اجرایی و هم برای خودش سبب اعتماد به نفس او می‌شود. با این توضیح مشخص می‌شود كه رفع مشكلات رفتاری كودكان با اهمیت‌تر از آموزش تكنیك‌های موسیقی است.

سحر طاعتی

منبع : ماهنامه ماندگار