مروارید سفید و آبی چهل ساله شد

چهل سال از ثبت اولین منظره طلوع زمین در افق ماه گذشت.
چهل سال پیش، در دی ۱۳۴۷ / کریسمس ۱۹۶۸، پربیننده‌ترین برنامه تلویزیونی تاریخ بشر پخش شد. فرانک بورمن، جیم لاول و ویلیام آندرس، سوار بر فضاپیمای آپولو۸ برای نخستین بار به مدار ماه رسیدند؛ به‌دور ماه چرخیدند و راه را برای فرود تاریخی مردان آپولو۱۱ بر ماه هموار کردند.
افتخارات این فضانوردان بسیار زیاد است. آنان برای اولین بار به‌دور جسمی غیر از زمین چرخیدند. برای نخستین بار، نیمه پنهان ماه را که هیچ‌گاه رو به زمین قرار نمی‌گیرد، با چشمان خود دیدند و با ده بار گردش به‌دور این قمر زیبا نشان دادند گردش به‌دور ماه مشکلی برای انسان ندارد. اما آن‌چه این سفر را در تاریخ جاودان کرده است، تصویری است که این فضانوردان در بازگشت به زمین از سیاره مادری خود ثبت کردند. طلوع زمین در افق ماه، عنوان عکسی است که زمین را بر فراز سطح ماه نشان می‌دهد و به مردم زمین اثبات کرد که زمین هم یکی از انبوه اجرام آسمانی است.
تا آن زمان، ماهواره‌های و فضاپیماهای روباتیک بسیاری به فضا پرتاب شده بود. برخی از آنها به مقصد ماه فرستاده شده بودند، به‌دور این قمر چرخیده بودند و برخی روی سطح ماه فرود آمده بودند. اما در کریسمس ۱۹۶۸، هیچ‌یک از سه فضانورد آپولو۸ در فکر تماشای طلوع زمین نبود! در تمام دوره آموزش، تمرین و برنامه‌ریزی این ماموریت، هیچ‌کس به پدیده طلوع زمین در ماه توجهی نکرد.
در سه گردش اول فضاپیما به دور ماه، جهت‌گیری فضاپیما به‌گونه‌ای بود که آنتن‌ها رو به زمین قرار بگیرند و پخش زنده تلویزیونی از منظره ماه انجام پذیرد. به‌همین دلیل فضانوردان نتوانستند منظره زمین را تماشا کنند. اما در چهارمین گردش به‌دور ماه، دماغه فضاپیما پشت به نیمه‌پنهان ماه قرار گرفت و فرانک بورمن به‌شکلی تصادفی، منظره زیبای طلوع زمین را دید. واکنش او روی ضبط‌صوت فضاپیما ثبت شده است: «اوه! خدای من، بچه‌ها این منظره را ببینید. چیزی نیست که ...»
اما برنامه‌ای برای تصویربرداری از این منظره پیش‌بینی نشده بود! اعضای گروه تصمیم گرفتند برنامه پرواز را تغییر دهند و با دوربین عکاسی خود از این منظره زیبا عکس بگیرند. دوربین هاسل‌بلد فقط فیلم سیاه‌و سفید داشت و بدین‌ترتیب، اولین تصویر انسان از منظره طلوع سیاره زمین در ماه، تصویر سیاه‌وسفیدی است که می‌بینید.
درحالی‌که دیگر فضانوردان به‌دنبال فیلم رنگی می‌گشتند، ویل آندرس توانست دو بار دیگر از این منظره عکس بگیرد. اما این سه تصویر به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرند. فقط کتاب‌های تاریخی اولین تصویر سیاه‌وسفید را منتشر کرده‌اند.
شاید عجیب‌ترین بخش ماموریت آپولو۸ این باشد که وقتی در گردش‌های بعدی به‌دور ماه، فضانوردان در حال عکس‌برداری و گزارش این صحنه بی‌نظیر به زمین بودند، به‌فکر هیچ‌کس نرسید که با دوربین ۱۶ میلی‌متری از طلوع زمین فیلم‌برداری شود. حتی فضانوردان هم وقتی هول می‌کنند، ساده‌ترین کارهای ممکن را فراموش می‌کنند. دوربین ۱۶ میلی‌متری برای ثبت بخش‌های فنی ماموریت مورد استفاده قرار می‌گرفت. فیلم‌برداری از این منظره تاریخی به سال بعد موکول شد، وقتی فضانوردان آپولو۱۰ و آپولو۱۱ این کار را با موفقیت انجام دادند.
طلوع زمین در ماه، منظره‌ای است که فقط به‌هنگام حرکت در سطح زمین ایجاد می‌شود. به‌دلیل یکسان بودن سرعت دوران وضعی و انتقالی ماه، موقعیت زمین در آسمان ماه ثابت است و فقط شکل ظاهری آن تغییر می‌کند. بنابراین زمان تماشای طلوع زمین در هر بار گردش به‌دور ماه نسبتا اندک است و همین، کار عکس‌برداری و فیلم‌برداری از این منظره را دشوار می‌سازد.
تاکنون فقط ۲۴ انسان توانسته‌اند تمام کره زمین را از فضا ببینند. اما به کمک دوربین‌های پیشرفته‌ای که در فضاپیماهای جدید کار گذاشته شده، انسان می‌تواند نماهای زیباتر و پرکیفیتی از کره زمین بدست آورد. در سال ۲۰۰۷، فضاپیمای ژاپنی سه‌لن اولین فیلم طلوع زمین را در ماه پس‌از ماموریت آپولو منتشر کرد.
طرح دیگری به‌نام رصدخانه آب‌وهوایی فضاهای دور، DSCOVR نیز در سال ۱۹۹۹ در ناسا مطرح شد تا تصاویر زنده و رنگی زمین را از فاصله چند میلیون کیلومتری مخابره کند. قرار بود اطلاعات فضاپیمای دیسکاور برای مدل‌سازی تغییرات آب‌وهوایی استفاده شود. اما ال‌گور که در آن زمان معاون رییس‌جمهور ایالت‌متحده بود، پیشنهاد کرد تصاویر مستقیم این فضاپیما رایگان روی شبکه اینترنت قرار گیرند تا مرتب به زمینیان یادآوری کند که این سیاره زیبا چقدر نسبت به فعالیت‌های انسان حساس است. متاسفانه این ماموریت در دوره حکومت جرج بوش معلق ماند، اما کارشناسان امیدوارند این ماموریت در دوره جدید به فضا پرتاب شود و تصاویر زنده زمین در آینده نزدیک روی شبکه اینترنت پخش شود.

منبع : خبر آنلاین