کاملاً محرمانه

●۱۹ خرداد ۱۲۸۵
این روزها در دربار مظفر الدین شاه نیز گروهی از دولتمردان و درباریان هر یك به انگیزه ای، به طور پنهانی به همكاری با سران جنبش پرداخته بودند. آنان می كوشیدند تا رویدادهای كشوری را آن گونه كه هست به گوش شاه برسانند، نه آن گونه كه عین الدوله گزارش می دهد.
بنیانگذاران این كانون را می توان دبیر حضور- قوام السلطنه بعدی-، دكتر اعلم الدوله- پزشك مخصوص شاه-، میرزا حسن خان مشیرالملك -مشیرالدوله بعدی- و برادرش میرزا حسین خان- موتمن الملك بعدی- شناخت. این گروه در تكاپو بود تا حصاری را كه عین الدوله به بهانه بیماری شاه، گرداگرد او كشیده و حتی شاه زادگان و درباریان را هم اجازه دیدار و گفت و گو با شاه نمی داد، بشكنند. بعدها مورخین، گرفتن فرمان مشروطیت از مظفر الدین شاه در آخرین روزهای زندگی اش را بر اثر تلاش و پشتكار همین گروه ارزیابی كردند و می دانیم كه فرمان مشروطیت، به خط دبیر حضور- احمد قوام- نوشته شده است. محمدعلی شاه نیز بعدها مدعی شد كه در آن روزهایی كه فرمان مشروطیت صادر شد، پدرش در بی هوشی به سر می برد و درحالت طبیعی چنین فرمانی را مهر و امضا نكرده است. گرفتاری هایی هم برای دكتر اعلم الدوله پیش آمد كه بدان ها نیز اشاره خواهد شد. در نیمه دوم خردادماه فعالیت این گروه شدت گرفت. نامه هایی از دبیر حضور- قوام السلطنه- خطاب به آقا سید عبدالله بهبهانی در دست است كه نشان می دهد قوام السلطنه به اخبار داخلی دربار دقت نظر داشته و سران روحانی جنبش را از تصمیم گیری های مهم دربار آگاه می كرده است.
همچنین نامه هایی نیز میان اعلم الدوله و دبیر حضور مبادله شده كه در بالای برخی از آنها نوشته شده «كاملاً محرمانه است». محتوای این نوشته ها، رایزنی و راهنمایی طرفین مكاتبه جهت پیشبرد كار مشروطه خواهی را نشان می دهد و برخی مورخین بر این باورند كه این گروه، زاییده رقابت روس و انگلیس در دربار ایران هستند. همان گونه كه روس ها علیه مشروطیت ایران كمر بستند، انگلیس ها نیز به هواداری از مشروطه، كانون هایی را پدید آوردند!
حسن مرسلوند

منبع : روزنامه شرق